Ποιοι είναι οι Φιλέλληνες καλλιτέχνες; Πώς απεικόνισαν την Επανάσταση του 1821;

Auguste Vinchon, After the massacre of Samothraki, 1827                                                                                                                             Της Βασιλίκας Σαριλάκη Τί ξέρουμε για τους φιλέλληνες καλλιτέχνες της Επανάστασης του 1821; Ελάχιστα πράγματα.. Με έκπληξή μου διαπίστωσα, μετά από έρευνα πως όχι μόνον ήρθαν τότε στην Ελλάδα πολλοί σημαντικοί Ευρωπαίοι καλλιτέχνες, που απεικόνισαν τις μάχες και τους ήρωες, αλλά πολέμησαν κιόλας στο πλευρό των Ελλήνων ακολουθώντας το παράδειγμα του λόρδου Βύρωνα!                                                                                           Μάλιστα, η  ιστορική μας μνήμη, βασίζεται κατά πλειοψηφία στις εικόνες αυτών των φιλελλήνων καλλιτεχνών! Χωρίς αυτούς δεν θα είχαμε καθαρή εικόνα, γιατί τότε δεν υπήρχε η φωτογραφία. Επίσης οι οπτικές αυτές μαρτυρίες, έπαιξαν και τον ρόλο της πολεμικής ανταπόκρισης, επηρεάζοντας έντονα την κοινή γνώμη και τις κυβερνήσεις της Ευρώπης.Έχει ενδιαφέρον λοιπόν, να δούμε ποιοι ακριβώς ήταν οι καλλιτέχνες αυτοί, πόσο σημαντικά ήταν τα έργα τους, πως είδαν τον αγώνα για Ελευθερία και πόση σημασία μπορεί να έχει η θαυμάσια αυτή λέξη, η Αλληλεγγύη..                                                  Travellers Crossing the Pindus, by Louis Dupré Ο ελληνικός αγώνας εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο τόσο στην Ιστορία και την πολιτική του δέκατου ένατου αιώνα στην Ευρώπη. Είχε ισχυρό αντίκτυπο στην πολιτική και πολιτιστική ζωή τόσο της Γερμανίας όσο και της Γαλλίας (κατά τη διάρκεια της παλινόρθωσης των Βουρβώνων), όπου χρησιμοποιήθηκε ως η συμβολική αιχμή του δόρατος των φιλελεύθερων ιδεών. Ήδη από το 1824 δημιουργούνται στην Γαλλία φιλελληνικές επιτροπές και η  τέχνη πολιτικοποιείται έντονα. Πολιτικοί και  επιχειρηματίες, καλλιτέχνες, διανοούμενοι, αστοί, φιλελεύθεροι, αριστοκράτες - συμπεριλαμβανομένου του Louis-Philippe - παθιάζονται με το έργο του Byron στο Μεσολόγγι, ο Chateaubriand αλλά και ο Βίκτωρ Ουγκώ, υποστηρίζουν τους κληρονόμους της αρχαίας Ελλάδα εναντίον των βαρβάρων, οι Χριστιανοί τίθενται επίσης εναντίον των Μουσουλμάνων. Οι Φιλελεύθεροι, αντίθετοι σε κάθε δεσποτισμό, προτρέπουν τις κυβερνήσεις που διστάζουν να παρέμβουν επιτέλους, ενώ πρόσφυγες καταφθάνουν στη Γαλλία. Το 1826, η Αγγλία και η Ρωσία παρεμβαίνουν πριν την επανένωση με τη Γαλλία το 1827: Στις 27 Οκτωβρίου, η συμμαχία των τριών δυνάμεων  με την Ελλάδα προκαλεί στο τουρκο-αιγυπτιακό στόλο μια σοβαρή ήττα στο Ναυαρίνο. Το 1830, η ελληνική ανεξαρτησία αναγνωρίζεται.                                                                       