Το ποιητικό design του Piet Zwart..

Piet Zwart, 1930     Μερικές φορές, σ΄ αυτήν την ζωή, αρκεί το έργο ενός και μόνον πολύπλευρου καλλιτέχνη για να νοιώσουμε γεύση και άρωμα από την τέχνη μιας ολόκληρης εποχής.. Αν ο καλλιτέχνης μάλιστα είναι ταλαντούχος κι έχει αφομοιώσει το ύφος, το βλέμμα, τις χάρες και τις αρετές των φίλων και συναδέλφων του ακόμη καλύτερα. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο υπέροχος Ολλανδός designer Piet Zwart (1885-1977) που θήτευσε στο Bauhaus.   Piet Zwart (1885-1977), Self-portrait   Ο Zwart είναι αλήθεια πως οφείλει την διασημότητά του στην ιδιαίτερη προσωπικότητα των σχεδίων του αλλά κυρίως στην ευφυή γραφιστική δουλειά του. Ποιος θα μπορούσε να μετατρέψει μια διαφήμιση καλωδίων σε άψογο κονστρουκτιβιστικό έργο που θα ζήλευε ένας Mondrian; Πολλοί ίσως τον θυμούνται για την περιβόητη κουζίνα Bruynzeel που σχεδίασε το 1938. Ωστόσο δούλεψε και ως σχεδιαστής εσωτερικών χώρων, αρχιτέκτονας, ζωγράφος, τυπογράφος, φωτογράφος, βιομηχανικός designer, και κριτικός αρχιτεκτονικής. Αυτή η πολύπλευρη δραστηριότητά του και η μεγάλη επιρροή του στους σημερινούς designers είναι οδήγησε την Ένωση των Ολλανδών Σχεδιαστών να του απονείμουν το 2000 τον τίτλο του Designer του αιώνα... Ωστόσο ο Piet Zwart δεν ήθελε να τον αποκαλούν σχεδιαστή. Προτιμούσε τον όρο μηχανικός φόρμας ή τεχνικός. Πίστευε στην λειτουργικότητα και την μηχανική παραγωγή και ήταν ένας από τους πρώτους βιομηχανικούς σχεδιαστές της χώρας του που άλλαξαν την ιστορία του βιομηχανικού σχεδιασμού. Γι’ αυτόν η εργονομία έπρεπε να συνοδεύεται πάντα από την απλότητα και την φιλικότητα προς τον χρήστη, κάτι που ανακαλύπτουμε ξανά σήμερα. Η κουζίνα Bruynzeel του 1938, πρωτοποριακή για την εποχή της είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα. Τότε, για πρώτη φορά, ενσωματώνονται στο design χρηστικές συσκευές όπως το ψυγείο και η κουζίνα ενώ υπάρχουν και διευκολυντικές λύσεις για τις νοικοκυρές. Όλα τα στοιχεία έχουν λογικές διαστάσεις και είναι μεταβλητά ανάλογα με την διάθεση του πελάτη.   Λειτουργικός, παιχνιδιάρης και πειραματιστής υπήρξε ο Zwart και στην γραφιστική του διάσταση. Αν και δεν υπήρξε μέλος του Ολλανδικού ρεύματος ‘De Stijl’ επηρεάστηκε πολύ απ’ αυτό. Ήταν μέλος της διεθνούς avant-garde, επηρεασμένος ιδιαίτερα από τον Σοβιετικό Κονστρουκτιβισμό. Το 1920 όταν ο Zwart άρχισε να δουλεύει για το Nederlandsche Kabelfabriek , άρχισε τους έντονους πειραματισμούς που θύμιζαν Mondrian και κυρίως Malevitch. Τα σχέδια είτε ήταν αυστηρά γεωμετρικά είτε συνδύαζαν κύκλους και γραμμές με επαναλαμβανόμενα γράμματα σε διάφορες παιγνιώδεις διατάξεις. Τυπογραφικούς χαρακτήρες, σε διάφορα σχήματα και χρώματα με μουσικούς ρυθμούς και διατάξεις, κάτι που παραμένει πολύ δημοφιλές ακόμη και σήμερα.. Σύντομα ο Zwart θα ενσωματώσει και φωτογραφίες στις διαφημίσεις του. Οι φωτογραφίες του είναι κι αυτές λιτές, αφαιρετικές, atonal, ατονικές θάλεγε κανείς.. Μερικές φορές, φωτογραφίζει απλά τις υφές του ξύλου, του μετάλλου, ή ενός υφάσματος.. προοιωνίζοντας ένα ολόκληρο ρεύμα που θα ακολουθήσει πολύ αργότερα. Το λεγόμενο support-surface, που αγάπησε το Παρίσι.. Ισορροπία, αρμονία, απλότητα, δομή, αιώρηση.. οι λέξεις κλειδιά..   Η μεγάλη σειρά διαφημίσεων μεταξύ 1923 και 1933 για το Nederlandse Kabelfabriek στο Delft είναι αυτή που τον καθιέρωσε ως τυπογραφικό σχεδιαστή. Από το 1920 πρόσθεσε στους πειραματισμούς του και το photomontage. Τα πλέον γνωστά παραδείγματα που αξίζει να αναφέρουμε είναι το σύνθετο έργο του Delft Kabels, μια μπροσούρα του1931 και το Het boek van PTT του1938 (για τις τηλεπικοινωνίες της εποχής του). Επίσης έκανε μερικά πολύ όμορφα έργα για ένα εκδοτικό οίκο στο Rotterdam, όπου χρησιμοποίησε πολύ το photomontage. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα είναι το design voor Kamergymnastiek voor iedereen, που έχει θέμα την γυμναστική.                               