Μπορεί να εκσυγχρονιστεί ο Πολιτισμός στην Ελλάδα;

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      Της Βασιλίκας Σαριλάκη*

Ο Francois Mitterand που σφράγισε τον Πολιτισμό της Γαλλίας είπε κάποτε: η πολιτική για τον Πολιτισμό βρίσκεται στην βάση οποιασδήποτε άλλης πολιτικής. Πρέπει οι άνθρωποι να συναντηθούν με την Ιστορία τους, την τέχνη τους, και το παρελθόν τους για να χτίσουν καλύτερα το μέλλον τους. Ο Mitterand ήταν συγγραφέας εκτός από πολιτικός κι ήταν αυτός που καθιέρωσε πρώτος την ελεύθερη είσοδο στα μουσεία και τις δημόσιες πολιτιστικές εκδηλώσεις και μετά ακολούθησε η Ευρώπη. Στην εποχή του πενταπλασίασε τον προϋπολογισμό για τον πολιτισμό. Αλλά δεν ήταν αυτό που του επέτρεψε να κάνει τα μεγάλα οραματικά έργα, την πυραμίδα του Λούβρου, την Όπερα της Βαστίλης, την Εθνική βιβλιοθήκη, το πασίγνωστο ευρωπαϊκό πανεπιστημιακό πρόγραμμα Erasmus. Ήταν το "πως" τα έκανε.

Το πολιτιστικό του έργο είχε μια ανθρωπιστική υπόσταση. Έδινε θέσεις εργασίας για χρόνια σε καλλιτέχνες, διέσωζε επαγγέλματα που χάνονταν, έδινε έμφαση στην Ιστορική μνήμη. Δυστυχώς μας έχουν μάθει να μετράμε νούμερα και ποσότητες. Να ασχολούμαστε μόνο με το «πόσο» κι όχι με το «πως». Αυτό είναι λάθος.
O Einstein έλεγε: «Οτιδήποτε μετριέται δεν σημαίνει πως μετράει κιόλας» Παράδειγμα: Ο αέρας που αναπνέουμε είναι δωρεάν. Αλλά αν διακόψουμε την αναπνοή μας για ένα λεπτό ξέρουμε τι θα γίνει! Έτσι είναι κι ο πολιτισμός. Έχει απροσμέτρητη αξία και δεν αφορά μόνο σε πολιτιστικές εκδηλώσεις αλλά στην ποιότητα ζωής μας κι όλο το δίκτυο των σχέσεών μας στην καθημερινότητα.
Ο πολιτισμός δεν είναι το διακοσμητικό κερασάκι στην τούρτα της κοινωνίας αλλά την καθορίζει αποφασιστικά. Δίνει νόημα στην ζωή μας αλλά δίνει και ταυτότητα. Αυτό απέδειξε άλλωστε η πυρκαγιά στην Notre Dame, έναν καθεδρικό ναό 800 ετών που συγκλόνισε την υφήλιο. Μαζεύτηκαν 2δις για να ξαναφτιαχτεί αλλά δεν θάναι ποτέ η ίδια. Οι Γάλλοι ήταν τόσο εξοργισμένοι ώστε κόντεψε αυτό να στοιχίσει στον Μακρόν την προεδρία της Γαλλίας! Κι αυτό, γιατί τα σημαντικά έργα τέχνης διαθέτουν τεράστια συμβολική δύναμη κι εξουσία μέσα μας. 

Για αυτό όποιος θέλει να γκρεμίσει μια εξουσία πρώτα γκρεμίζει τα μνημεία της!. Κι όποιος παλεύει για δικαιώματα πάλι καταφεύγει στην τέχνη. Όπως π. χ τις αφίσες με τις οποίες οι σουφραζέτες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου των γυναικών στις αρχές του αιώνα και τις αφίσες στον Μάη του ΄68.

Έχετε αλήθεια αναρωτηθεί ποτέ πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς μουσική, συναυλίες, θέατρο, ποίηση, λογοτεχνία, κινηματογράφο, βιβλία, τηλεόραση, ραδιόφωνο, έργα τέχνης, εκθέσεις, Μουσεία, χορό, μόδα, αρχιτεκτονική, διακόσμηση ή ντηζάιν; Θα ήταν μια κόλαση! Και πως θα ήταν χωρίς ευγένεια, αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη, αλτρουισμό; Θα ήταν ζούγκλα. Ο Πολιτισμός συμπεριλαμβάνει όλα αυτά και καθορίζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ζούμε. Η κουλτούρα ενώνει τους ανθρώπους και τους εξισώνει. Πρέπει να εξασφαλίσουμε κουλτούρα σ΄ όλον τον λαό..

Κι ερχόμαστε τώρα στον τρόπο άσκησης πολιτισμού δηλαδή στην πολιτική διάσταση. Σε ποιο διεθνές περιβάλλον καλείται να ενταχθεί ο Ελληνικός πολιτισμός με ποιες προτεραιότητες και ποιες τακτικές σχεδιασμού; Με ποια νοοτροπία κινήθηκαν οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ;
Πέρσι σε μια μελέτη που παρουσίασα στο ΕΜΣΤ για την κατάσταση του Πολιτισμού στην Ελλάδα, σε σχέση και με το διεθνές περιβάλλον, εμπέδωσα τους στίχους του Γκάτσου: Μα τώρα που η φωτιά φουντώνει πάλι/ εσύ κοιτάς τα αρχαία σου τα κάλλη/ και στις αρένες του κόσμου μάνα μου Ελλάς/το ίδιο ψέμα πάντα κουβαλάς.
Επί μισόν αιώνα η ΝΔ επαναπαύτηκε στα αρχαία μας τα κάλλη, την συντήρηση αρχαιοτήτων παραμελώντας κάθε σοβαρό σχεδιασμό παραγωγής σύγχρονου πολιτισμού. Αντιμετώπισε τις αρχαιότητες αποκλειστικά ως τουριστικά προϊόντα και δεν διαμεσολάβησε ούτε στην εκπαίδευση ούτε στον λαό την κουλτούρα, την φιλοσοφία και το νόημα ζωής της αρχαίας κληρονομιάς μας. 

