Πέθανε ο Χρήστος Ιωακειμίδης

Έφυγε από κοντά μας χθες ο Χρήστος Ιωακειμίδης, ένας από τους πλέον σημαντικούς διεθνείς μας ιστορικούς τέχνης κι ένας έμπειρος και καταξιωμένος διοργανωτής εκθέσεων.  Διοργάνωσε ιστορικές εκθέσεις – τομές στο εξωτερικό. Το “ZEITGEIST” στο Martin-Gropius-Bau, Βερολίνο 1982/83, την “ Γερμανική Τέχνη στον 20ο Αιώνα” στην Royal Academy of Arts, Λονδίνο, 1985/86, το “METROPOLIS” στο Martin-Gropius-Bau, Βερολίνο 1991, την “ Αμερικανική Τέχνη στον 20ο Αιώνα ”, στο Βερολίνο, στην Royal Academy of Arts στο Λονδίνο το 1993 κ.λ.π.,

Στην Ελλάδα έγινε γνωστός κυρίως από το Outlook, μια διεθνή έκθεση σύγχρονης τέχνης, πρωτόγνωρη για τα ελληνικά χρονικά, που έγινε τον Οκτώβριο του 2003 και μονοπώλησε σχεδόν το φιλότεχνο ενδιαφέρον για τρείς μήνες. Ήταν υπο την αιγίδα της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας και παρουσίασε 85 σημαντικούς καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο, με νέες παραγωγές και έργα in situ που εκτέθηκαν σε τρείς χώρους, καλύπτοντας 5.000 τετραγωνικά! Ήταν μια έκθεση –σταθμός για την σύγχρονη ελληνική τέχνη και την καθόρισε σημαντικά..

                                                                              Jim Lambie, Early one morning

Ο Ιωακειμίδης επέλεξε στο Outlook να δείξει αιχμηρές κι αντικρουόμενες εικόνες που σχολίαζαν εκφάνσεις της σύγχρονης πόλης, αντιπαραθέτοντας υπερφίαλες μητροπόλεις με την παραμελημένη περιφέρεια, τα νέα μέσα επικοινωνίας και την αμήχανη γλώσσα τους, την βιομηχανία της διασκέδασης με τα παρεπόμενά της, τα όρια ιδιωτικού και δημόσιου λόγου αλλά και αποσπάσματα από μεγαλύτερες «βεβαιότητες» την εποχή που η μοντέρνα τέχνη άρθρωνε ακόμη κάποια σεβαστά «πιστεύω» της..

Πολλοί, σημαντικοί καλλιτέχνες παρέλασαν σ’ αυτήν την έκθεση. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικές από τις φυσιογνωμίες της μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης που φιλοξενήθηκαν: J. Beuys, J. Kounellis, B. Nauman, S. Polke, G. Hill, W. Kentridge, M. Kippenberger, C. Höller, J-M. Basquiat , F. Ackermann, W. Delvoye, B.Streuli, W. Tillmans, S. Sierra, J. Wall, S. Lucas, G. Förg, F. West κ.ά.

Το Δεκέμβριο του 2003 ξέσπασε σάλος στην Αθήνα εξαιτίας της έκθεσης Outlook και του πίνακα του Βέλγου καλλιτέχνη Τιερί ντε Κορντιέ, που απεικόνιζε ένα μεγάλο σταυρό και ένα πέος. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού Προβολής ζήτησε την απόσυρση του έργου πράγμα που έγινε..Η λογοκρισία καταγγέλθηκε από πολλούς.

Στο Outlook παρουσιάστηκαν επίσης και  Έλληνες καλλιτέχνες, Οι Ν. Αλεξίου, Ν. Χαραλαμπίδης, Γ. Λάππας, Ν. Μάρκου, Ντ. Μαγγανιά, Μ. Παπαδημητρίου και Θ.Τότσικας. Στην συνέντευξη που ακολουθεί και φιλοξενεί το Art Noise προς τιμήν του, ο Χρήστος Ιωακειμίδης  μιλάει για τις προθέσεις του και δίνει το προφίλ του Outlook.

Λονδίνο, Απρίλιος 1974. Ο Χρήστος Ιωακειμίδης ανάμεσα στον Joseph Beuys  (αριστερά) και στον Norman Rosental, τέως διευθυντή εκθέσεων της Βασιλικής Ακαδημίας του Λονδίνου.

                                                                                                                                                   Συνέντευξη Βασιλίκα Σαριλάκη

Το Outlook είναι μια διεθνής έκθεση που για πρώτη φορά παρουσιάζει σε τόσο μεγάλη έκταση την σύγχρονη τέχνη στην Αθήνα. Γνωρίζουμε γενικά οτι δεν θα κινηθεί γύρω απο ένα θέμα ή θεωρία αλλά θα εστιάσει σε δυνατές εικόνες της αστικής ζωής, την σχέση δημόσιου – ιδιωτικού,τα νέα μέσα, την εξωμητροπολιτική τέχνη. Θα θέλαμε ωστόσο να μας πείτε περισσότερα γιά το προφίλ της έκθεσης και τους στόχους σας.