Πού να αναζητήσει κανείς την ρίζα όλου αυτού του οίστρου, την διαρκή έμπνευση που εκφράστηκε σε τόσα πολλά σχέδια που το καθένα –ωστόσο- είναι κάτι καινούργιο και φρέσκο; Ίσως στον μεγάλο συγχρωτισμό αυτού του καλλιτέχνη. Είχε σχέσεις με πολλούς σημαντικούς Ευρωπαίους εκείνης της εποχής.. Με τους Schwitters, Berlage, Schuitema, Van Doesburg, Huszar, Rietveld, Wils, Kiljan, και Lissitzky! Όλοι αυτοί τον βοήθησαν να αποκρυσταλλώσει μια νέα δυναμική και ένα άλλο ύφος διαφορετικό σαφέστατα από το εμπορικό της εποχής του. Οι επιρροές του Bauhaus, του De Stijl, του Κονστρουκτιβισμού, και του Dada βρίσκουν πολύ γόνιμο έδαφος στα έργα του Zwart.     Το 1921 ο Zwart θα δουλέψει ως βοηθός στον αρχιτέκτονα H.P. Berlage. Αργότερα θα γράψει: "Εκείνη την εποχή το να είσαι ο βοηθός ενός αρχιτέκτονα δεν σήμαινε απολύτως τίποτα. Δεν ήταν όπως σήμερα που ένας καλός βοηθός θα αναφερθεί κάπου. Τότε ήσουν ένας απλός υπάλληλος." Στην ηλικία των 36 ετών, το 1923, ο Zwart έκανε την πρώτη του τυπογραφική δουλειά για τον Ολλανδό εισαγωγέα Vickers House. Η διαφήμιση ήταν επηρεασμένη από τον El Lissitsky όπως και μεταγενέστερες. Από το 1923 και για μια δεκαετία δουλεύει για το Nederlandsche Kabel Fabrick. Όλα αυτά τα χρόνια δημιούργησε πάνω από 275 διαφημίσεις για ένα περιοδικό ηλεκτροτεχνολογίας. Επρόκειτο για διαφημίσεις με τυπογραφικά στοιχεία κυρίως, τις πλέον πρωτοποριακές ολλανδικές διαφημίσεις της εποχής, που άλλαξαν εντελώς την έννοια του graphic design.   Piet Zwart, design for a book, 1930 Σχεδόν σαν όλους τους σχεδιαστές της εποχής του ο Zwart ήταν αυτοδίδακτος στην τυπογραφία. "Tο πρώτο σχέδιο που έκανα-λέει- ήταν χειροποίητο. Προτού καν το τελειώσω καλά-καλά είχε κιόλας τυπωθεί. Όλα τα έμαθα από έναν βοηθό του τυπογραφείου. Από αυτόν είδα πως λειτουργεί η ηλεκτροτεχνολογία.. Μαζί του τα βράδια παίζαμε δοκιμάζοντας διάφορα σχέδια με τυπογραφικά στοιχεία. Έτσι κατάλαβα το επάγγελμα του τυπογράφου. Πριν δεν ήξερα τίποτα.» Από το 1924 και μετά η επιρροή του Lissitzky στον Zwart ήταν πλέον εμφανής. Κάποιες μάλιστα από τις διαφημίσεις τηλεφώνου εκείνης της χρονιάς ήταν παρόμοιες με τις σουπρεματιστικές διαφημίσεις του Lissitzky. Ο Zwart αναφερόταν πλέον στον εαυτό του ως «typotekt», τυποτέκτονα, μια σύνθεση των λέξεων τυπογράφος και αρχιτέκτονας. Αυτή ήταν και η έκφραση που χρησιμοποιούσε για την δουλειά του, μια δουλειά που εναρμόνιζε όντως την αρχιτεκτονική αντίληψη, με όλες αυτές τις γεωμετρικές φόρμες και χρώματα με την τυπογραφία. Όπως ο Le Corbusier όριζε το σπίτι ως μια μηχανή για κατοικία, ο Zwart εννοούσε πως η τυπογραφία είναι μια μηχανή που αλλάζει τα δεδομένα ανάγνωσης. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι αυτή η αντίληψη, της ελεύθερης χρήσης των τυπογραφικών στοιχείων, η δημιουργική τυπογραφία είχε εξέχοντα ρόλο εκείνη την εποχή. O Mallarme κι ο Apollinaire την χρησιμοποίησαν στην ποίηση στην Γαλλία, ο Van Ostaijen στο Bέλγιο, κι ο Marinetti στην Iταλία. Ο Lissitzky χρησιμοποίησε την τυπογραφική μέθοδο σε αφίσες, όπως οι φουτουριστές κι οι ντανταϊστές. Το 1923, όταν ο Zwart γνώρισε τον Schwitters και τον Lissitzky, ο τελευταίος του έδειξε ένα φωτόγραμμα και πως με αυτό ερμήνευσε με κονστρουκτιβιστικό τρόπο το ποίημα του Vladimir Mayakovsky' "Διαβάζοντας δυνατά". Κατά αυτήν την τεχνική έμπαιναν πάνω σε μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια (ειδικό χαρτί)) κάποια τυπογραφικά ή άλλα στοιχεία που στην συνέχεια εκτίθονταν σε δυνατό φως. Το 1924, άρχισε κι ο Zwart να τα χρησιμοποιεί αλλά σταδιακά τα παράτησε. Από το καλοκαίρι του 1926 και μετά άρχισε να χρησιμοποιεί την λεγόμενη φωτοτυπογραφική μέθοδο στα έργα του. Οι νέες διαφημίσεις είχαν δραματικά κοντράστ, ασυμμετρίες, και είχαν μεγάλα κενά. Το 1928 χρησιμοποιούσε πλέον τις δικές του φωτογραφίες για τα φωτομοντάζ με πολλά close-up, γωνίες και υφές. Το 1930 άρχισε να καταργεί σχεδόν τα κεφαλαία γράμματα. Από το 1925 και μετά άρχισε ήδη να προσχωρεί στην «αισθητική» του DADA φτιάχνοντας για ένα πειραματικό ντανταϊστικό θέατρο στην Χάγη κάποια διαφημιστικά.. Από Την φάση του αυτή προέρχεται κι η φωτογραφία του όπου τυλιγμένος με αυτό το χάρτινο κολάρο θυμίζει πολύ την αμφίεση του ντανταϊστή ποιητή Hugo Ball, όταν απήγγειλε στο Cabinet Voltaire τα άναρθρα ποιήματά του. Πολύ αργότερα, το 1938, όταν ο Zwart θα κάνει αναδρομή στην δουλειά του θα πει πως ασχολήθηκε με μια τυπογραφία «λειτουργική», έναν όρο που λάτρεψε το Bauhaus. Σκοπός του ήταν να εγκαθιδρύσει μια σύγχρονη τυπογραφία, ελεύθερη όσο είναι δυνατόν από την παράδοση. Και να ενεργοποιήσει νέες φόρμες, μια νέα δυναμική σε τυπογραφικές μεθόδους και τεχνικές και να καταργήσει κάθε ενοχική νοοτροπία.

