Σάββατο 27 Απριλίου 2019

Υπάρχει χώρος για τέχνη και πολιτισμό στο πάρτι της ψηφοθηρίας Βασιλίκα Σαριλάκη;(Μια ιστορικός τέχνης στο ψηφοδέλτιο της Ρένας Δούρου)

Δεν υπάρχουν δικά μας παιδιά. Δεν έχουμε προσημειωμένες απόψεις γύρω από την πολιτική, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους ανθρώπους που ζητούν ψήφο. Η Βασιλίκα Σαριλάκη όμως είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις δημοσιογράφων που γνωρίζουν καλά το θέμα “Πολιτισμός στην Ελλάδα”.Κείμενα, συνεντεύξεις, κριτικές και απόψεις της έχουν φιλοξενηθεί σε έντυπα, σε σάιτ, σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές. Τώρα κατεβαίνει υποψήφια περιφερειακή σύμβουλος με το ψηφοδέλτιο της Ρένας Δούρου στην Αττική. Η συνέντευξη που μας παραχώρησε δεν είναι προκάτ. Είναι μια κουβέντα για την πορεία της τέχνης και του πολιτισμού στην Ελλάδα, γιατί πιστεύουμε στον διάλογο με ανθρώπους που βγαίνουν μπροστά με άποψη και γνώμη κι όχι στο σαφάρι ψήφων.
Η Βασιλίκα Σαριλάκη είναι δημοσιογράφος, ιστορικός τέχνης, τεχνοκριτικός και blogger. Έχει MSc στα Σύγχρονα Media και τη Δημοσιογραφία (Παν/μιο Wolverhampton Αγγλίας). Έχει επίσης σπουδάσει Arts Plastiques στα Πανεπιστήμια PARIS I- Pantheon Sorbonne & PARIS VIII και Ιστορία Τέχνης και Γαλλικό Πολιτισμό ( PARIS IV- Sorbonne). Συνεργάτης των: TVXS, Fragile, AthensVoice κ.α, έχει εργαστεί σε τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων, εκπομπές της ΕΡΤ, ΕΡΑ, 9,84 κ.α. στην Καθημερινή, ΕφΣυν και περιοδικά. Έχει συνεργαστεί με το ΕΜΣΤ, διδάσκει Ιστορία Τέχνης, έχει συγγράψει βιβλία και διοργανώσει εκθέσεις. Διαχειρίζεται τη διαδικτυακή Ομάδα Πολιτισμού Art Noise. Διετέλεσε μέλος Δ. Σ. της Διεθνούς Ένωσης Τεχνοκριτικών, Aica.Hellas.
         Του Γιάννη Παναγόπουλου
-Η νίκη της Ρένας Δούρου ήταν πρόλογος της νίκης του Σύριζα στις εκλογές του 2015. Ας το πούμε κάπως έτσι, πως οι Δημοτικές αλλά κυρίως οι Περιφερειακές είναι ένα τεστ ντράιβ για όλα τα κόμματα που βλέπουν εξουσία, πρωτιές κτλ. Θεωρείς πως η Δούρου μπορεί να είναι ξανά Περιφερειάρχης Αττικής;
Βασιλίκα Σαριλάκη:  Η νίκη της Ρένας Δούρου όντως προοιώνισε τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Έπαιξε ρόλο η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ, η φυσική της ακτινοβολία κι η καλή ομάδα που έφτιαξε. Ωστόσο, δεν νομίζω πως οι δημοτικές κι οι περιφερειακές εκλογές κρίνουν το αποτέλεσμα των βουλευτικών. Το κρίνουν πολύ περισσότερο οι Ευρωεκλογές όπου έχουμε το πλεονέκτημα του Δημ. Παπαδημούλη, εκλεγμένου αντιπροέδρου του Ευρωκοινοβουλίου με ποσοστό 74% κι άλλων καλών υποψηφίων. Όσον αφορά στις Περιφερειακές η σημερινή συγκυρία είναι διαφορετική γιατί θεσπίστηκε η απλή αναλογική κι αυτό αλλάζει εντελώς τα δεδομένα. Παλιά ο νικητής του δεύτερου γύρου τα έπαιρνε όλα. Τώρα όλο το παιχνίδι μετατοπίζεται στις υποχρεωτικές συνεργασίες του δεύτερου γύρου. Για να δούμε λοιπόν τι έχουμε: Σήμερα το ΠΑΣΟΚ όλο κι εξανεμίζεται. Έχασε την παλιά του αίγλη. Πρώτης τάξης στελέχη του και μέλη προσχωρούν στον ΣΥΡΙΖΑ. Το ΚΙΝΑΛ παραπαίει και κάνει αγωνιώδη προσπάθεια να περάσει ένα βερνίκι στη φθαρμένη του ταυτότητα (σκέφτεται να επαναφέρει τον πράσινο ήλιο στο σήμα του, να εγκαταλειφθεί η λέξη ΚΙΝΑΛ κλπ). Δυστυχώς αυτά τα τρικ δεν πιάνουν. Ο λαός βαρέθηκε να παριστάνει τον όμηρο της πολιτικής τραμπάλας του ΚΙΝΑΛ. Που δεν ξεκαθαρίζει την ουσία, δηλαδή με ποιον θα συνεργαστεί. Και το βρίσκω λογικό. Ποιος θέλει να δώσει την ψήφο του ενέχυρο, όμηρο ενός κόμματος φλου ιδεολογικά που φυλλορροεί; Οπότε νίκη του Σγουρού δεν προβλέπω.