Το OUTLOOK είναι μια έκθεση που έχει σαφείς προδιαγραφές και σαφείς σκοπούς. Ενας βασικός μας στόχος - εφόσον τέτοιου μεγέθους έκθεση δεν έχει ξαναγίνει στον τόπο μας -, είναι να προσπαθήσουμε να μπει αυτή η χώρα που λέγεται Ελλάδα στο χάρτη της σύγχρονης κουλτούρας και ειδικά στο χάρτη της σύγχρονης τέχνης απ’ όπου απουσιάζει παντελώς. Πώς θα το πετύχουμε αυτό; Με τρεις τρόπους. Ο ένας είναι: αυστηρά επιλεκτικά θα παρουσιάσουμε γύρω στους 80 με 85 καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο οι οποίοι κατά τη γνώμη μας αυτή τη στιγμή εκφράζουν το «καλλιτεχνικό γίγνεσθαι» στο χώρο της σύγχρονης τέχνης. Αυτό θα πει ότι δεν θα κάνουμε καμία προσπάθεια ολικής, λεξικογραφικής παρουσίασης αλλά μια αυστηρή και σκληρή επιλογή της καλλιτεχνικής παραγωγής σήμερα. Αυτό θα πει επίσης ότι όχι μόνον όπως λέτε δεν έχουμε θέμα ή θεωρία, έχουμε πολλά πράγματα. Θέμα σαφώς όχι, δεν είναι θεματική η έκθεση, αλλά στρεφόμαστε με σαφή θέση εναντίον των ψευτοθεωριών και προσπαθειών να προσδοθεί ιδεολογικός χαρακτήρας στην τέχνη, πράγμα που συχνά καταντάει το έργο τέχνης υποχείριο ή αντικείμενο για να αποδειχθούν υποθέσεις που βοηθούν την καριέρα ποικιλότροπων επιμελητών.

                                                                        Εγκατάσταση του Franz Ackerman στο Outlook 

Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν προέρχονται κυρίως από Ευρώπη; Και σε ποιους αναφέρεστε όταν λέτε πως θα συμμετέχουν καλλιτέχνες – κλειδιά της περασμένης γενιάς;

Οι καλλιτέχνες που θα λάβουν μέρος είναι από την Ευρώπη, από την Αμερική, από τη Νότιο Αμερική, από την Ασία, από όλο το φάσμα της σύγχρονης τέχνης όπως το βλέπουμε. Όταν μιλάμε για την άλλη γενιά είναι κάτι άλλο. Εγώ πιστεύω ότι είναι αναγκαίο, όταν δείχνουμε την τέχνη του σήμερα, να δείχνουμε και ορισμένες καταβολές της , από που έρχεται αυτή η τέχνη, γιατί δεν έρχεται απ’ τον καλό Θεό και τον ουρανό, αλλά έρχεται από άλλους μεγάλους καλλιτέχνες μιας άλλης εποχής που έβαλαν τη σφραγίδα τους πάνω σε εξελίξεις που διαρκούν μέχρι σήμερα. Πάρτε παράδειγμα λ.χ. τον Bruce Nauman, χωρίς αυτόν θα ήταν ακατανόητη όλη η εξέλιξη της video art σήμερα, ή τον Γιάννη Κουνέλλη που με το τεράστιο έργο του, από τη δεκαετία του 60 ως σήμερα με την ίδια ζωτικότητα μας δείχνει το δρόμο από όπου ξεκίνησε η τέχνη των environments. Και τον Sigmar Polke που χωρίς τη δικιά του προσφορά στη ζωγραφική θα ήταν ακατανόητο αυτό που κάνουν σήμερα οι νέοι ζωγράφοι.

Θα δώσετε έμφαση στην νεώτερη γενιά; Και ποια πράγματα πιστεύετε οτι απασχολούν περισσότερο τους νεώτερους καλλιτέχνες σήμερα;

