Η Μεταφυσική γεωμετρία της Όπυς Ζούνη

Της Βασιλίκας Σαριλάκη Πέρασαν δέκα χρόνια κιόλας από τον θάνατο μιας πολύ σημαντικής φυσιογνωμίας της Ελληνικής αφαιρετικής τέχνης. Της Οπυς Ζούνη. Η Οπυ ήταν μια ωραία κι αληθινή Αλεξανδρινή ψυχή. Μια γαλλομαθής ζωγράφος με βαθιά κουλτούρα που διέπρεψε όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Χρησιμοποιώντας γεωμετρία στα έργα της προσπάθησε να βάλει τάξη στο χάος. Τα τελευταία υπαρξιακά, ιλουζιονιστικά τοπία της Ζούνη παρουσιάστηκαν πριν μερικά χρόνια σε μια έκθεση στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Η έκθεση είχε τίτλο «Η τελευταία πινελιά - Το εργαστήρι της Όπυ Ζούνη» και με αφορμή αυτήν κάνουμε ένα αφιέρωμα στην αγαπημένη μας, σεμνή φίλη Όπυ, την οξυδερκέστατη ζωγράφο που εξύμνησαν η Αρβελέρ κι ο Pierre Restany  και που άφησε μια σημαντική παρακαταθήκη στην ελληνική ζωγραφική..Την έκθεση επιμελήθηκαν ο σύζυγός της Αλέκος και τα παιδιά της, ενώ σύμβουλος ήταν η ιστορικός τέχνης Κατερίνα Κοσκινά.  Η υπαρξιακή αιώρα. Ο μεταφυσικός χώρος της Όπυς Ζούνη ακροβατεί στο μεταίχμιο πραγματικού και φανταστικού. Είναι ένας χώρος που παραπλανά, παραμορφώνεται, αναδιπλώνεται συνεχώς με διαφορετικούς τρόπους, που αιωρείται στο κενό. Η διαύγεια, η φωτεινότητα κι η χρωματική ζωντάνια του ωστόσο, συνυπάρχουν με τους κρυφούς υπαινιγμούς του αισθήματος αδιεξόδου, της μοναξιάς ή του άγνωστου προορισμού στο προοπτικό βάθος που υποβάλλεται μέσα από ένα ιδιοφυές στερεομετρικό, ιλουζιονιστικό παιχνίδι. Εκείνο που συχνά παραμένει ανερμήνευτο είναι η εννοιολογική πλευρά του έργου της Όπυς Ζούνη, ίσως γιατί υπερισχύει η πρόκληση του οπτικού γρίφου. Κι όμως, το εννοιολογικό βάθος των έργων της ίσως να αποτελεί το βασικότερο κλειδί που μπορεί να αφηγηθεί το βάθος των εικόνων της. Γιατί τα τοπία της Ζούνη παρά την γεωμετρική εκφορά τους δεν έχασαν ποτέ το ανθρώπινο μέτρο και πάντα μίλαγαν για έναν υπαρξιακό τόπο, χωρίς ωστόσο να καταφεύγουν στον εύκολο συναισθηματισμό και τις εντυπώσεις. Αυτό άλλωστε διαχωρίζει το έργο της από τον επιφανειακό διακοσμητισμό που δυστυχώς της είχαν προσάψει κάποτε. Στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο. Η αμφίσημη ζωγραφική της, με την τόλμη μιας αρχιτεκτονικής λιτότητας αναφέρεται στην διαχρονία των προβλημάτων της ύπαρξης. Οι εμβληματικοί ναοί της, είναι «προσωπικοί», δωρικά λιτοί, ακατοίκητοι, οι «δρόμοι» της οδεύουν, -όπως στην ζωή- χωρίς να καταλήγουν σίγουρα κάπου. Τις σκάλες της δεν ξέρεις αν πρέπει να τις κατεβείς ή να τις ανέβεις. Οι κύβοι μπορεί να υπαινίσσονται δωμάτια ή κενοτάφια.. Η Ζούνη, μ’ έναν εντελώς προσωπικό τρόπο ζητάει από τον θεατή, να μπει στο ψυχικό τοπίο του έργου και ν΄ αποφασίσει. Να τοποθετηθεί νοητικά αλλά και ηθικά. Κι οδηγεί πάντα τον θεατή σ’ ένα βάθος άγνωστο. Σ’ έναν «άτοπο χώρο» τον οποίο μόνο ο ίδιος μπορεί να σηματοδοτήσει. Την μόνη σίγουρη ανακούφιση που του προσφέρει, σ’ αυτό το μοναχικό ταξίδι του βλέμματος και της ψυχής, είναι η ομορφιά της διαδρομής, η ίδια η τέχνη. Η αναδρομή. Η Όπυ Ζούνη έγραφε για την τελευταία δουλειά της: «Τα τελευταία χρόνια, έχω τολμήσει στην απεικόνιση του χώρου τομές, που ούτε εγώ είχα φανταστεί προγενέστερα. Εκεί βρίσκεται και η γοητεία της έρευνας στην τέχνη. Εάν σε αυτές διακρίνεται η δική σου ταυτότητα, τότε, όσο πληθαίνει το λεξιλόγιό σου, είτε αυτό είναι νέα μέσα έκφρασης, είτε άλλες τεχνικές, γεννιέται πάντα το έναυσμα για κάτι άλλο. Χρησιμοποιώ την προοπτική ελεύθερα, όπως και τη συμμετρία. Δεν είναι αυτοσκοπός. Ίσα ίσα, είναι το κλειδί, η ιδέα για κάτι άλλο... Όταν ο επισκέπτης σου λέει "η τέχνη με βοηθά να ζήσω" - είτε είναι νέος είτε είναι τρίτης ηλικίας- σου δίνει την κινητήρια δύναμη, για να δουλεύεις, να προχωρήσεις τον εαυτό σου... Απώτερος σκοπός κάθε καλλιτέχνη είναι η επικοινωνία με το κοινό και κάθε μουσείο καλείται με τη σειρά του να συνδράμει στην ολοκλήρωση αυτής της επικοινωνίας».