Delacroix, Mounted Greek Warrior                                                             . Πολλοί διάσημοι εκφραστές του κινήματος του Ρομαντισμού, όπως ο Delacroix, ο Gericault, ο Horace Vernet, o Ary Scheffer, και o David d' Angers είναι ξεκάθαρο πλέον, ότι έβλεπαν τον αγώνα των Ελλήνων ως μια μάχη ανάμεσα στις αντίθετες δυνάμεις του συντηρητισμού και του φιλελευθερισμού. Δεν απεικόνιζαν απλώς τα συγκεκριμένα επεισόδια του πολέμου, όπως την σφαγή στη Χίο ή την πτώση του Μεσολογγίου. Αλλά οι εικόνες από τις σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων αντανακλούσαν στην ουσία τα συνθήματα και τα επιχειρήματα της Γαλλικής φιλελεύθερης ιδέας και είχαν απήχηση στις εφημερίδες, τις κοινοβουλευτικές συζητήσεις, τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η Ελληνική Επανάσταση ήταν το πρώτο μεγάλο πολιτικό γεγονός του 19ου αιώνα που δημιούργησε ένα εκτεταμένο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον  σε όλη την Ευρώπη και ενέπνευσε τη δημιουργία μεγάλων έργων ζωγραφικής.                                                     Ary Scheffer, Greek boy defending his wounded father, 1827 Ο Φιλελληνισμός, βοήθησε σημαντικά τους Έλληνες με ποικίλους τρόπους, τόσο με την αποστολή χρημάτων και εθελοντών αλλά και με την πίεση που άσκησε στις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υπέρ των Ελλήνων. Ο ξένος Τύπος υποστήριζε μετά από ένα διάστημα ανοιχτά τον αγώνα. Σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις ιδρύθηκαν  τα Ελληνικά Κομιτάτα, που διοργάνωναν εράνους υπέρ της χώρας. Πολλοί Φιλέλληνες ήρθαν επίσης οι ίδιοι στην Ελλάδα και πήραν μέρος στην Επανάσταση (Φαβιέρος, Σαντόρε ντι Σανταρόζα, Κάρολος Νόρμαν, Τόμας Γκόρντον κ.α.).  Κι ο Ρομαντισμός βρήκε στην επανάσταση του υπόδουλου Ελληνικού έθνους μια άξια πηγή έμπνευσης για να εκφράσει, το δράμα, το θάρρος και τον αγώνα των Ελλήνων για Ελευθερία... Η Ελλάδα ξαναζούσε κάτι από την αρχαία της δόξα.. Ο Friedrich Schiller, 1759-1805, Γερμανός συγγραφέας και ποιητής είχε γράψει τους παρακάτω στίχους: "Καταραμένε Έλληνα. Όπου να γυρίσω την σκέψη μου, όπου και να... στρέψω την ψυχή μου, μπροστά μου σε βλέπω, σε βρίσκω. Τέχνη λαχταρώ, Ποίηση, Θέατρο, Αρχιτεκτονική, εσύ μπροστά, πρώτος και αξεπέραστος. Επιστήμη αναζητώ, Μαθηματικά, Φιλοσοφία, Ιατρική, κορυφαίος και ανυπέρβλητος. Για Δημοκρατία διψώ, Ισονομία και Ισότητα, εσύ μπροστά μου, ασυναγώνιστος κι ανεπισκίαστος. Καταραμένε Έλληνα, καταραμένη Γνώση... Γιατί να σε αγγίξω; Για να αισθανθώ πόσο μικρός είμαι, ασήμαντος, μηδαμινός; Γιατί δεν με αφήνεις στην δυστυχία μου και στην ανεμελιά μου;” Είναι προφανές πως αναφέρεται στην αρχαιοελληνική αίγλη και υπο την πρίσμα αυτό βλέπει την μεταγενέστερη Ελλάδα. Επίσης ο Schiller είχε πει:  "It is not flesh and blood but the heart which makes us fathers and sons." Δηλαδή πως δεν είναι η σάρκα και το αίμα που μας κάνει πατέρα με γιό αλλά η καρδιά.. Αυτή νομίζω είναι η ασύλληπτη για σήμερα ιδέα της ανθρωπιστικής αλληλεγγύης που υπήρχε την εποχή του Ρομαντισμού κατά την οποία άνθησε ο Φιλελληνισμός..                      