Rogan Brown: Δημιουργεί χάρτινα αριστουργήματα καταγγέλλοντας την επικίνδυνη λεύκανση των κοραλλιών, αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής

Της Βασιλίκας Σαριλάκη

 Η τέχνη δεν ευφραίνει μόνον αλλά καταπολεμά την ασχήμια και την καταστροφική μανία της απληστίας του ανθρώπου σε βάρος της φύσης που γίνεται μπούμερανγκ εναντίον μας.

«Ο κοραλλιογενής ύφαλος είναι μια μικρογραφία του μακρόκοσμου», λέει ο εξαίρετος καλλιτέχνης του χαρτιού Rogan Brown που αυτόν τον μήνα εκθέτει τα καταπληκτικά, όσο κι ασυνήθιστα έργα του στην γκαλερί Galerie Bettina von Arnim στο Παρίσι. Και προσθέτει: «Αυτό που συμβαίνει σήμερα στους υφάλους θα συμβεί τελικά αύριο στον πλανήτη, εκτός εάν λάβουμε μέτρα». 

Τα χάρτινα γλυπτά του Brown είναι μια  εντυπωσιακή οπτική απεικόνιση των καταστροφικών επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στη θαλάσσια ζωή, δείχνοντας πώς θέματα όπως η λεύκανση των κοραλλιών μπορούν να ευαισθητοποιήσουν ειρηνικά την κοινή γνώμη αλλά και να αποτελέσουν αντικείμενο και αφορμή για προβληματισμό.

Εάν παρατηρήσετε το παραπάνω έργο θα προσέξετε πως στο κέντρο έχει τοποθετήσει τα ζωντανά κοράλλια με αυτά τα υπέροχα χρώματα αλλά όσο αποκεντρώνονται γίνονται λευκά και σταδιακά πεθαίνουν. Η νεκρή ομορφιά των νεκρών κοραλλιών δεν συγκρίνεται με τα χρώματα των ζωντανών.

Ο Rogan Brown γεννήθηκε το 1966 στο Λονδίνο. Είναι Αγγλο-ιρλανδικής καταγωγής και ζει μεταξύ της νότιας Γαλλίας και της Αγγλίας. Τα έργα του επιδιώκουν να μας δώσουν πρόσβαση στο μυστήριο, στην ευθραυστότητα, στο εφήμερο της ζωής. Αποτελούν ένα στοχαστικό ταξίδι στην καρδιά της φύσης.

Ο Rogan Brown σμιλεύει αυτές τις λεπτεπίλεπτες οργανικές αρχιτεκτονικές δομές που εμπνέεται από επιστημονικές εικόνες ή από την παρατήρηση της φύσης. Το απείρως μικρό αναδύεται από τις συνθέσεις του σε όγκο και μας οδηγεί να δούμε όλη την πολυπλοκότητα και την ποικιλομορφία της φύσης. Πρόκειται για ένα είδος συγχώνευσης μεταξύ της επιστήμης και της επιστημονικής φαντασίας.

Οι εξωπραγματικές εξερευνήσεις του ανοίγουν το δρόμο προς τους αόρατους κόσμους που μας περιβάλλουν που είναι ωστόσο εντελώς πραγματικοί και εκπέμπουν μιαν ανείπωτη ομορφιά.

Τα έργα αυτά που είναι σαν δαντέλες, έχουν από πίσω τους μια εξαντλητική δουλειά προκειμένου να παραχθεί αυτή η απίστευτη λεπτομέρεια. Γίνονται με την βοήθεια κοπής του χαρτιού με laser αλλά προστίθεται πολύ χειρωνακτική εργασία για το τελικό αποτέλεσμα. Ο ίδιος μας λέει γιατί επέλεξε το χαρτί:

« Η επιλογή μου για την κοπή χαρτιού ως όχημα για αυτήν την εξερεύνηση της μεταβαλλόμενης αντίληψής μας για τη φύση βασίζεται στην προσβασιμότητα και την απλότητά του ως μέσου. Η μεταμόρφωση ενός συνηθισμένου, καθημερινού υλικού σε κάτι που είναι οπτικά εξαιρετικό παραλληλίζεται και απηχεί τις ριζικές αλλαγές στο όραμά μας για τον οικείο κόσμο που δημιουργεί η επιστήμη.

Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στη δουλειά μου είναι οι περιορισμοί της επιστήμης όταν έρχονται αντιμέτωποι με την τεράστια κλίμακα και την πολυπλοκότητα της φύσης. Ο στόχος της επιστήμης να συγκρατήσει και να ορίσει τη φύση συνεχώς ανατρέπεται και διασπάται από τον τεράστιο όγκο και την ποικιλία των δεδομένων που πρέπει να παρατηρηθούν, να αναλυθούν και να ταξινομηθούν.

 Αυτό φαίνεται στην υπερβολική λεπτομέρεια που χαρακτηρίζει τη δουλειά μου καθώς προσπαθώ να κατακλύσω το βλέμμα μέσα από την κλίμακα και τον όγκο αυτών που απεικονίζω.