Και τα τοπικά πολιτιστικά προϊόντα συνοψίζονταν σε ηθογραφικά σήριαλ, ριάλιτυ σόου, πανηγύρια και σκυλάδικα κάτι που δεν διαφοροποιήθηκε αισθητά επί ΠΑΣΟΚ. Αν εξαιρέσουμε λίγα χρόνια της μεταπολίτευσης με Θέατρο Κουν, Χατζηδάκη, Θεοδωράκη Ξαρχάκο μετά ακολούθησε η ελεύθερη πτώση. Κι όλο αυτό στα πλαίσια ενός δυσμενέστατου διεθνούς περιβάλλοντος με τεράστια μονοπώλια θεάματος.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε το 2015 η UNESCO, το διεθνές ετήσιο εμπόριο πολιτιστικών αγαθών έχει εκτιναχτεί σε 2. 250 δις $ αλλά τα περισσότερα κέρδη νέμεται μικρή ομάδα χωρών: η Αμερική, η Ιαπωνία, η Γερμανία, η Βρετανία και η Κίνα. Οι χώρες αυτές εξάγουν τα περισσότερα πολιτιστικά αγαθά παγκοσμίως. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε πρόσφατα το Artnet News, η Αμερικανική βιομηχανία θεάματος με 5 εκατ. προσωπικό είναι πρώτη σε εξαγωγές και προσθέτει στην Αμερικανική οικονομία 764 δις κάθε χρόνο! Δηλαδή τα διπλάσια από ολόκληρη την αγροτική της οικονομία!

Δυστυχώς εμείς, ποτέ δεν είδαμε στον σύγχρονο Πολιτισμό ένα είδος ανάπτυξης. Κι όμως! Η μελέτη της Unesco διαπιστώνει πως το μεγαλύτερο ποσοστό σύγχρονου πολιτισμού παράγεται από γυναίκες και νέους. Τι σημαίνει αυτό;, Πως αν επενδύσουμε στον σύγχρονο πολιτισμό θα μειώσουμε την ανεργία στις ομάδες πληθυσμού που έχει πλήξει περισσότερο η κρίση στην Ελλάδα. Και θάχουμε ΚΑΙ πολιτιστικό όφελος! Όταν χτίστηκε το Guggenheim Museum στο Bilbao της Ισπανίας αύξησε τόσο τον τουρισμό ώστε έδωσε 1.000 θέσεις μόνιμης εργασίας.

Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν παράγεται διεθνές πολιτιστικό προϊόν καθώς οι κρατικές παροχές για τον πολιτισμό από όλες τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. της τελευταίας 35ετίας ήταν εξευτελιστικές. Επίσης στις περασμένες εκλογές κόμματα όπως οι ΑΝΕΛ και το ΛΑΟΣ δεν είχαν απολύτως κανένα πρόγραμμα για τον Πολιτισμό και η βασική πρόταση της Χρυσής Αυγής ήταν «να καταργήσουμε τα τούρκικα σήριαλ!». Δεν είναι άρα καθόλου τυχαίο που στην Ελλάδα κυριαρχεί για χρόνια η διαφθορά της ΑΕΠΙ, που ο Μητσοτάκης καλεί σε συνάντηση καλλιτέχνες και μετά τους βάζει ερήμην τους σε προεκλογικό σποτάκι και τον κράζει ο Ξαρχάκος.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που η Ελληνική αστυνομία δίνει βραβεία στην Άντζελα Δημητρίου και ο Μιχαλολιάκος είναι στο Δ.Σ εταιρίας με ροζ ξενοδοχείο. Δεν είναι τυχαία τα φαινόμενα βουλευτών αρχαιοκάπηλων, ο σεξισμός, οι Μακεδονομάχοι και η λειψανολατρεία.
Δεν είναι τυχαίες οι διαφημίσεις του Τζάμπο με τον Ψωμιάδη ζορρό και τον Πατούλη να ξεβράζει δημόσια έναν σεξιστικό οχετό μπροστά στην Δούρου λέγοντας «κάτσατε σαν κότες στον Σπίρτζη επειδή δεν μπορούσατε να λύσετε τα προβλήματα μόνοι σας».

Όλο αυτό το τραγελαφικό σκηνικό θυμίζει την προφητεία του Neil Postman : ««Δύο είναι οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να συρρικνωθεί ένας πολιτισμός. Σύμφωνα με τον πρώτο, τον οργουελικό, ο Πολιτισμός γίνεται φυλακή. Σύμφωνα με τον δεύτερο, τον χαξλεϊκό, ο Πολιτισμός γίνεται παρωδία.». Εμείς ανήκουμε στην παρωδία..

                                                                                                                                         Αναδημοσίευση  από το  tvxs