Ο κος Πατούλης πάλι υπερδιαφημίζεται και δεν θα του βγει σε καλό και μιλώ ως δημοσιογράφος, δηλαδή άνθρωπος της Επικοινωνίας. Η έπαρσή του για το πόσες φορές τον κάλεσε ο Τραμπ στο παλάτι του κι ο τρόπος που η γυναίκα του φωτογραφίζεται στους χρυσούς καναπέδες της είναι προκλητικότατος τη στιγμή που η Ελλάδα ακόμη σφαδάζει υπό την κρίση και στο Marketplace μερικοί πονεμένοι άνθρωποι πουλάνε ως και μεταχειρισμένα παπούτσια για να επιβιώσουν.
Ο Πατούλης ζει σ΄ ένα παράλληλο σύμπαν. Φέρεται σαν τον αρχοντοχωριάτη του Μολιέρου. Την εποχή που χιλιάδες γιατροί τα έπαιρναν απ’ τη NOVARTIS ήταν πρόεδρος του ιατρικού συλλόγου. Δεν ήξερε τίποτα για το έγκλημα; Γιατί έγκλημα είναι να δημιουργείται – λόγω ασυδοσίας – κατάλληλο περιβάλλον σε νοσοκομειακές συμμορίες να δίνουν ψεύτικα χάπια σε ετοιμοθάνατους καρκινοπαθείς! Έγκλημα ήταν όταν η ΝΔ μείωνε τις συντάξεις κατά 40% κι ανέβαιναν στα ύψη οι τιμές των φαρμάκων και δεν μπορούσαν να τα παίρνουν οι μανάδες και πατεράδες μας. Γιατί δεν βγήκε ποτέ να πει μια λέξη ο Πατούλης για αυτά;
Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ καταχρέωσαν τη χώρα και δεν μας ζήτησαν ποτέ συγνώμη για τα βάσανα που περνάμε 10 χρόνια τώρα. Δεν έδιωξαν κανέναν απ΄ το πολιτικό τους προσωπικό. Πώς τώρα παρουσιάζονται «εξωραϊσμένοι» στον Ελληνικό λαό; 
-Αυτό που δεν έχουμε καθαρό ακόμα είναι οι ευθύνες τις Περιφέρειας. Στην πράξη θέλεις να μου πεις ποιες είναι οι αρμοδιότητες ενός Περιφερειάρχη;
Β. Σ.: Η Περιφέρεια Αττικής είναι κάτι σαν μικρή κυβέρνηση κι είναι σημαντική γιατί περιέχει τον πληθυσμό σχεδόν της μισής Ελλάδας. Έχει πάμπολλες αρμοδιότητες να συνεπικουρεί δήμους, υπουργεία και φορείς αλλά έχει κι αυτόνομο έργο υποδομών. Αλλά δεν έχει αρμοδιότητες επιχειρησιακές π.χ. πυρόσβεσης ή αστυνομικής λειτουργίας που την κατηγόρησαν για το Μάτι. Έχει ανεξάντλητες δυνατότητες να βοηθήσει και πολλούς πόρους. Η Δούρου έχει αυτήν τη στιγμή ανοιχτά 360 εργοτάξια, κάνει 168 αντιπλημμυρικά έργα με κόστος 500 εκ ευρώ, 140 έργα υποδομής αθλητισμού με κόστος 215 εκ ευρώ, 197 έργα οδοποιίας κόστους 481 εκ. ευρώ. Υδροδοτεί την Αίγινα με υποθαλάσσιο αγωγό κόστους 30 εκ. ευρώ. Αναπλάθει το Φαληρικό Δέλτα και φτιάχνει την Αττική Ριβιέρα. Χορήγησε 40 εκ. ευρώ για εξοπλισμό σε 31 νοσοκομεία. Έφτιαξε 54 μονάδες υγείας. 84 κοινωνικά παντοπωλεία. Συνολικός προϋπολογισμός πάνω από 2 δις ευρώ. Διάλεξε να κάνει αθόρυβα ένα δυνατό έργο.
-Γιατί κατεβαίνεις περιφερειακός σύμβουλος;
Β. Σ.: Δέχτηκα την πρόταση της Ρένας Δούρου να είμαι υποψήφια στην Ανατολική Αττική γιατί ήξερα με πόσο μεράκι δουλεύει αλλά και γιατί ως άνθρωπος του πολιτισμού θέλω να βοηθήσω. Ξέρω πολύ καλά πόσο έχει πληγεί ο χώρος μας στα χρόνια της κρίσης καθώς αντιμετωπίζεται ως είδος πολυτελείας ενώ είναι πρώτης ανάγκης.Τι είναι Πολιτισμός; Σίγουρα δεν είναι τα παλουκωμένα κανάτια στο Μαρούσι και τα χρυσά πόμολα του Πατούλη, ούτε βαρετές εκδηλώσεις και πανηγύρια αλλά μια σοβαρή υπόθεση που αφορά όλη την κοινωνία.
Χρειαζόμαστε αγώνες για ποιότητα κι αξιοκρατία, για ζωή με νόημα κι αξίες, μια πολιτική με όραμα, όχι πολιτικαντισμούς, ούτε μικροπολιτικές. Η πολιτική ή είναι μια φυσική κατάσταση προσφοράς και κατάθεσης ψυχής είτε φρούδα προσωπική φιλοδοξία με μεγαλοστομίες Γκόρτσου και γελοία αυτοπροβολή για βορά ψήφων. Δεν θα ακολουθήσω αυτόν τον δρόμο. Θα είμαι εδώ, όπως ήμουν από μικρή, για να συμβάλλω σε θετικές κατευθύνσεις. Στον Πολιτισμό, στην Οικολογία όπου έδρασα ακτιβιστικά και με αποτέλεσμα, στην Επικοινωνία, είτε αρθρογραφώντας συνεχώς σε περιοδικά κι εφημερίδες για θέματα τέχνης, πολιτισμού και κοινωνίας, στο blog μου και σε ειδησεογραφικά sites. Είτε κάνοντας ρεπορτάζ στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση της ΕΡΤ, είτε διδάσκοντας Ιστορία τέχνης όπως κάνω τώρα, είτε φέρνοντας σε επικοινωνία μεταξύ τους τα χιλιάδες μέλη της διαδικτυακής ομάδας πολιτισμού Art Noise. Κι ό,τι άλλο χρειαστεί εάν εκλεγώ.