Correspondances

Πάντοτε με συγκινούσε η εφηβική θεωρία του Γάλλου ποιητή Mallarmé σχετικά με τις correspondances που χρησιμοποιούσε στα ποιήματά του, ένα είδος αντιστοιχιών των αισθήσεων και των τεχνών, που θα ενστερνιζόταν κι ο Baudelaire μετά... Κάτι παρεμφερές προσπαθώ εδώ, συνδυάζοντας εξομολογήσεις και σκέψεις ιδιαίτερων ανθρώπων που προσπαθώ να “μεταφράσω”ή να συσχετίσω με τις εικόνες άλλων καλλιτεχνών.                                                                                                                                                             Μια μέρα ο Picasso  μου είπε ένα πολύ όμορφο πράγμα..Μου είπε: “Πρέπει να δουλεύουμε σαν εργάτες”                                                                                                                                                              Henri Matisse                                             Kasimir Malevich (1878-1935, Taking in the Harvest), 1911-12.                                      Ένας καλλιτέχνης ποτέ δεν τελειώνει το έργο του. Απλά το εγκαταλείπει.                                                                                                                                         Paul Valery                                                                    Female Head by Leonardo da Vinci                      Είπαν πως η τέχνη μου είναι εγκεφαλική. Δεν είναι αλήθεια. Ότι έκανα, το έκανα από πάθος..                                                                                                                                  Henri Matisse                                                    Henri Matisse, The red room, 1908                         Η ελπίδα σε κάνει να ζείς, αλλά επάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί..                                                                                                                   Paul Valery                                                Robert Morris's 1971 Tate installation               Το να ζωγραφίζεις είναι το να ψάχνεις το πρόσωπο αυτού που δεν έχει πρόσωπο.                                                                                                                                   Samuel Beckett               Lucien Freud, the portrait of Francis Bacon                          Η αλήθεια είναι γυμνή, αλλά κάτω από το γυμνό είναι το γδαρμένο..                                                                                     Paul Valery                                                                                                                                         Francis Bacon                                Να είσαι ανθρώπινος, είναι να νοιώθεις αορίστως ότι στον καθένα υπάρχει κάτι απ’ όλους                                                                                    και κάτι απ’ τον καθένα σε όλους.                                                                                    Paul Valery               Juan Munoz, Many times, installation,1999, Tate Modern Διαθέτουμε όσα χρειάζονται για να συλλάβουμε αυτό που δεν υπάρχει κι όσα για να μην βλέπουμε εκείνα που μας τρυπούν τα μάτια.                                                                                                    Paul Valery                                                                        Juan Munoz, sculptures, installation, detail.                                                                                                                                                             Βασιλίκα Σαριλάκη

“Rue de l’Ouest 100. Mec Art Graphic 1972”

