L’ Atelier Populaire et les affiches de Mai ’68

Της Βασιλίκας Σαριλάκη Μισό αιώνα ακριβώς μετά τον Μάη του ’68 .. Ποιο ήταν το σκηνικό εκείνης της Εξέγερσης; Εκατοντάδες αφίσες, graffitis, φωτογραφίες, μαρτυρίες και συνθήματα στους δρόμους των καθημερινών μαχών. Μηνύματα αμφισβήτησης, υπέρβασης, επανάστασης. Αφίσες κολλημένες παντού. Ποιος τις κατασκεύαζε; Πόσες ήταν; Τι έδειχναν; Ποιοί αποφάσιζαν τα συνθήματα; Πώς βγήκαν τόσα αντίτυπα; Τι απέγιναν; Πως επηρεάζουν σήμερα; Διαβάστε την ιστορία που έγινε Ιστορία..  14 Μαΐου 1968. Οι φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών του Παρισιού καταλαμβάνουν την σχολή τους. Η Γενική Συνέλευση αποφασίζει να μετονομάσει την σχολή σε «Λαϊκό Ατελιέ». Οι προτεραιότητες είναι η αναδιάταξη του εκπαιδευτικού συστήματος, η εγκαθίδρυση επαφών και δεσμών με τους απεργούς εργάτες και η χρησιμοποίηση της τέχνης ως εργαλείου για την επανάσταση. Άμεση απαίτηση: η μαζική παραγωγή αφισών και προπαγανδιστικού υλικού. Γύρω από την Σχολή Καλών Τεχνών αναρτάται το ακόλουθο κείμενο: «Η δουλειά μέσα στο Λαϊκό Ατελιέ έχει ως σκοπό να υποστηρίξει το μεγάλο κίνημα των απεργών εργατών που έχουν καταλάβει τα εργοστάσιά τους ενάντια στην αντιλαϊκή κυβέρνηση Ντε Γκώλ. Δίνοντας όλες του τις δυνάμεις και τις ικανότητες στην υπηρεσία του αγώνα των εργατών, ο καθένας μέσα στο ατελιέ δουλεύει γι΄ αυτό, γιατί με την εκπαιδευτική αυτή πρακτική ανοίγεται στις λαϊκές μάζες». Η πρώτη αφίσα ήταν μια λιθογραφία που είχε ως έμβλημα τα τρία U: U sines - U niversités - U nion. Δηλαδή: Εργοστάσια- Πανεπιστήμια- Ένωση. Η λιθογραφία όμως ήταν πολύ χρονοβόρα κι έτσι ένας καλλιτέχνης ο Guy de Rougemont, πρότεινε στην συνέλευση την λύση των πολλαπλών που τότε δεν έχαιρε και μεγάλης εκτίμησης όσο η λιθογραφία και τα άλλα χαρακτικά. Ωστόσο, καθώς το αίτημα ήταν η ταχύτητα και η ποσότητα ακολουθήθηκε αυτή η λύση. Οι φοιτητές ανασκουμπώνονται και αναπαράγουν χιλιάδες αφίσες κάθε μέρα. Συνολικά δημιουργήθηκαν 600 περίπου διαφορετικές αφίσες .Είναι απλές, συνήθως μονοχρωματικές και με συνθήματα άμεσης πρόσληψης . Σήμερα υπάρχουν αρκετοί συλλέκτες που διαθέτουν τις πρωτότυπες αφίσες. Ποιοι αποφάσιζαν τα συνθήματα στις αφίσες; Οι φοιτητές μετά από καθημερινά πολιτικά συμβούλια αναμεταξύ τους ή σε συνεργασία με τους εργάτες απεργούς. Πάνω από 300 καλλιτέχνες, εκτός από τους φοιτητές ήρθαν και συνέδραμαν αυτήν την τιτάνια προσπάθεια ενώ ήρθε και βοήθεια από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα Τσέχοι καλλιτέχνες από την Πράγα ήρθαν να βοηθήσουν . Φυσικά οι αφίσες ήταν ανυπόγραφες ενώ σήμερα γνωρίζουμε-πλέον – μερικούς από τους δημιουργούς .