-Τι έχει κάνει για τον πολιτισμό η Περιφέρεια Αττικής;
Β. Σ.:  Την περασμένη τετραετία έκανε ένα πολύ σημαντικό έργο Πολιτισμού που ελάχιστοι γνωρίζουν. Έδωσε 71 εκ. ευρώ στον πολιτισμό. Ενίσχυσε τις πολιτιστικές και τουριστικές δομές της Περιφέρειας Αττικής και το έργο πολλών δήμων. Χορήγησε 21 εκατομμύρια ευρώ στο ΥΠΠΟ για 26 πολιτιστικά έργα με δικούς της πόρους. Χρηματοδότησε πολλά Μουσεία της Αττικής κι έδωσε 51 εκατομμύρια ευρώ για 36 πράξεις πολιτισμού. Ανακαίνισε το θέατρο του Λυκαβηττού. Χορήγησε 4 εκατομμύρια ευρώ για την αποπεράτωση της Εθνικής Πινακοθήκης. Χρηματοδότησε το Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ακροπόλεως, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πόλης των Αθηνών, το Μουσείο Χρήστου Καπράλου, διατηρητέα του Τσίλλερ, αρχαιολογικούς χώρους. Ενίσχυσε τον σύγχρονο πολιτισμό χορηγώντας γενναιόδωρα την Μπιενάλε Αθηνών, την ART-ATHINA, εκθέσεις σύγχρονης τέχνης όπως π.χ. την έκθεση Τέχνη και Πολιτική, την μπιενάλε Νέων Δημιουργών, το φεστιβάλ Το μικρό Παρίσι των Αθηνών. Έκανε την ανάπλαση του Πεδίου Άρεως και του Άλσους, του Δημοτικού θεάτρου Πειραιά, του Πολιτιστικού πάρκου Λαυρίου με το Μουσείο του κι αποκατέστησε το Αρχαίο Θέατρο Θορικού. Στερέωσε και συντήρησε τον ναό του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα, τον ναό της Αφαίας Αθηνάς και του Ελλανίου Διός, του Αρχαίου Αμφιαράειου και του αρχαίου θεάτρου Ζέας.  Χορήγησε την Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, συναυλίες, συνέδρια κι έρευνες Πολιτισμού, θεατρικά φεστιβάλ Δήμων, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθηνών, εκθέσεις βιβλίου, δημόσια γλυπτά κι ιστορικά ντοκιμαντέρ. Ενίσχυσε την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Ωδείο Αθηνών, την Ταινιοθήκη της Ελλάδας κι άλλους φορείς. Έκανε επίσης έργα υποδομών, όπως την υδροδότηση της Αίγινας κι ένα επίμονο κοινωνικό έργο ως μια νέα Αγία Τερέζα. Κοντά στους αδύναμους κι αναξιοπαθούντες, τους μετανάστες, τους άστεγους, τους τυφλούς, κοντά στις γυναίκες, τα παιδιά και τις συλλογικότητες. Το πολύπλευρο αυτό έργο έχει μεγάλη κοινωνική ευαισθησία και σύγχρονη κατεύθυνση. Πιστεύω σ’ αυτήν την παθιασμένη δουλειά και θέλω να συνδράμω.