Thoman Phillips, Πορτραίτο του Λόρδου Βύρωνα, με ελληνική ή αλβανική φορεσιά Ο λόρδος Βύρων, η πλέον γνωστή μορφή Φιλέλληνα, παρότι ήρθε το 1823 στην Ελλάδα, αποφασισμένος να δώσει ακόμη και το αίμα του για την Ελληνική Επανάσταση κάνει στην ουσία έναν διαχωρισμό αρχαίας Ελλάδας και νεότερης που φαίνεται ξεκάθαρα στο υπέροχο ποίημά του “Η κατάρα της Αθήνας” όπου λέει.. Ωραία Ελλάδα, έρμο στοιχειό,/ μιας δόξας πούχει σβήσει../ Νεκρή, κι όμως αθάνατη/ πεσμένη μα τρανή… Τα σκορπισμένα σου παιδιά/ ποιος τώρα θα οδηγήσει;/ ποιος θα συντρίψει την σκλαβιά/ που αιώνια έχει γίνει;/ Τι παλληκάρια αλλιώτικα/ πούχες θρεμμένα πρώτα../απελπισμένα στήνανε καρτέρι στην θανή../ στο κρύο των Θερμοπυλών, ταφόσπαρτο ακρογιάλι../ Ώ,  ποιός απ’ τα ακροπότια ξανά θα πεταχτεί του Ευρώτα;/ Ποιός στων παιδιών σου τις καρδιές φωτιά θ’ ανάψει πάλι; Ο λόρδος Βύρων πίστευε, πως μόνο μια πνευματική αναγέννηση θα μπορούσε να φέρει μια πολιτική αναγέννηση στην Ελλάδα, κάτι που μάλλον ισχύει και για σήμερα.Ο ίδιος, όπως έγραψε σε ένα βασικό δοκίμιό του για την ποίηση χρειάζεται ένας Προμηθέας, για να απελευθερώσει το ανθρώπινο γένος κι εμπνεόμενος από τον Προμηθέα του Αισχύλου προσπάθησε να ενσαρκώσει ένα τέτοιο όραμα.                                                                        Eugene  Delacroix (1798-1865)                                                                                                                              Delacroix, self-portrait Ο Delacroix όπως ξέρουμε αποτέλεσε ηγετική μορφή του  Γαλλικού ρομαντισμού του 19ου αιώνα. Ασφαλώς το πιο διάσημο έργο του είναι αυτό που απεικονίζει συμβολικά την Γαλλική Επανάσταση.   Η Ελληνική  Επανάσταση ωστόσο είναι αυτή που τον επηρέασε πολύ αφού έκανε διάφορα έργα  εμπνευσμένα από τον Ελληνικό Αγώνα, όπως την Σφαγή της Χίου, το 1824, τον Έφιππο Έλληνα Αγωνιστή, την Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου την Μάχη του Γκιαούρη με τον Πασά κλπ.. Η Σφαγή της Χίου ήταν το πρώτο γνωστό έργο που έκανε για την Ελλάδα.                                                                                                                                                                                                                              Η Σφαγή της Χίου, 1824, Λούβρο Το δεύτερο έργο το έκανε για τη στήριξη των Ελλήνων στον πόλεμο που έκαναν για την  ανεξαρτησία τους, και αναφερόταν στην άλωση του Μεσολογγίου από τις Τουρκικές δυνάμεις το 1825. Με μια συγκρατημένη  παλέτα σε σκοτεινούς τόνους του καφέ, κατάλληλους για την αλληγορία, ο Delacroix δείχνει την Ελλάδα να ξεψυχά στα ερείπια του Μεσολογγίου διαμέσου της εικόνας μιας γυναίκας με ελληνική φορεσιά και γυμνό στήθος, που δείχνει αποφασισμένη να πεθάνει. Η φρικτή σκηνή υποδηλώνει την εσκεμμένη αυτοκτονία των Ελλήνων, που επέλεξαν να σκοτωθούν και να καταστρέψουν την πόλη τους παρά να παραδοθούν στους Τούρκους. Ένα χέρι που διακρίνεται στο κάτω μέρος, δείχνει ένα σώμα που έχει συνθλιβεί από μπάζα. Η όλη εικόνα λειτουργεί ως μνημείο για τους ανθρώπους του Μεσολογγίου και ως μια χοή στην ιδέα της ελευθερίας ενάντια στον τυραννικό κατακτητή. Ένα άλλο γεγονός φυσικά, που έκανε τον Delacroix να κάνει αυτό το έργο-αφιέρωμα στο Μεσολόγγι, ήταν ο ποιητής λόρδος Βύρων, τον οποίο θαύμαζε πολύ, και που είχε πεθάνει εκεί, αφοσιωμένος στον αγώνα των Ελλήνων επίσης...                                                                                  