Σε ένα ζωντανό κλίμα ΄70ς εγκαινιάστηκε την περασμένη Παρασκευή στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά,στο Θησείο, η έκθεση Rue de l’Ouest 100, Mec Art Graphic 1972 . Πρόκειται για την πρώτη εκδοτική απόπειρα της Μάγδας Κοτζιά στο εργαστήρι του Νίκου Κεσσανλή και της Χρύσας Ρωμανού στο Παρίσι, που η ίδια δώρισε στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η έκθεση  που επιμελήθηκε ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, με συνεπιμελητή τον Αλέξιο Παπαζαχαρία, είναι μια συμπαραγωγή του Μουσείου Άλεξ Μυλωνά με το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και θα διαρκέσει από τις 23 Μαρτίου έως και τις 27 Μαΐου 2012.           Η Μάγδα Κοτζιά, είναι γνωστή για την ίδρυση των αντισυμβατικών εκδόσεων Εξάντας. Το 1968, λόγω της χούντας αυτοεξορίστηκε όπως πολλοί άλλοι Έλληνες στο Παρίσι. Εκεί, όπως λέει ο Ντένης Ζαχαρόπουλος: “ Μέσα σ' αυτό το κλίμα, μαζί με τον Καστοριάδη, τον Αξελό, τον Πουλαντζά, θα γνωρίσει τον Νίκο Κεσσανλή και τη Χρύσα Ρωμανού, και σε συνέχεια τον σημαντικό τεχνοκριτικό  Pierre Restany, που συγκεντρώνει γύρω του όλες τις πρωτοποριακές τάσεις του Παρισιού και της Ευρώπης κι έχει βέβαια ιδιαίτερη σχέση με κάποιους σημαντικούς έλληνες καλλιτέχνες  όπως ο Νίκος, ο Κανιάρης  κι ο Δανιήλ, τους όποιους παρουσιάζει στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1964 σαν απάντηση στην αμερικάνικη ποπ. Στη συνέχεια φτιάχνει με τον Κεσσανλή την ομάδα του Mec Art, συγκεντρώνοντας καλλιτέχνες που κάνουν πολύ διαφορετικά πράγματα μεταξύ τους αλλά με κοινό τόπο το ότι δουλεύουν με μηχανικά μέσα και όχι με τα χέρια. Από εκείνη την περίοδο και μετά ο Κεσσανλής, μέσα στους πολλούς πειραματισμούς, μαζί με τη Χρύσα και την Μάγδα Κοτζιά αγοράζουν ένα τεράστιο επαγγελματικό μηχάνημα παραγωγής μεταξοτυπιών. Η χούντα που βρίσκει τον Νίκο και τη Χρύσα στο Παρίσι ωθεί μια σειρά από καλλιτέχνες να έρθουν σε επαφή μαζί τους για πολιτικούς λόγους. Το μηχάνημα και το ατελιέ λειτουργεί από το 1968 και μετά  στο 100, rue de l’Ouest, όπου δημιουργούνται έργα μέσα από την συνεύρεση ενός πολύ μεγάλου μέρους των αντιστασιακών διανοουμένων, ελλήνων και ξένων. Τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας, ο Μάης του ’68, η αντίσταση δίνουν στην αφίσα ένα σημαντικό ρόλο. Η αφίσα μπαίνει στη ζωή των ανθρώπων ξανά για πολιτικούς λόγους και σε αντίθεση με την αμερικάνικη ποπ, όπου η αφίσα παίζει τον ρόλο της εικόνας, στην ευρωπαϊκή τέχνη η αφίσα αποτελεί πολιτικό γεγονός. Η ποιητική της πολιτικής συγκεντρώνει όλο και περισσότερο τους καλλιτέχνες γύρω και για πολύ διαφορετικούς λόγους από τη Mec Art και το μηχάνημα στο ατελιέ του Νίκου.                         Ο Ντένης Ζαχαρόπουλος (αριστερή photo) εξηγεί πως αυτές οι μεταξοτυπίες πήγαιναν για την ενίσχυση των αντιστασιακών, όχι μόνον της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης, τον Αλλιέντε κλπ..Ο Πάνος Χαραλάμπους, δεξιά, αντιπρύτανης της Α.Σ.Κ.Τ μπροστά στα έργα του δασκάλου του Νίκου Κεσσανλή..     Η Μάγδα Κοτζιά φτάνει στο Παρίσι σαν μέλος της Δημοκρατικής Άμυνας και έτσι πρώτα για πολιτικούς λόγους, και μετά συναντώντας τους καλλιτέχνες θα ξεκινήσει και την πρώτη της εκδοτική απόπειρα. Μέσα σε αυτό το κλίμα, μέσα από αυτούς τους πειραματισμούς, αυτούς τους προβληματισμούς διανοούμενων και καλλιτεχνών από διαφορετικές τάσεις προκύπτει σιγά σιγά η ιδέα, πέρα από την προσωπική δουλειά του καθενός και πέρα από τις αμιγώς πολιτικές χρήσεις της μεταξοτυπίας και της αφίσας που τυπώνονται κατά κόρον στο ατελιέ του Νίκου, να δημιουργηθεί μια σειρά από έργα ιδίου μεγέθους (51 Χ 67 εκ.) που θα στηρίξουν οικονομικά τη λειτουργία του εργαστηρίου αλλά και τον αγώνα των ελλήνων αντιστασιακών. Έχουν περάσει χρόνια από την έναρξη της δικτατορίας στην Ελλάδα και οι συνθήκες γίνονται όλο και δυσκολότερες.         