                                                                          Το Θέατρο Λυκαβηττού
// Δεν έχουν περάσει αρχαιολογικά μνημεία στο Υπερταμείο κι αυτό έχει διαψευστεί τόσο από το Υπουργείο Πολιτισμού όσο κι από το Υπουργείο Οικονομικών τον Ιούνιο του 2018. Κι όμως ακόμα κυκλοφορεί αυτή η φήμη! Συγκεκριμένα το ΥΠΠΟΑ διευκρίνισε σε ανακοίνωση του ότι «η σχετική υπουργική απόφαση του υπουργού Οικονομικών και η παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016, διασφαλίζουν ότι τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν παραχωρούνται στην ΕΤΑΔ Α.Ε.». Όσον αφορά στο ΕΜΣΤ έγιναν λαθεμένοι χειρισμοί κι έτσι κηρύχτηκε άγονος ο διαγωνισμός αφού καμία από τις 16 συμμετοχές Ελλήνων διευθυντών των μεγαλύτερων μουσείων της Ελλάδας δεν κρίθηκε από την επιτροπή της κας Ζορμπά άξια να πάρει την θέση. Αυτή η γενικευμένη απαξίωση του ελληνικού δυναμικού προσωπικά με ενόχλησε. //
-Από το υπουργείο πολιτισμού πέρασαν, την περασμένη τετραετία, 3 υπουργοί, τουλάχιστον αυτή την στιγμή τόσους θυμάμαι. Σειρά αρχαιολογικών μνημείων έχουν περάσει στο υπερταμείο. Η πρώην υπουργός πολιτισμού Κονιόρδου “απορροφήθηκε” στο ΚΠΙΣΝ. Το μουσείο μοντέρνας τέχνης της Αθήνας δεν ανοίγει παρόλο που είναι έτοιμο. Και πρόσφατα μάθαμε για μια υποθετική ανταλλαγή αγαλμάτων που συνοδεύτηκε από ένα ψέμα. Τη δήλωση της υπουργού με τον γλύπτη Βαρώτσο που ο ίδιος έχει διαψεύσει. Το πεδίο του πολιτισμού σε ενδιαφέρει έντονα. Όλα τα παραπάνω τι σου λένε;
Β. Σ.: Δεν έχουν περάσει αρχαιολογικά μνημεία στο Υπερταμείο κι αυτό έχει διαψευστεί τόσο από το Υπουργείο Πολιτισμού όσο κι από το Υπουργείο Οικονομικών τον Ιούνιο του 2018. Κι όμως ακόμα κυκλοφορεί αυτή η φήμη! Συγκεκριμένα το ΥΠΠΟΑ διευκρίνισε σε ανακοίνωση του ότι «η σχετική υπουργική απόφαση του υπουργού Οικονομικών και η παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016, διασφαλίζουν ότι τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν παραχωρούνται στην ΕΤΑΔ Α.Ε.». Όσον αφορά στο ΕΜΣΤ έγιναν λαθεμένοι χειρισμοί κι έτσι κηρύχτηκε άγονος ο διαγωνισμός αφού καμία από τις 16 συμμετοχές Ελλήνων διευθυντών των μεγαλύτερων μουσείων της Ελλάδας δεν κρίθηκε από την επιτροπή της κας Ζορμπά άξια να πάρει την θέση. Αυτή η γενικευμένη απαξίωση του ελληνικού δυναμικού προσωπικά με ενόχλησε. Είναι λάθος να υποτιμάς τις δυνάμεις σου. Τώρα προκηρύσσεται διεθνής διαγωνισμός. Ελπίζω να πάει καλά. Όσο για τον Βαρώτσο δεν τον έχω για ψεύτη. Θυμίζω επίσης πως η κα Ζορμπά μέχρι τα τέλη του 2015 ήταν επικεφαλής στο γραφείο του Σημίτη.

                                                                  Ο αρχαιολογικός χώρος Ελευσίνας
-Η Εθνική Πινακοθήκη δεν λειτουργεί. Τι πρέπει να γίνει για να λειτουργήσει ξανά; Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι εργασίες ανακαίνισης της;
Β. Σ.: Στην Εθνική Πινακοθήκη από όσο γνωρίζω υπήρχε πρόβλημα με τον υδροφόρο ορίζοντα, με νερά που βρήκαν από κάτω όποτε άλλαξαν τα σχέδια αναγκαστικά. Κάπου εκεί παλιά περνούσε ο Ηριδανός ποταμός. Το έργο αργούσε πολύ κι έτσι η Περιφέρεια Αττικής έδωσε 4 εκ. ευρώ για να αποπερατωθεί, ελπίζω σύντομα.