Η διαδικασία και το υλικό είναι ζωτικής σημασίας. τα μεγάλα κομμάτια κοπής με το χέρι αποκόπτονται από φύλλο μετάλλου με προσεκτικό επιστημονικό τρόπο με ένα μαχαίρι - νυστέρι, και μερικές φορές χρειάζονται μήνες για να ολοκληρωθούν. Η αργή πράξη κοπής επαναλαμβάνει τις μακροχρόνιες διαδικασίες που κυριαρχούν στη φύση: ανάπτυξη, φθορά και εκ νέου ανάπτυξη, ενώ οι εργασίες κοπής με laser ωθούν τόσο τη μηχανή όσο και το υλικό στα όριά τους.

Το χαρτί, το υλικό που διάλεξα, ενσωματώνει τις παράδοξες ιδιότητες που βλέπουμε στη φύση: την ευθραυστότητα και την αντοχή του, τη δύναμη και τη λεπτότητα του. υπάρχει μια ευχάριστη ποιητική συμμετρία στο να πάρεις αυτό το υλικό που κόπηκε από το δάσος, να το κόψεις και να το μεταμορφώσεις για άλλη μια φορά επιστρέφοντάς το στις απαρχές του”.

O Brown μερικά από τα έργα του τα ονομάζει «Ghost coralls» δλδ φαντάσματα κοραλλιών. Τι θέλει να πει; 

Λίγοι γνωρίζουν πως οι κοραλλιογενείς ύφαλοι που συμβάλλουν στον βιοπορισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο και φιλοξενούν περίπου το ένα τέταρτο όλων των ωκεάνιων ειδών, είναι ένα από τα οικοσυστήματα που απειλείται σοβαρά από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Σύμφωνα με την αξιολόγηση των Ηνωμένων Εθνών, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι προβλέπεται να συρρικνωθούν μεταξύ 70-90%, ακόμη κι αν η παγκόσμια θερμοκρασία διατηρηθεί στους 1.5 βαθμούς Κελσίου. 

 

Τα μαζικά επεισόδια λεύκανσης που γίνονται ολοένα και συχνότερα, αποδυναμώνουν τα κοράλλια ή, σε ακόμη σοβαρότερες περιπτώσεις, τα σκοτώνουν. Πέρυσι είχαμε την τρίτη μαζική λεύκανση παγκοσμίως του μεγάλου κοραλλιογενή υφάλου της Αυστραλίας, που έγινε σε διάστημα μόλις 5 ετών. 

Είχαν προηγηθεί άλλα δύο μαζικά επεισόδια, στο 2016 και το 2017, που σκότωσαν περίπου το ήμισυ των κοραλλιών ρηχών νερών στο μεγαλύτερο οικοσύστημα μήκους 2.300 χιλιομέτρων στον κόσμο.

 Η υπερθέρμανση του πλανήτη που έχει προκληθεί από ανθρωπογενείς δραστηριότητες - όπως η αυξανόμενη έκλυση αερίων του θερμοκηπίου - αποτελεί βασική απειλή στα οικοσυστήματα κοραλλιών όλου του κόσμου. Η πλειονότητα των τροπικών κοραλλιογενών υφάλων θα αφανιστεί, ακόμα κι αν η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας περιοριστεί στο όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου και θα τεθεί σε «πολύ μεγάλο κίνδυνο» στην άνοδο κατά 1,2 °C, υποδεικνύουν τα στοιχεία της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή.

Παρόλα αυτά, δεν πεθαίνουν όλα τα κοράλλια που έχουν υποστεί λεύκανση - που συμβαίνει σε νερά ασυνήθιστα ζεστά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα κοράλλια μπορούν να επανέλθουν με την πτώση της θερμοκρασίας.

 Τέλος ο Brown σε πρόσφατη ανάρτησή του, λίγο πρίν λήξει η διεθνής διάσκεψη για το κλίμα η COP26 έγραψε σε ανάρτησή του κάτω από την εικόνα του έργου του με τις έγχρωμες μπάλες:

«Επιδοκιμάζω το έργο των ακτιβιστών για το κλίμα που εργάζονται για την αποκατάσταση των λευκασμένων και κατεστραμμένων κοραλλιογενών υφάλων επαναφυτεύοντάς τους με «σούπερ κοράλλια» ανθεκτικά στις υψηλότερες θερμοκρασίες των ωκεανών. Ωστόσο, μόνο ένα μέρος των προβληματικών υφάλων μπορεί να σωθεί με αυτόν τον τρόπο. Παρολαυτά η δράση τους προσφέρει μια, κάποια ελπίδα. Πρέπει να θυμόμαστε, ειδικά σήμερα κατά τη διάρκεια της COP26, ότι οι θερμοκρασίες των ωκεανών αυξάνονται λόγω της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του πλανήτη που προκαλείται από την καύση ορυκτών καυσίμων. Εάν δεν αλλάξουμε τις συνήθειές μας, αυτό που συμβαίνει στους κοραλλιογενείς υφάλους θα συμβεί τελικά και αναπόφευκτα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Μπορούμε και πρέπει να δράσουμε ακόμη κι αν αυτό συμβαίνει μόνο υποστηρίζοντας οργανώσεις όπως η Coral Gardeners που κάνουν κάτι πρακτικό και θετικό για να ανακόψουν το κύμα της καταστροφής.»