Ήταν μεταξύ άλλων οι: Gérard Fromanger, Guy de Rougemont, Julio le Parc. Το πιο ωραίο στοιχείο τους ήταν ο αυθορμητισμός, η ιδιόχειρη γραφή, η φαντασία, η φρεσκάδα αλλά κι η αποφασιστικότητα που τις διακρίνουν. Είχαν άλλωστε προηγηθεί οι καταστασιακοί που έβαλαν την σφραγίδα τους σε πολλά από τα συνθήματα.                                                Η παντοκρατορία της αφίσας καθ’ όλη την διάρκεια του Μάη του ΄68. Οι αφίσες που παράγονταν με εργοστασιακούς ρυθμούς τον Μάη του ’68 τόσο στην Καλών Τεχνών, όσο και στην Σχολή των Διακοσμητικών Τεχνών του Παρισιού, είχαν στην κυριολεξία επενδύσει όλους τους δρόμους του κέντρου και τοποθετούνταν παντού: στα παρμπρίζ των αυτοκινήτων, στις εισόδους των πανεπιστημιακών σχολών, στην Σορβόννη, στο θέατρο Odéon, στα εργοστάσια (Renault, Citroën) κ. λ. π.. Μια νέα, πολιτική σκηνογραφία, με αριστερά, αναρχικά, σουρεαλιστικά και καταστασιακά συνθήματα και slogans πλημμύριζε την πόλη. Έτσι η πολιτική αφίσα, αντικατέστησε στην κυριολεξία την διαφημιστική αφίσα στο Παρίσι, κάνοντας πράξη το όνειρο πολλών σιτσουασιονιστών για κατάργηση της κοινωνίας του καταναλωτισμού σύμφωνα με το όραμα του Guy Debord. Εκτός όμως από τα slogans, υπήρχε και αναπαράσταση πολλών επαναστατών και θεωρητικών της επανάστασης : Marx, Lénin, Trotski και Mao.   Πλήρης διάδραση ανάμεσα στους διαδηλωτές και τους καλλιτέχνες που αναπαράγουν τις αφίσες. Οι αφίσες του Μάη του ’68 αναπαράγουν τις ιδέες των διαδηλωτών και τις διεκδικήσεις των σωματείων ή των συλλόγων αλλά αντανακλούν και το φαντασιωτικό των καλλιτεχνών. Υπάρχει ένας διάλογος ανάμεσα στα γεγονότα και τις αφίσες καθώς το «Λαϊκό Ατελιέ» στην Καλών Τεχνών συνεδριάζει κάθε βράδυ και η Γενική Συνέλευση αποφασίζει για τις αφίσες της επόμενης μέρας. Επίσης υπάρχει ένα είδος ανταπόκρισης ή απάντησης στα λεγόμενα του De Gaulle μέσω των αφισών. Το ίδιο συμβαίνει και με τα graffitis στους τοίχους που επανασχολιάζουν τα συνθήματα των αφισών, προεκτείνουν τα νοήματα, καταθέτουν προσωπικές μαρτυρίες. Κάνουν θα λέγαμε αυτό που κάνουν οι σχολιαστές των σημερινών posts στα blogs. Μόνο που αυτό γίνεται σε άπλετη και δημόσια θέα. Τι ωραία!!                                   Ο Μάης του ’68 δεν είναι ανεπανάληπτος.. Μπορεί κάλλιστα να επαναληφθεί!!              Η πρώτη αφίσα γράφει Μας δηλητηριάζουν! κι από κάτω έχει χωρισμένο τον άνθρωπο σε τμήματα που επαναλαμβάνουν τις λέξεις πρόβατο, ράδιο, τηλεόραση..Η δεύτερη γράφει: Είμαστε όλοι ανεπιθύμητοι, συμπαραστεκόμενοι στον απεικονιζόμενο ηγέτη Daniel Kohn Bendit για τον οποίο είχε δηλωθεί από την κυβέρνηση πως είναι ανεπιθύμητος..Η τρίτη αφίσα γράφει: Προσοχή, το ραδιόφωνο ψεύδεται και η τέταρτη κλίνει το ρήμα συμμετέχω ως εξής: Συμμετέχω, συμμετέχεις, συμμετέχει, συμμετέχουμε, συμμετέχετε, επωφελούνται.       Οι εξεγερμένοι είναι σαφείς στα συνθήματά τους: Δείχνουν ένα μπουκάλι που γράφει: Τύπος, απαγορεύεται η κατάποση..