                        Μουσείο Μεταλλείας-Μεταλλουργίας Λαυρίου (ΜΜΜΛ)
– Ποιον Σύριζα διαλέγεις; Εκείνον του 4% που ανήκει στην αριστερά που συζητά με τους πάντες αλλά δεν διαπραγματεύεται τις απόψεις του; Ή εκείνον που χτυπά στα ίσα εξουσία ανοίγοντας τις πόρτες του ορθόδοξου ΠΑΣΟΚ για να διατηρήσει τα ποσοστά νίκης;
Β. Σ.: Η πρώτη εκδοχή θυμίζει τον απομονωτισμό του ΚΚΕ! Το δεύτερο πάλι δεν πρέπει να λειτουργήσει άκριτα αλλά με όρους. Δεν πρέπει να πασοκοποιηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά να κρατήσει την ταυτότητά του προσέχοντας να μην ενσκήψουν σ΄ αυτόν φθαρμένα στοιχεία γιατί στόχος είναι να χτυπήσουμε την διαφθορά κι όχι να την ενσωματώσουμε. Θεωρώ όμως την προοδευτική συμμαχία απαραίτητη, όπως είχα γράψει σε ένα άρθρο μου το 2016 στο TVXS με αφορμή το ξεκίνημα της Ευρωπαϊκής Προοδευτικής Συμμαχίας που ανακοίνωσε στο ΤΙΤΑΝΙΑ ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Δημήτρης Παπαδημούλης κι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Τότε δεν φανταζόμουν πως η ακροδεξιά ψήφος μπορεί να αγγίξει τέτοια ποσοστά στην Ευρωβουλή, επομένως η ελληνική προοδευτική συμμαχία έχει πολύ μεγάλη σημασία σήμερα για μας, έναντι της ακροδεξιάς στροφής της ΝΔ. Γιατί κανένας Έλληνας βασανισμένος από μια δεκαετία κρίσης που του φόρτωσαν στην πλάτη οι περασμένες κυβερνήσεις δεν αντέχει να του προσθέσουν και 12ωρα εργασίας όπως έγινε ήδη στην ακροδεξιά Αυστρία, ούτε άλλη λιτότητα.
-Αντίπαλος της Ρένας Δούρου είναι ο πρώην δήμαρχος Αμαρουσίου Γιώργος Πατούλης. Η παρουσία του ως υποψήφιος ήρθε μετά από παζάρι με τη Νέα Δημοκρατία. Για δήμαρχος Αθήνας, αρχικά, πήγαινε. Αυτό σε σένα τι λέει;
Β. Σ.: Μοιάζει με φαρσοκωμωδία! Τη μια βάζουν στο Μαρούσι τον Αμπατζόγλου και βγαίνει αντάρτισσα υποψήφια δήμαρχος η Πατούλαινα. Την άλλη ο Πατούλης δεν στηρίζει – τάχα – τη γυναίκα του αλλά τον Αμπατζόγλου για να αποδείξει πως είναι κομματικός. Με τα πολλά παραιτείται η Πατούλαινα και βάζουν τον Πατούλη υποψήφιο δήμαρχο Αθήνας και μετά τον βγάζουν! Πολύ σφάξιμο δεν πέφτει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας; Ευτυχώς που υπάρχει και το χρυσό σαλόνι να πάει μετά ο Πατούλης κι η Πατούλαινα να αράξουν επιτέλους!
        Πηγή:  http://fragilemag.gr/vasilika-sarilaki-periferiakes-ekloges/







Παρασκευή 5 Απριλίου 2019

100 χρόνια Bauhaus: Η πνευματική και μεταφυσική του διάσταση


 
Με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Σχολής Bauhaus και την έκθεση bauhaus imaginista* που διοργανώνει το Ινστιτούτο Γκαίτε σκεφτήκαμε να δώσουμε μια ιδέα στο ευρύ κοινό για τις καινοτομίες της ρηξικέλευθης αυτής Σχολής καθώς και την πνευματική και μεταφυσική διάσταση των σημαντικότερων δασκάλων της.
                                                                                                                                                Της Βασιλίκας Σαριλάκη
Στο Bauhaus υπήρχε ένα δημιουργικό κλίμα όπου όλοι μάθαιναν από όλους, και επικρατούσε η ιδέα του Valery πως η διαφορετικότητα είναι πλούτος. Ο ιδρυτής του, Walter Gropius ήταν κατά της τέχνης των σαλονιών και υπέρ της ισότητας καθηγητών- μαθητών κάτι που επιβεβαίωνε στην πράξη ο ίδιος σερβίροντας το φαγητό στις γιορτές.
Τo Bauhaus προσπάθησε να επαναπροσδιορίσει τη σχέση ανάμεσα στην παιδεία, την τέχνη και την κοινωνία. Αυτή την προσέγγιση, που τη βρίσκουμε στο Μανιφέστο του Walter Gropius εν έτει 1919, τη συμμερίζονταν, εκτός από το Bauhaus, κι άλλα κινήματα του 20ού αιώνα, όπως εκείνα στην Ιαπωνία και στη Ρωσία. Το Bauhaus είχε εξαρχής διεθνή προσανατολισμό. Σπουδαστές και καθηγητές έρχονταν από όλη την Ευρώπη και την Ασία για να ενταχθούν στη Σχολή. Χαρακτηριζόταν από ετερογένεια και κατά καιρούς υιοθέτησε ιδέες του κινήματος Arts and Crafts, του σοσιαλισμού, του κομμουνισμού και του σπιριτουαλισμού, του σοβιετικού κονστρουκτιβισμού και του Neues Bauen. Είχε επίσης έντονη μεταφυσική διάσταση. Με την βίαιη διάλυση του Bauhaus από τους ναζί το 1933, αρκετά μέλη της κατέληξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης κι άλλα αναγκάστηκαν να φύγουν από τη Γερμανία. Έτσι, η ακτινοβολία του Bauhaus έφτασε σε χώρες και πολιτισμούς εκτός των συνόρων της Ευρώπης. Βασικοί διαμορφωτές της πνευματικότητας στο Bauhaus ήταν ο Wassily Kandinsky, ο Paul Klee κι ο Itten. 
 