Ary Scheffer (1795-1858)         Πολύ σημαντικός Γάλλος ζωγράφος, που ανέπτυξε το δικό του, ιδιαίτερο στυλ, διαφοροποιούμενος από την εποχή του Ρομαντισμού. Εμπνεύστηκε και ζωγράφισε θέματα από τη λογοτεχνία ( έργα του Δάντη, του Γκαίτε, και του Λόρδου Βύρωνα) αλλά και από θρησκευτικά θέματα. Ήταν επίσης, ένας καταξιωμένος ζωγράφος πορτραίτων. Είχε κάνει τα πορτραίτα του Σοπέν, του Λίστ και πολλών άλλων διάσημων της εποχής. Η δεξιοτεχνία του φαίνεται και στην αυτοπροσωπογραφία του. Εμπνεύστηκε κι αυτός από την Ελληνική Επανάσταση κι έκανε το έργο "Σουλιώτισσες Γυναίκες".   Ary Scheffer, self-portrait.                                                                                     Karl Krazeisen (1794-1878) Ο Karl Krazeisen, ήταν ένας Γερμανός αξιωματικός του στρατού, ένας φιλέλληνας και ερασιτέχνης ζωγράφος.. Πήρε μέρος σε Γερμανικές μάχες κατά του Nαπολέοντα (1813-1814) και το 1826, ακολουθώντας τον ρομαντισμό και τον φιλελληνισμό εκείνης της εποχής, ήρθε στην Eλλάδα προκειμένου να πολεμήσει υπέρ της ανεξαρτησίας των Ελλήνων. Πολέμησε ως εθελοντής στην Ελληνική Επανάσταση και φιλοτέχνησε τα πορτρέτα σπουδαίων προσωπικοτήτων του αγώνα χάρις στα οποία έγιναν γνωστά τα πρόσωπα των αγωνιστών. Πήρε μέρος σε σημαντικές μάχες όπως η πολιορκία της Αθήνας (1826). Ήταν ένας εξαίρετος, αυτοδίδακτος ζωγράφος και χαράκτης, που φιλοτέχνησε εκτός από πορτρέτα και Ελληνικά τοπία. Όσο παρέμεινε στην Ελλάδα, ζωγράφισε πολλά πορτραίτα και έργα, ανάμεσά τους υδατογραφίες, τοπία, αρχαιότητες, πολεμικές συνθέσεις και βέβαια τις προσωπογραφίες των πρωταγωνιστών του 1821. Τα περισσότερα έργα του έγιναν με μολυβί πάνω σε χαρτί. Δημιούργησε συνολικά, 19 πορτρέτα μορφών της επανάστασης, ενώ το σύνολο του έργου από την Ελλάδα είναι 91 πίνακες. Όταν επέστρεψε στο Mόναχο το 1827 προχώρησε σε λιθογράφηση των σχεδίων του και τα εξέδωσε σε 7 λευκώματα με τίτλο: "Προσωπογραφίες των διασημότερων Ελλήνων και Φιλελλήνων, μαζί με μερικές απόψεις και ενδυμασίες σχεδιασμένες εκ του Karl Kraizeisen". Τα λευκώματα αυτά, έγιναν πολύ δημοφιλή. Το 1926 η Εθνική Πινακοθήκη, με διευθυντή τον Ζαχαρία Παπαντωνίου, αγόρασε τις λιθογραφίες 200.000 δραχμές..                                             Πρόσφυγες του Αγώνα στην Αίγινα. Λιθογραφία του Karl Krazeisen Ο λοχαγός και αυτοδίδακτος ζωγράφος Καρλ Κρατσάιζεν, που έλαβε ενεργά μέρος στον αγώνα, ήταν ο άνθρωπος χάρη στον οποίο γνωρίζουμε σήμερα πώς ήταν η μορφή δεκάδων αγωνιστών της εθνεγερσίας.                                                                     Θόδωρος Κολοκοτρώνης Σημειώνουμε ότι οι προσωπογραφίες των αγωνιστών, είναι σχεδιασμένες εκ του φυσικού, με ιδιόχειρες υπογραφές των απεικονισθέντων προσώπων. .                                     