Τα έργα δημιουργούνται τόσο για να συντηρηθούν τα μέσα που επιτρέπουν τη δημοσίευση αφισών για την αντίσταση, όσο και για να συντηρηθούν και οι ίδιοι και ένα μεγάλος μέρος εκπατρισμένων στο Παρίσι. Η Μάγδα Κοτζιά αναλαμβάνει την οργάνωση και διακίνηση της έκδοσης Mec Art Graphic το 1972. Η σειρά αυτή συγκεντρώνει κατ’ αρχήν τους στενούς φίλους του Νίκου και της Χρύσας (Δανιήλ, Κωνσταντίνος Ξενάκης, Κώστας Καραχάλιος, Ναυσικά Πάστρα) και μέσα από τη σχέση τους με τον Pierre Restany, σημαντικούς ξένους καλλιτέχνες που ζουν στο Παρίσι επίσης (Erik Dietman, Alex Mlynarsik, Antoni Miralda, Gil Joseph Wolman, Seund Ja Rhee, Davos Hanich, Wright Royston Adzak, Herve Ficher), καλλιτέχνες από την ομάδα των decollagistes (Jacques Mahe de la Villegle, Raymond Hains και Francois Dufrene) και βέβαια κάποιους σημαντικούς καλλιτέχνες της παλιότερης γενιάς που συνεχίζουν να πειραματίζονται όπως ο Francois Arnal, o Louis Chavignier, ο Camille Bryen, ο Jacques Spacagna, αλλά και νεότερους όπως ο Yvon Taillandier, ο Alain Kirili, o Nicolas Garcia Uriburu, ο Anton Cetin, o Arthur Aeschbacher, o Victor Cupsa, o Nerot, η Claude Torey και ο  Eduardo Jorge Eielson, που εκφράζουν το διεθνές κλίμα του Παρισιού το 1972.          Jacques Mahe de la Villegle, Templier, 1971                  Δανιήλ, Ηλεκτρικό κουτί, 1968                           Ν. Κεσσανλής Η Μάγδα Κοτζιά μετά την μεταπολίτευση παίζει καθοριστικό ρόλο στον εκδοτικό χώρο όπου με τις εκδόσεις Εξάντας θα σφραγίσει τα ελληνικά γράμματα με την αντισυμβατική επιλογή σημαντικών συγγραφέων, την αδέσμευτη στάση της, την υποστήριξη που παρέχει στην ελεύθερη σκέψη, αλλά και την πολιτική της ένταξη που θα είναι κυρίως φιλοσοφία ζωής και όχι κομματική σκοπιμότητα. Η φιλία της με τον Κεσσανλή θα κρατήσει μέχρι το τέλος και δεν θα πάψει ποτέ να ενδιαφέρεται και να παρακολουθεί το έργο των περισσότερων ζωγράφων με τους οποίους συνεργάστηκε. Παράλληλα διατηρεί μια δυναμική σχέση με το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και με τους πνευματικούς πολίτες και καλλιτέχνες που δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την ύπαρξη και ίδρυση του μουσείου και των συλλογών του και το 1994 δωρίζει μια πλήρη σειρά των μεταξοτυπιών στη μόνιμη συλλογή του μουσείου, που εκτίθεται για πρώτη φορά ολόκληρη σε αυτή την έκθεση.                       Στην αριστερή photo: Κωστής Τριανταφύλλου, καλλιτέχνης και εκδότης στα ‘70ς του περιοδικού Λωτός, Ντένης Ζαχαρόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής του Μακεδονικού Μουσείου και Μανώλης Μαυρομμάτης, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας Τέχνης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Δεξιά, ο καλλιτέχνης, συγγραφέας βιβλίων αρχιτεκτονικής και καθηγητής αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Βόλου, Παντελής Λαζαρίδης. Με την έκθεση αυτή θέλουμε επίσης να τιμήσουμε την εξαιρετική αυτή δωρεά που παρουσιάζει ένα πανόραμα υψηλού επιπέδου της καλλιτεχνικής ζωής και των καλλιτεχνών εκείνα τα χρόνια (1968-1972), αποτυπώνοντας το διεθνές κλίμα, τους ζωγραφικούς πειραματισμούς, τις νέες τάσεις, τη κριτική στάση των καλλιτεχνών έναντι της αύρας του μοναδικού αντικειμένου που τους κάνει να ενδιαφέρονται για τη χρήση των μηχανικών μέσων και των πολλαπλών εκδόσεων όχι για εμπορικούς αλλά για ουσιαστικούς λόγους. Οι εκδόσεις αυτές όπως και το βιβλίο στοχεύουν στην ευρεία διάχυση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, άμεσης σχέσης με ένα φιλότεχνο κοινό ασχέτως της οικονομικής του δυνατότητας, τον κοινωνικό ρόλο της τέχνης και τη δημοκρατικοποίηση της αγοράς της.                                                                                      Wright Royston Adzak, Νεκρές φύσεις, 1972                                       Νίκος Κεσσανλής                Αριστερά, άποψη του κάτω χώρου, δεξιά ο διευθυντής της ART ATHINA Αλέξανδρος Στάνας, με τον Ντένη Ζαχαρόπουλο Τέλος, όπως τονίζει στη συνέντευξή της στην Ελευθεροτυπία η Μάγδα Κοτζιά: "Η βαθύτερη ανάγκη μου ήταν να μεταδώσω στον κόσμο αυτά που είχα μάθει ταξιδεύοντας και διαβάζοντας. Με ενδιέφερε η μείξη των πολιτισμών, η περιέργεια για το τι γίνεται στον κόσμο. Θέλησα να μεταδώσω το πολυπολιτισμικό στοιχείο στους Έλληνες, το άνοιγμα των οριζόντων, το κέφι για τη ζωή, τη δοκιμασία, την περιπέτεια.”