Ο Kandinsky (1866-1944) έκανε έναν διδακτικό άθλο στο Bauhaus θέτοντας ένα εκπαιδευτικό πρότυπο που ενέπνευσε και τα μεταγενέστερα πανεπιστήμια τέχνης. Στο Bauhaus υπάρχει μια ατμόσφαιρα συλλογικότητας, ανοιχτές σχέσεις δασκάλων- μαθητών, κατάργηση των διαχωρισμών και ιεράρχησης των τεχνών, άνοιγμα της σκέψης, πειραματισμός και διάθεση για καινοτομίες και πρωτοπορία.
Πριν πάει στην Γερμανία και διδάξει στο Bauhaus είχε βοηθήσει πάρα πολύ στις αρχές της Σοβιετικής επανάστασης την εκεί εικαστική σκηνή. Εγκατέλειψε μια λαμπρή σταδιοδρομία νομικού - δίδασκε κιόλας Νομική- για την ζωγραφική σε σχετικά μεγάλη ηλικία.


Στο Bauhaus δίδασκε Στοιχεία Αφηρημένης Μορφής κι Αναλυτικό σχέδιο. Ήταν μία έρευνα στις δομικές σχέσεις των αντικειμένων τα οποία απλοποιούσε σταδιακά σε αφαιρετικά σχήματα. Το 1926 κυκλοφόρησε το βιβλίο «Σημείο, Γραμμή, Επίπεδο» όπου ανέπτυξε τη θεωρία του για το σημείο και τη γραμμή, ως αυτόνομα εκφραστικά στοιχεία και τις αρμονίες που μπορούν να δημιουργήσουν. Εξάλλου γνώριζε καλά τι σημαίνει αρμονία καθώς ήταν εξαίρετος βιολιστής.
Ο Kandinsky δεν προχωράει στην αφαίρεση για καθαρά αισθητικούς λόγους. Στόχος του είναι η μύηση σε έναν πνευματικό κόσμο κι επηρεάζεται θεαματικά από τον θεοσοφισμό στις θεωρίες που διατυπώνει στα βιβλία του. Η χρωματική θεωρία του Kandinsky, είναι απότοκη του Goethe (1810) και του Steiner. Ο Steiner έλεγε πως «η τέχνη είναι η θυγατέρα του θεϊκού στοιχείου» κι ο Kandinsky από την πλευρά του, μετέφερε την θεοσοφική άποψη για την αρμονία των σφαιρών και των μορφών στην τέχνη. Η φόρμα, λέει, είναι δευτερεύουσα. Είναι ένα γυάλινο δοχείο που μέσα του καίει μια φλόγα. Οι οριζόντιες φόρμες είναι ψυχρές σε αντίθεση με τις κάθετες. Οι κινήσεις προς τα αριστερά είναι απελευθερωτικές και περιπετειώδεις, προς τα δεξιά καθησυχαστικές και συνηθισμένες. Το μπλε είναι ουράνιο χρώμα και εσωστρεφές, ντροπαλό, μαλακό, το κίτρινο γήινο, επεκτατικό, επιθετικό, σκληρό. Το πράσινο είναι αρμονικό γιατί συμβιβάζει το μπλε με το κίτρινο, ενώ το κόκκινο είναι δυνατό, κινητικό και ταραχώδες. Το κίτρινο είναι ξινό ενώ το μπλε έχει μια γεύση από φρέσκα σύκα. Η τρομπέτα έχει ήχο κίτρινο, το εκκλησιαστικό όργανο είναι μπλε.

Τα βιβλία του Kandinsky και ιδιαίτερα το «Για το πνευματικό στην τέχνη» που εκδόθηκε το 1912 άφησε εποχή. Εκεί αναλύει τις βασικές πνευματικές αρχές της τέχνης και τις εφαρμόζει στην γλώσσα των μορφών. Οι αναφορές του υποδεικνύουν και τις κατευθύνσεις του. Από τον Maeterlinck ως τον ιμπρεσιονιστή συνθέτη Debussy, τον Moussorgsky και τον φίλο του Arnold Schoenberg που γράφει ατονική, αφηρημένη μουσική. Κι από ζωγράφους όπως οι προραφαηλίτες, ο μεταφυσικός Boecklin, ο Cezanne ο μαγικός κολορίστας Matisse κι ο επαναστάτης της φόρμας Picasso. Στο επόμενο βιβλίο του «Σημείο, γραμμή επίπεδο» μελετά τις σχέσεις των μορφών και των χρωμάτων με τους ήχους και ειδικά με τους μουσικούς τόνους του Scriabin. Η θεοσοφία λέει πως υπάρχει μία ενιαία πηγή από την οποία ξεπηδάνε οι μορφές. Άρα οι μορφές είναι συγγενικές και έχουν αναλογίες μεταξύ τους. Έναν αντίστοιχο όρο με εκείνον των «αναλογιών» θέτει ο Scriabin όταν προσπαθεί να συνδυάσει τους ήχους με τα χρώματα. Τον ονομάζει «συναισθησία» και είναι η εναρμόνιση των αισθητηριακών μας οργάνων. Έτσι κι ο Kandinsky γράφει πως τo τρίγωνο εκπέμπει ένα πνευματικό άρωμα κι αν είναι μπλε δίνει ένα αίσθημα γαλήνης.