Κίτσος Τζαβέλλας                                                                                                                       Κωνσταντίνος Κανάρης                                                                                               Μακρυγιάννης                                                                                                            Peter Von Hess (1792-1871) Η περίπτωση του Βαυαρού  Peter Von Hess είναι ιδιαίτερη. Εξαιρετικός ζωγράφος, με ζωντανή σύνθεση, καλός κολορίστας, με εκφραστικότητα στις μορφές και “κινηματογραφική” απόδοση της δράσης των ηρώων....Έφθασε στο Ναύπλιο, συνοδεύοντας τον νεαρό Βασιλιά Όθωνα, το 1834 μετά από εντολή του βασιλιά Λουδοβίκου Α΄ της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα, και είχε την τύχη να γνωρίσει τους πρωταγωνιστές της Επανάστασης και να ζωγραφίσει μέσα στα ερείπια. Εδώ βλέπουμε μια λεπτομέρεια του έργου που έκανε απεικονίζοντας την είσοδο του Όθωνα στο Ναύπλιο. Σημειώνουμε ότι το κεφάλι του αλόγου, αποτελεί σχεδόν αντίγραφο του γνωστου κεφαλιού αλόγου της ζωφόρου του Παρθενώνα..  Ο Peter von Hess, φιλοτέχνησε 39 σκηνές σχετικές με τον αγώνα, καθώς και προσχέδια τοιχογραφιών τα οποία επρόκειτο να διακοσμήσουν  τις στοές των κήπων του παλατιού στο Μόναχο αλλά και τους τοίχους των ανακτόρων του τσάρου Νικολάου Α΄ στην Αγία Πετρούπολη.. Έχει αφήσει πάρα πολλά και σημαντικά έργα που περιγράφουν σκηνές του αγώνα απο διάφορες περιοχές της Ελλάδας..                                                                     Auguste Vinchon (Paris 1789 - Ems 1855) O Auguste Vinchon, ήταν ένας σημαντικός Γάλλος ζωγράφος, βραβευμένος με σημαντικά βραβεία της εποχής που εξέθετε τακτικά στα επίσημα γαλλικά Salon από το 1822 μέχρι το 1855. Επίσης ήταν ένας καλλιτέχνης που είχε εκτελέσει πολλές ζωγραφικές παραγγελίες για την ιστορική πινακοθήκη του château de Versailles, κάτι που αποδεικνύει από μόνο του την αξία του καλλιτέχνη. Ειδικευόταν στις ιστορικές απεικονίσεις.                                                                                                                                Auguste Vinchon, self-portrait     Auguste Vinchon, After the massacre of Samothraki, 1827                                     Adam Friedel (1766-1836)                                                     Ο Δανός Adam Friedel έζησε στην Ελλάδα από το 1821 έως το 1824. Αγαπούσε την τέχνη και παρά τον τίτλο του αντισυνταγματάρχη δεν είχε καμία σχέση με τον στρατό. Γνώρισε από κοντά τον Κολοκοτρώνη, τον Μακρυγιάννη, τον Μπότσαρη κι άλλους ήρωες. Άρχισε να σχεδιάζει τις μορφές τους...Όταν επέστρεψε στην Αγγλία, κυκλοφόρησε 241 λιθογραφίες-πορτρέτα αγωνιστών.. Χάρις σε αυτά τα πολυάριθμα έργα πολλοί Ευρωπαίοι πολίτες έμαθαν τα πρόσωπα των αγωνιστών- ηρώων.                                                                                                                           