Martin Gropius Bau, Building the Revolution

Χτίζοντας την Επανάσταση: Αρχιτεκτονική και Τέχνη στην Ρωσία 1915-1935   Στον εκθεσιακό χώρο του Martin Gropius Bau, στο Βερολίνο, θα φιλοξενηθεί η έκθεση «Χτίζοντας την Επανάσταση: Αρχιτεκτονική και Τέχνη στη Ρωσία 1915-1935» μετά την επιτυχημένη της παρουσίαση στη Royal Academy of Arts στο Λονδίνο, το La Caixa Forum της Βαρκελώνης και της Μαδρίτης, και φυσικά τη Θεσσαλονίκη από όπου ξεκίνησε το ταξίδι της το 2008. Η έκθεση “Baumeister der Revolution. Sowjetische Kunst und Architektur 1915–1935”, που θα διαρκέσει από τις 5 Απριλίου έως τις 9 Ιουλίου 2012, βασίζεται σε μια παραγωγή του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης και πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Royal Academy of Arts του Λονδίνου, το Martin Gropius Bau και με τη συμμετοχή του Schusev State Museum of Architecture της Μόσχας.                          Το διάσημο σπίτι του σοβιετικού αρχιτέκτονα Konstantin Melnikov με τα εξαγωνικά παράθυρα.. Η έκθεση αυτή, προσέλκυσε το ενδιαφέρον ιστορικών, επιμελητών και ευρωπαϊκών μουσείων από την πρώτη παρουσίασή της στο ΚΜΣΤ στη Θεσσαλονίκη το Μάιο του 2008 με τίτλο: «Lost Vanguard Found: Σύνθεση Αρχιτεκτονικής και Τέχνης στη Ρωσία 1915-1935», σε επιμέλεια: Μαρία Τσαντσάνογλου, David Sarkisyan, Ηρακλή Παπαϊωάννου, και σε συνεργασία με τον Richard Pare). Παρουσιάζει την ιστορία και πρόσληψη του ρωσικού αρχιτεκτονικού κονστρουκτιβισμού αλλά και τη σχέση ζωγραφικής – αρχιτεκτονικής μέσα από μια νέα εικαστική αισθητική που έχει στόχο την εφαρμογή της στην αρχιτεκτονική, ενώ είναι αποτέλεσμα μιας πολύ σημαντικής επιστημονικής έρευνας που έγινε από τρεις διαφορετικές πηγές. Το Schusev State Museum of Architecture της Μόσχας που τεκμηρίωσε ένα πολύτιμο αρχειακό υλικό από τη συλλογή του, τον βρετανό φωτογράφο Richard Pare που ταξίδεψε στην πρώην Σοβιετική Ένωση και κατέγραψε την κατάσταση των κτηρίων δημιουργώντας ένα μοναδικό αρχείο που προκαλεί προβληματισμούς γύρω από τον τρόπο με τον οποίο οφείλουμε να διαχειριζόμαστε σήμερα τα νεότερα μνημεία και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που τεκμηρίωσε και παρουσίασε το υλικό από τη συλλογή Κωστάκη καταγράφοντας την σχέση της εικαστικής δημιουργίας με την αρχιτεκτονική της πρωτοπορίας.   Την έκθεση στο Βερολίνο με την παρούσα, εμπλουτισμένη μορφή της, επιμελούνται η Μαρία Τσαντσάνογλου από πλευράς ΚΜΣΤ, η διευθύντρια καλλιτεχνικών προγραμμάτων της Royal Academy of Arts, Maryanne Stevens, σε συνεργασία με τον φωτογράφο Richard Pare και το Schusev State Museum of Architecture της Μόσχας. Πρόκειται για μία ακόμη διεθνή συνεργασία του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης το οποίο, στη βάση της συλλογής Κωστάκη, ετοιμάζει μια νέα σημαντική συμπαραγωγή με την Tate Modern του Λονδίνου και το Μουσείο Stedelijk του Άμστερνταμ το 2013-2014.

Thomas Barbey, Oh Sheet!!