Τα χρώματα λέει, ανάλογα με την έντασή τους μπορεί να θυμίζουν φλάουτο ή βιολοντσέλο, πιάνο ή κοντραμπάσο. «Δεν υπάρχει –καταλήγει - στην τέχνη καμία φόρμα απολύτως υλική. Όλες μεταφέρουν μια εσωτερική δόνηση στον άνθρωπο.» Κι εκεί ακριβώς εντοπίζεται ο Πλατωνισμός στον Kandinsky σύμφωνα με τον οποίο αντιμετωπίζει τον κόσμο ως ένα ρεζερβουάρ αρχετυπικών ιδεών και ιδιοτήτων που μπορούν να κινητοποιήσουν την ευαισθησία των καλλιτεχνών παράγοντας διάφορες αρμονικές δομές. 
Ο Paul Klee (1879-1940), δίδασκε θεωρία της μορφής και της μορφοπλαστικής διαδικασίας. Το βιβλίο του «Παιδαγωγικό Λεύκωμα» (1925), που έγινε το εγχειρίδιο διδασκαλίας του Bauhaus, είναι μια παρουσίαση των αρχών του σχεδίου και αποτελείται από τις διδακτικές του σημειώσεις. Πρόκειται για μία πραγματεία απαραίτητη για την κατανόηση της μοντέρνας τέχνης, όπως είναι η πραγματεία του Leonardo da Vinci για την κατανόηση της αναγεννησιακής τέχνης. Εξηγεί τους μετασχηματισμούς στους οποίους υπόκειται η οπτική εικόνα, πριν γίνει σημαίνον σύμβολο, και το ρόλο που παίζουν η γραμμή, η αναλογίες και το χρώμα.
Δίνει μεγάλη σημασία στη διαδικασία «κυοφορίας» του έργου τέχνης που συνεπάγεται την παρατήρηση, την περισυλλογή και την κυριαρχία πάνω στην τεχνική: «Τίποτα δεν μπορούμε να βιάσουμε- λέει ο Κλέε-. Πρέπει να ωριμάσει το έργο από μόνο του. Κι αν έρθει κάποτε η στιγμή γι’ αυτό το έργο – τότε τόσο το καλύτερο!». Ο Klee πρόσθεσε στο Bauhaus την διάσταση της δικής του μουσικής αρμονίας στα χρώματα και τις φόρμες, όντας εξαίρετος βιολονίστας ο ίδιος αφού σε ηλικία μόλις 12 ετών έπαιζε με την συμφωνική ορχήστρα της Βέρνης. Στο Bauhaus δίδαξε επίσης ο Johannes Itten (1888-1967) που θεωρείται από τους μεγαλύτερους δασκάλους της τέχνης του χρώματος. Διερεύνησε όπως και ο Kandinsky τη σχέση ήχου και χρώματος. Στηρίχτηκε στις αρχές του χρωματικού τροχού του Adolf Hölzel και σχεδίασε τη δική του χρωματική σφαίρα. Πάνω από 50 χρόνια αφιέρωσε στη μελέτη της αντίληψης και της ψυχολογίας και της αισθητικής του χρώματος. Ήταν διευθυντής του τμήματος Γλυπτικής και δίδασκε στο προπαρασκευαστικό τμήμα της σχολής από το 1919- 1923. Οι μαθητές του βίωναν κιναισθητικά το χρώμα και μάθαιναν τις μεταφυσικές τους ιδιότητες.