Portrait of Bouboulina                                                                                                                                  Portrait of Theodoros Kolokotronis, 1828, coloured lithography                                                                                                                                                                                                                         Francois-Emile de Lansac (1803-1890)             Ο Lansac  συνεργάστηκε με τον Scheffer. Τελειώνοντας την μαθητεία του δίπλα στον Scheffer, εξειδικεύτηκε στα πορτρέτα, τις στρατιωτικές σκηνές και τις ιστορικές απεικονίσεις. Γνωστό του έργο εμπνευσμένο από την Ελληνική Επανάσταση είναι "Η Έξοδος του Μεσολογγίου".                                                                                                 Louis Dupré (1789-1837) Ήταν Γάλλος ζωγράφος, φιλέλληνας και αρχαιολάτρης. Τον Φεβρουάριο του 1819 ήρθε στην Ελλάδα μαζί με τρεις Άγγλους περιηγητές (Heyet, Hay και Viwian). Εκείνοι θα αναλάμβαναν τα έξοδα, αυτός θα τους παρέδιδε ως αντάλλαγμα, εικόνες των μνημείων και των τόπων της χώρας. Οι τέσσερις ταξιδιώτες πήγαν στην Κέρκυρα, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα, τα περίχωρα της Αττικής και τα νησιά του Σαρωνικού.Το 1821 απεικόνισε την πρώτη πράξη της Επανάστασης..                                              Louis Dupre, Ο Νικολάκης Μητρόπουλος υψώνει τη σημαία στο φρούριο των Σαλώνων, 1821                                                            Ambroise Louis Garneray, (1783-1857) O Louis Garneray ήταν ένας Γάλλος ζωγράφος, που ειδικευόταν στις θαλασσογραφίες, καθώς έγινε ναυτικός σε ηλικία μόλις 13 ετών, ενώ αργότερα έγινε κουρσάρος..Μετά από φυλάκιση 8 ετών στην Βρεττανία αποφυλακίστηκε κι αποφάσισε να αφοσιωθεί στην ζωγραφική. Ήταν γιός του ζωγράφου Jean-François Garneray (1755–1837), που ήταν ζωγράφος του Βασιλιά της Γαλλίας, ως μαθητής του Jacques-Louis David.Το 1827 ο Garneray ήρθε στην Ελλάδα προκειμένου να ζωγραφίσει την Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Το έργο του αυτό είναι από τα πλέον γνωστά. Ήταν ένας πολύ καλός ζωγράφος και συγγραφέας και διετέλεσε και διευθυντής του μουσείου της Rouen. Ο  Herman Melville,τον αναφέρει μάλιστα στο πασίγνωστο μυθιστόρημά του Moby-Dick, λέγοντας πως ο Garneray έχει κάνει τις πιο πιστές απεικονίσεις φάλαινας που έχει δει.                                                                                    Garrneray, Naval fight in Navarino                                                              Ludovico Lipparini, ( 1800 - 1856) O Ludovico Lipparini, ήταν φιλέλληνας Ιταλός ζωγράφος. Διάσημα έργα του που έχουν σχέση με την επανάσταση είναι Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώνει τη σημαία της Ανεξαρτησίας,ο Όρκος του Λόρδου Βύρωνα κι ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη, που είναι ένα εξαιρετικό έργο. Θα κλείσουμε αυτό το αφιέρωμα με ένα έργο του λιγότερο γνωστό, τον “Κλέφτη”, ως σπονδή στον μεγάλο, άγνωστο ήρωα που πολέμησε στα βουνά για την Ελευθερία..

Frank Gehry.. the madness does not go to the mountains! . . .