δηλώνουν ΟΧΙ με το αίμα τους, δείχνουν έναν μπάτσο με το ναζιστικό σύμβολο και καλούν για δράση τους πολίτες. Η εξουσία είμαστε εμείς δηλώνουν σηκώνοντας την γροθιά ενωμένοι.. Δείχνουν την αλληλεγγύη τους στους μετανάστες και βρίζουν τον De Gaulle, τον οποίον δείχνουν να χαϊδεύει την Γαλλία λέγοντάς της Εσύ να ψηφίζεις πάντοτε κι εγώ θα κάνω τα υπόλοιπα, κρατώντας από πίσω του ένα γκλομπ..                                        Διάσημη είναι η φωτογραφία του Cartier που παρατηρεί το γνωστό σύνθημα «jouissez sans entraves».                                                                                      Επιλογή συνθημάτων: Απαγορεύεται το απαγορεύεται. Η Φαντασία στην Εξουσία Να 'στε ρεαλιστές, ζητήστε το αδύνατο. Η ανία είναι αντεπαναστατική. Δεν θα αξιώσουμε τίποτα, δεν θα ζητήσουμε τίποτα. Θα πάρουμε, θα καταλάβουμε. Το αφεντικό έχει ανάγκη εσένα, δεν τον έχεις εσύ ανάγκη. Αγοράζουν την ευτυχία σου... Κλέψ' την. Ήρθα. Είδα. Πίστεψα. Η ποίηση βρίσκεται στους δρόμους. Κάτω από το πλακόστρωτο βρίσκεται η παραλία! Ούτε Θεός ούτε αφέντης! Ακόμα κι αν υπήρχε Θεός θάπρεπε να τον καταργήσουμε!   Κάτω ο απολογισμός, ζήτω το εφήμερο! Βίαιος δεν είναι αυτός που επαναστατεί, αλλά αυτός που καταπιέζει. Πριν μάθετε να γράφετε, μάθετε να σκέφτεστε. (Jean Paul Sartre)..                        Αυτοδιαχείριση κάθε μέρα.                                     Καταπληκτικό το σύνθημα πέρα πέρα δεξιά..Λέει: Όχι άλλο ασανσέρ, πάρε την εξουσία                                                                      Ή θα υποκύπτεις ή θα αντισταθείς και θα νικήσεις..                             Φοιτητές που κοιμούνται στα Πανεπιστήμια. Αυτοκίνητα- Οδοφράγματα..                                                                                                                Η τέχνη πέθανε, απελευθερώστε την καθημερινή σας ζωή.              Το να επιθυμείτε την πραγματικότητα είναι καλό, το να πραγματοποιείτε τις επιθυμίες σας ακόμη καλύτερο..                                                                                                                                                          Ο δικός μας Μάης  Μάης του 68..Η αρχή ενός παρατεταμένου αγώνα.. Έτσι λέει το παραπάνω σύνθημα. Δεν ξέρω ακριβώς, αλλά αυτό που ξέρω σίγουρα είναι πως τόσο ο Μάης του 68 όσο και τα συνθήματα και οι αφίσες του συνεχίζουν να εμπνέουν . Δείτε μερικές αφίσες από σημερινούς πολιτικούς αγώνες. Η αφίσα Σκάσε είσαι μικρός μεταφέρθηκε στην προεκλογική κατα του Σαρκοζί, ο αρουραίος έγινε έμβλημα του Banksy, οι αγώνες του 2008 συνδέθηκαν με το 68, ακόμη και το κίνημα  Occypy Wall Street δανείστηκε στον ακτιβισμό του εικόνες από τις αφίσες του Μάη..                                                                                                                           Η εικόνα μιλάει από μόνη της..