O Itten, κυκλοφορώντας με καλογερικό ράσο, θα φέρει διάφορους περιπλανώμενους γκουρού και θα καταπιέσει τους φοιτητές με αναπνευστικές ασκήσεις και χορτοφαγία. Το κυλικείο της σχολής –θα τον κατηγορήσουν- μύριζε κάρυ έως κάτω στην σκάλα! Η «ταλιμπανική» εμμονή του στον Ινδουισμό θα τον εξωθήσει τελικά σε αναγκαστική παραίτηση από καθηγητή στο Bauhaus το 1923 όπου θα τον διαδεχθεί ο ματεριαλιστής Moholy Nagy..
Ο Itten, όπως τον περιγράφει ο Frank Whiteford στο βιβλίο του «Bauhaus» ήταν ένας μυστικιστής και σε συνεργασία με τον θεοσοφιστή Adolf Meyer επίσης καθηγητή στο Bauhaus και τον Kandinsky που ήταν επηρεασμένος τόσο από τον θεοσοφισμό όσο και από τον Rudolf Steiner, από το 1922 και μετά που μπήκε στην Σχολή, έφερναν διάφορους γκουρού και περιπατητικούς φιλοσόφους ανάμεσα στους οποίους ήταν κι ένας ονόματι gustav angel. O angel είχε την αρχή να μην χρησιμοποιεί ποτέ κεφαλαία γράμματα όταν έγραφε το όνομά του. Λέγεται μάλιστα ότι αυτήν την αρχή υιοθέτησαν οι μαθητές του Bauhaus και στην τυπογραφία γιατί μέχρι τότε οι αφίσες είχαν κεφαλαία μόνον γράμματα.. Ο Angel ήταν ένας ιδιόρρυθμος τύπος και η παρουσία του στην σχολή σίγουρα δεν θα πέρασε καθόλου απαρατήρητη.. Το δόγμα που ακολουθούσε ο Ελβετός Itten ήταν ο Μαζντεισμός, μίγμα Ινδουισμού και Ζωροαστρισμού. Πίστευε δηλαδή, πως υπάρχει μια συνεχής μάχη καλού-κακού και πως για να επικρατήσει η αλήθεια του καλού πρέπει κανείς να αποκαλύψει μέσα του μια ανώτερη, κρυμμένη πραγματικότητα. Αυτό απαιτούσε τον εξαγνισμό του σώματος και γινόταν με διάφορες σωματικές και πνευματικές ασκήσεις, φυτοφαγία και καθαρμούς.
  Καμιά εικοσαριά μαθητές τον ακολούθησαν, φόρεσαν κι αυτοί ράσο ενώ η καντίνα της Σχολής διέθετε πλέον μόνον μακροβιοτικές τροφές. Αν συνυπολογίσουμε μαζί με αυτά, την αυστηρότητα του κομμουνιστήWalter Gropius, αλλά και την εμμονή του Moholy Nagy να κυκλοφορεί ο ίδιος με φόρμα βιομηχανικού εργάτη σε αντίθεση με το καλογερικό ράσο του Itten μπορούμε να καταλάβουμε τι περνούσαν οι μαθητές του Bauhaus!
Ο Itten έφερε μεγάλες καινοτομίες στην καλλιτεχνική εκπαίδευση. Απαγόρευε να τον αποκαλούν καθηγητή, δεν αποκαλούσε μαθητές τους μαθητές του, ξεκινούσε τα μαθήματά του με αναπνευστικές ασκήσεις και διαλογισμό. Πίστευε ότι τέχνη και εμπόριο είναι δύο πράγματα ασυμβίβαστα. Οι ασκήσεις του Itten στο Bauhaus έβαλαν θεμέλια στις κατοπινές σχολές Arts Plastiques που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη, δεκαετίες αργότερα, γύρω στην δεκαετία του ’80. Φυσικά δεν υιοθετήθηκαν οι σωματικές ασκήσεις που τους έβαζε, π.χ έπρεπε να κάνουν πρώτα κινήσεις με το σώμα τους, να βιώσουν μια φόρμα πριν την ζωγραφίσουν σε χαρτί, ή ασκήσεις χαλάρωσης και διαλογισμού.
Μερικοί από τους φοιτητές του τον θεωρούσαν γκουρού και ακολουθούσαν τις πνευματικές του διδασκαλίες άλλοι ήταν πιο κοντά σε κολλεκτιβιστικές και σοσιαλιστικές απόψεις καθώς ο Walter Gropius ήταν κομμουνιστής. Ήταν φυσικό ωστόσο, σε μια επαρχιακή πόλη, όπως ήταν η Βαιμάρη, που παρακολουθούσε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα αλλόκοτα δρώμενα αυτής της Σχολής να δημιουργηθούν διάφορες αντιδράσεις. Έβλεπαν τους παράξενα ντυμένους μαθητές της Σχολής, άλλους με ρούχα βιομηχανικού εργάτη, άλλους με καλογερικά, κάποιοι προέρχονταν από εξτρεμιστικές ομάδες κι είχαν μακριά μαλλιά, ενώ κάποιοι άλλοι σε κάποια γιορτή ξύρισαν εντελώς τα κεφάλια τους και ζωγράφισαν σ΄ αυτά τα μαύρα τετράγωνα του Malevitch!. Όλα αυτά χαρακτηρίστηκαν μπολσεβίκικα και αναρχικά από τον μικροαστικό περίγυρο που φοβόταν μήπως γεννηθεί κι εκεί, η πρόσφατη τότε επανάσταση της Ρωσίας και με αυτό το πρόσχημα ο Χίτλερ συνέλαβε το 1933, 33 μαθητές της σχολής ως προπαγανδιστές της «εκφυλισμένης τέχνης» όπως την ονόμαζε τους έστειλε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ενώ ονόμασε το Bauhaus «γιάφκα μπολσεβίκικης κουλτούρας». Αυτή ήταν κι η αρχή του τέλους..



* Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 19 Απριλίου. Συνδιοργανωτές: Bauhaus Kooperation Berlin Dessau Weimar και Haus der Kulturen der Welt

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...