Thomas Barbey                                                                        Oh Sheet!                   Thomas Barbèy, Very Sharp Left Turn, photo composition, courtesy Emmanuel Fremin Gallery, NY                                                                                                                                          Της Βασιλίκας Σαριλάκη Οι  φαινομενικά “παράλογες”, σουρεαλιστικές συνθέσεις του καλλιτέχνη Thomas Barbèy είναι ακραία σκωπτικές γιατί μας προειδοποιούν για την ανοησία του πολιτισμού μας, τον στρουθοκαμηλισμό μας απέναντι στην παγκόσμια καταστροφή του περιβάλλοντος και κατά κάποιον τρόπο αποτελούν ένα είδος χιουμοριστικής, πλην μοιραίας προειδοποίησης για το ενδεχόμενο τέλος του πολιτισμού μας... Μερικές από τις εικόνες αυτές μοιάζουν με προφητείες περί της Αποκαλύψεως! Αλλά το αδυσώπητο χιούμορ τους μας είναι ολέθρια ευχάριστο ακριβώς γιατί είναι ανατρεπτικό!   Νέα Υόρκη. - Την δεύτερη έκθεση του γνωστού φωτογράφου και καλλιτέχνη φωτοκολάζ Thomas Barbèy παρουσιάζει η Emmanuel Fremin Gallery μέχρι τις 21 Απριλίου. "Όνειρα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο" είναι ο τίτλος αυτής της έκθεσης και συμπεριλαμβάνει αποκλειστικά ασπρόμαυρες φωτογραφίες . Ο Barbèy γεννήθηκε στο Greenwich, του Connecticut το 1957 και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Γενεύη της Ελβετίας.  Η ανατροφή του ήταν ιδιαίτερη και η ζωή του ακραία κοσμοπολίτικη. Οι γονείς του μετακόμισαν στην Ευρώπη όταν ήταν έξι μηνών.Έζησαν στην Ιταλία και τη Γερμανία για κάποιο χρονικό διάστημα, και μετά εγκαταστάθηκαν στη Γενεύη, της Ελβετίας, για 17 χρόνια.. Ο Barbey ξεκίνησε την ζωγραφική νωρίς, σε ηλικία13 ετών. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, αλλά τα εγκατέλειψε για να ακολουθήσει μια επιτυχημένη καριέρα ως μουσικός και στιχουργός. Μόλις κατάφερε να μπει στα ιταλικά μουσικά charts, αποφάσισε να μετακομίσει στην Ιταλία όπου και έμεινε για δεκαπέντε χρόνια. Την φωτογραφία την ξεκίνησε αρχικά ως χόμπι, αλλά σύντομα θα κέρδιζε τα προς το ζην του, ως φωτογράφος μόδας. Το 1995 αυτός και η σύζυγός του, Σουζάν επέστρεψαν στην Αμερική. Μετά από χρόνια δουλειάς στο χώρο της εμπορικής φωτογραφίας, ξαναβρήκε επιτέλους την καλλιτεχνική του ελευθερία, δημιουργώντας φωτογραφικά κολάζ.. Κάποιες πρώιμες επιρροές του που υπήρξαν οι προάγγελοι για τις μεταγενέστερες σουρεαλιστικές του εικόνες ήταν ο Philippe Druillet, ο Roger Dean, ο René Magritte, ο  MC Escher όπως κι ο H.R. Giger. Αυτοί οι καλλιτέχνες, επηρέασαν έντονα τις εικονιστικές στιχομυθίες του “τέλους του κόσμου” που περίπου αφηγείται ο εικονοκλαστικός φακός του Barbèy. Σήμερα, ζει στο Λας Βέγκας, της Νεβάδας, και ταξιδεύει πολύ συχνά για έμπνευση, για να συλλάβει νέες εικόνες και ιδέες με τον φακό του. Εκθέτει σε διάφορες διεθνείς γκαλερί και έργα του συμπεριλαμβάνονται σε πολλές ιδιωτικές συλλογές. Αν ζούσε σήμερα ο André Breton, σίγουρα θα είχε αγαπήσει τις σουρεαλιστικές εικόνες του Barbèy, όχι μόνον για το ευθαρσές τους ύφος αλλά και για την δυνατή υπόγεια κοινωνική κατακραυγή που υποβάλλουν.. Και παρόλο που πολλοί μιμήθηκαν το ιδιοφυές έργο του René Magritte, ξέρετε, αυτό που οι άνθρωποι αιωρούνται στον ουρανό, βαστώντας ομπρέλες, κι εσείς θα συμφωνήσετε, πως η απεικόνιση-μετωνυμία του  Barbèy είναι η καλύτερη!              