Σαφώς η έκθεση εστιάζεται στη νεώτερη γενιά. Αυτό που τους απασχολεί σήμερα είναι ένα πρόβλημα που έχει έμμεση σχέση με την παγκοσμιοποίηση, έναν όρο λανθασμένο για τον χώρο της τέχνης, αλλά σημαντικό για τον χώρο της οικονομίας . Το μέρος του φαινομένου αυτού έχει μεγάλη σημασία για τη σύγχρονη τέχνη: Είναι το θέμα της instant information όπως το ονομάζουμε, όπως λέμε instant coffee. Ο νέος καλλιτέχνης σήμερα χτυπώντας στον υπολογιστή του με το mouse νομίζει ότι έχει σε μόρια του δευτερολέπτου όλες τις πληροφορίες που μπορούν να του δώσουν απ΄ το Σύδνεϊ, απ΄τη Νέα Υόρκη ή από το Τόκυο και αυτό είναι το μεγάλο λάθος. Οι πληροφορίες που έχει όντως τάχιστα σε μόρια του δευτερολέπτου είναι ήδη φιλτραρισμένες, μανιπουλαρισμένες και ελλιπείς. Διότι μια εικόνα πάνω στην οθόνη του υπολογιστή, λόγω και του αναγκαστικού μεγέθους της οθόνης, δε μπορεί να δώσει την παρουσία, την αίσθηση ενός περιβάλλοντος πέντε επί δέκα μέτρα ή ενός ζωγραφικού έργου ή με οκτώ μέτρα διάσταση. Τι θα πει αυτό; Θα πει ότι η φυσική παρουσία του έργου τέχνης δεν μεταφέρεται στον υπολογιστή, παρά μόνον τα ψήγματα μιας ελαττωμένης ιδέας. Αυτό δημιουργεί μια ειδική κατάσταση στην τέχνη του σήμερα, μια κατάσταση που απομονώνει τον καλλιτέχνη, αποξενώνει τον καλλιτέχνη από τους συναδέλφους του. Δεν είναι τυχαίο ότι δεν υπάρχουν ομαδοποιήσεις και «ισμοί» σήμερα στην τέχνη, παρά το άγχος του καλλιτέχνη να εκφραστεί σ’ αυτόν τον κυκεώνα των πληροφοριών ως άτομο.

                                                                                  Erwin Wurm, Fat car, 2002

Έχετε δηλώσει ότι «η σύγχρονη εικαστική ελληνική δημιουργία είναι απούσα από τις μεγάλες διεθνείς εκθέσεις». Κάποιοι ωστόσο θεώρησαν ότι κι η ελληνική συμμετοχή στο Outlook είναι πενιχρή. Εσείς πως σκέφτεστε το θέμα αυτό και ποιοί Ελληνες συμμετέχουν τελικά;

Πιστεύω ακράδαντα ότι πράγματι οι Έλληνες καλλιτέχνες, για πολλούς λόγους που θα έπρεπε κάποτε σ’ ένα συμπόσιο να τους κουβεντιάσουμε διεξοδικότερα, απουσιάζουν απ΄ το καλλιτεχνικό γίγνεσθαι της Ευρώπης και της Αμερικής σήμερα. Όμως το OUTLOOK έχει σα σκοπό να δείξει στον κόσμο ότι στην Ελλάδα υπάρχει πολύ ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική δημιουργία και επιλεκτικά σε μια έκθεση μόνο ογδόντα περίπου καλλιτεχνών, θα είναι τουλάχιστον δέκα Έλληνες καλλιτέχνες. Αυτό είναι μια πολύ μεγάλη , πιστεύω, προσπάθεια της έκθεσης OUTLOOK να δείξει τι γίνεται επιλεκτικά στη χώρα μας.

                                                                                       Nikos Markou                         

Τα τρία κτίρια στον άξονα της Πειραιώς που θα φιλοξενήσουν το Outlook έχουν κάποια διαφοροποίηση ως προς την θεματική τους ενότητα ή ως προς την παρουσίαση;

Όχι, καμμία. Δεν πρόκειται να υπάρχει ένα κτίριο για τη φωτογραφία, ένα για το environment κι ένα για τη ζωγραφική, αλλά και τα τρία θα λειτουργήσουν ανάλογα με τις ανάγκες των καλλιτεχνών που δείχνουμε.

Μπορεί το Outlook να γίνει το έναυσμα για να δημιουργηθεί στην Αθήνα μια μικρή αλλά ουσιαστική biennale όπως π.χ αυτή της Τουρκίας ή δεν υπάρχουν προδιαγραφές;

Αυτό είναι ένα ερώτημα που θα είναι σκόπιμο να το απευθύνετε στους ανθρώπους που καθορίζουν την πολιτιστική πολιτική της χώρας μας.

                                                                             Wim Delvoye, Caterpillar, 2002

Πόσα χρήματα θα κοστίσει τελικά αυτή η διοργάνωση και τι θα απογίνουν τα έργα που παραγγέλθηκαν και θα εκτεθούν; Τι μπορεί να αφήσει γενικά πίσω του το Outlook;

Ο προϋπολογισμός αυτής της έκθεσης είναι ο μικρότερος από όλες τις μεγάλες διοργανώσεις των τελευταίων ετών στην Ευρώπη. Τα έργα ανήκουν στους καλλιτέχνες και αυτοί θα καθορίσουν τι θα γίνει με το έργο τους στο μέλλον. Το OUTLOOK δε γίνεται για να αφήσει έργα και υλικά πίσω του, γίνεται για να δημιουργήσει μια πλατφόρμα συζήτησης και επικοινωνίας γύρω από την τέχνη.