Οι  φαινομενικά “παράλογες”, νεοσουρεαλιστικές συνθέσεις του Barbèy είναι αλήθεια σκωπτικές γιατί μας προειδοποιούν για την ανοησία του πολιτισμού μας, τον στρουθοκαμηλισμό μας απέναντι στην παγκόσμια καταστροφή του περιβάλλοντος και κατά κάποιον τρόπο αποτελούν ένα είδους μοιραίας προειδοποίησης για το ενδεχόμενο τέλος του πολιτισμού μας... Μερικές από τις εικόνες αυτές μοιάζουν με τις προφητείες περί της Αποκαλύψεως! Αλλά και το χιούμορ τους είναι ολέθρια ευχάριστο γιατί είναι ανατρεπτικό!   Η έννοια του μεγαλειώδους ή της μεγαλειώδους επερχόμενης καταστροφής είναι ένα από τα κεντρικά του θέματα. Παράλληλα βέβαια, τα τελευταία 20 χρόνια ο καλλιτέχνης δημιουργεί φωτογραφίες που απεικονίζουν μια ποικιλία άλλων θεμάτων: αστικά τοπία, δέντρα, παραλίες, γόνδολες και καθεδρικούς ναούς. Χρησιμοποιεί δε συχνά, εικόνες τετριμμένες που όταν μιξάρονται, αυτοανατρέπονται εντελώς!..Αυτή είναι η μαγεία άλλωστε της αλχημείας του.. Για πολλούς καλλιτέχνες, το Photoshop και η επεξεργασία γραφικών έχει καταντήσει το απόλυτο reflex στη σύγχρονη φωτογραφία. Ο Barbèy διάλεξε αντίθετα τον λιγότερο ταξιδεμένο δρόμο. Ο δικός του τρόπος είναι ένας προσωπικός και περίπλοκος λαβύρινθος διαδικασιών που έχει ως αποτέλεσμα τις περίεργες αυτές συνθέσεις. Κάθε αρνητικό έχει επιλεγεί μετά από χρόνια, και μερικές φορές δεκαετίες αποθήκευσης, και στη συνέχεια,συνδυάζεται με άλλα αρνητικά προκειμένου να δημιουργήσουν μια αδιανόητη εντέλει μεταμόρφωση. "Η διαδικασία του μοντάζ μου –λέει- ξεκινά με την ιδέα. Στη συνέχεια ακολουθείται από την παράθεση και την επιλογή των αρνητικών. Το τελικό σχέδιο δημιουργείται μετά από μια πολύ προσεκτική επιλογή των διαδικασιών εκτύπωσης όπως την λεγόμενη συντονισμένη εκτύπωση όπου στριμώχνουμε πολλά αρνητικά μαζί, με αποτέλεσμα να εκτυπώσουμε ταυτόχρονα εικόνες σάντουιτς, ή πάλι προσχεδιάζουμε μια διπλή έκθεση στην κάμερα. Επίσης μπορεί να ξαναφωτογραφηθούν φωτογραφίες που ήδη έχουν υποστεί κολάζ, ή ακόμα μπορεί να επιλέξω συνδυασμό όλων των παραπάνω μεθόδων,, Οι φωτογραφίες του Thomas,  μέσα από την διαδικασία του μοντάζ αποδίδουν μια αδιανόητη ψευδαισθησιακή ¨αλήθεια” που πραγματικά μας κάνει να χαμογελάσουμε με το πόσο η συνήθεια του ματιού μας να βλέπει αυτό που έχει συνηθίσει εξαπατά τον εγκέφαλό μας..: Βλέπουμε π.χ πάνω σε μια πίστα κάποιους σκιέρ που τελικά αντί να χιονοδρομούν πάνω στο χιόνι, κάνουν σκι πάνω σε ένα τεράστιο λευκό σεντόνι! Κι όμως η εικόνα φαίνεται εντελώς ρεαλιστική! Ή πάλι βλέπουμε μια εθνική οδό στο Σαν Φρανσίσκο που καταλήγει να χάνεται μέσα σε ένα δέντρο.. Κάθε τίτλος είναι ένα λογοπαίγνιο με τις λέξεις, όπως π.χ το " Wet Dreams ", που δείχνει μια θαλασσογραφία που εντέλει προσαράζει επάνω σε ένα κρεβάτι κλπ.. Με απεριόριστη φαντασία και άψογη δεξιοτεχνία, ο Barbey  συνδυάζει εντελώς διαφορετικές εικόνες για να δημιουργήσει μια αρμονία από την αντίθεση. Είναι ο γνωστός κανόνας του σουρεαλισμού που λάνσαρε ο Λωτρεαμόν. Δηλαδή η γνωστή φράση του: Σουρεαλισμός είναι το πάντρεμα μιας ραπτομηχανής με μιαν ομπρέλα!. Και όλα αυτά τα κάνει με τον παλιό κλασικό τρόπο και με γνωστές φωτογραφικές τεχνικές, χωρίς κανέναν υπολογιστή!. Μια γόνδολα γλιστρά μέσα σε έναν διάδρομο καθεδρικού ναού ... ένα νεαρό ζευγάρι βαδίζει χέρι χέρι σε μια παραλία στο κάτω μέρος μιας πισίνας ... ένας σέρφερ σκαντζάρει ένα κύμα στη μέση της κυκλοφορίας στο κέντρο της πόλης ... τι πιο φυσικό από αυτό;;;   Η Emmanuel Fremin Gallery είναι μια αντισυμβατική γκαλερί που βρίσκεται στο Chelsea, New York. Είναι ένας χώρος σύγχρονης τέχνης που συνήθως εκθέτει έργα αναδυόμενων καλλιτεχνών που χρησιμοποιούν ως επί το πλείστον την φωτογραφία, το  video,τα installations και  τα multi platforms. http://www.emmanuelfremingallery.com