Μακέτα για το νέο κτίριο Dr Chau Chak Wing, που ξεκίνησε να χτίζει ο Frank Gehry το 2012 και ολοκληρώθηκε το 2014. Στεγάζει το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ.                                                                 Frank who? Ah that lost architect..                                                                                                                                                   Της Βασιλίκας Σαριλάκη Αυτό ήταν! Ως εδώ! Δεν αντέχω άλλες αποδομήσεις! Τι να το κάνω εγώ που λένε ότι είναι ιδιοφυής καλλιτέχνης άμα είναι να μείνω σ΄ αυτό το μαραγκιασμένο κτίριο; Ή να πηγαίνω κάθε μέρα εκεί πέρα στο πανεπιστήμιο! Μα ποιος τρελλός δίνει ένα δις δολάρια για αυτό το σκοροφαγωμένο πράγμα; Έχω άδικο;Τον κάνανε κόμιξ τον κάνανε ανέκδοτο αλλά αυτός τα ίδια..Και κάτι δικά μας ξεφτέρια έκαναν και διατριβή και τον συγκρίνανε και με τον Άρη Κωνσταντινίδη! Δείξτε λίγο έλεος αγαπητοί wannabe αρχιτέκτονες.. Περνάμε και κρίση…                                          Frank Gehry Architect, Cleveland Clinic ,Lou Ruvo Center for Brain Health, completed  2010                 Θα νοιώθουν σαν στο σπίτι τους! Έτσι θα σκέφτηκε..κι έφτιαξε πρόπερσι μια κλινική στο Κλήβελαντ για ασθενείς με προβλήματα υγείας στον εγκέφαλο..Βέβαια…σκέφτηκα εγώ..υπάρχει κι η ομοιοπαθητική άποψη..λές να το είδε έτσι ο Frank? Δώσε στους ζαλισμένους ασθενείς μια ακόμη ζάλη και ίσως ισιώσουν; Ή αλλιώς το όμοιο με το όμοιο θεραπεύεται; Εκτός κι αν η ζάλη επιταχυνθεί κι άλλο…οπότε τα τινάξαμε τα πέταλα! Φύγαμε για..αλλού; Ε καί; Ο Frank θα δοξαστεί ούτως ή άλλως σ’ όλα τα ντιζαινάτα περιοδικά του κόσμου! Who cares..Φανταιζί, σχιζοφρενικό, και με γκλαμουράτη κόκκινη μοκέτα για κοντράστ.. Πως να το πω; Πώς να το πω;..εεεεε….Το βρήκα! Θα το ονομάσω..”η..αποδόμηση της λογικής”.. Trendy!                                                                                                                                               Τρακάρουν τα κτίρια; Και όμως..    Ναί λοιπόν τα κτίρια τρακάρουν και σπάνε και τα τζάμια από την σύγκρουση.. Αν και θα μπορούσε κανείς αν το δει και σαν μια κτιριακή…”συλλογική σεξουαλική συνεύρεση” για να μην το πω με το πασίγνωστο όνομα που κακώς συνδέεται με τα ούζα... Έτσι λοιπόν δείχνει απέξω αυτή η φοβερή κλινική για τους ανθρώπους που έχουν αλσχάιμερ, νοητικά προβλήματα, ιλίγγους κλπ.. Έτσι έγινε το αξιολάτρευτο γραφικό τους, φιλόξενο σπιτάκι που δεν τους υπενθυμίζει καθόλου την κατάστασή τους και τους ωθεί να ατενίσουν εφεξής αισιόδοξα κι άφοβα το μέλλον!                                                                Cleveland Clinic Lou Ruvo Center for Brain Health’s   Έ όχι! Ως εδώ ήταν! (είπαν εκτός από εμένα και οι πελάτες που το είδαν και το απέρριψαν μονομιάς...).Το γραφικό αυτό εξοχικό δεν κατασκευάστηκε ποτέ κι έμεινε στην μακέτα. Η μελέτη πληρώθηκε αδρά, αλλά οι άνθρωποι είπαν να μην χάσουν και την ζωή τους γλιστρώντας απ’ το επικλινές και ασταθές μπαλκόνι..                         Model of Gehry’s unbuilt design for the Familian Residencein Santa Monica,California, 1978                                                Το αποτέλεσμα του ανεμοστρόβιλου.. Αν και στην Πράγα δεν έχει όσους στην Αμερική.. ‘Η μήπως πρόκειται για φλέρτ και αυτό που λέμε ..”στενό μαρκάρισμα”..Χμμμ ενδιαφέρον! Το αριστερά κτίριο είναι-να υποθέσω- το θηλυκό με μέση δαχτυλίδι; Και το δεξιά το βαρβάτο με το δασύτριχο κεφάλι;                                     Frank Gehry Architect, the “Dancing House”, Prague Czech Republic 1992-1996                                   Πρόσω ολοταχώς! Προς μια νέα, μεταμοντέρνα, κτιριακή οφθαλμοκοίλη!                                                                 Frank Gehry Architect, building in Massachusetts                                           Εξάλλου όλοι σήμερα καταρρέουμε..Γιατί να μην καταρρεύσουν και τα κτίρια;                                                                                        Frank Gehry Architect, Massachusets Institute of Technology (MIT)                                                                         Και τώρα να και τα Frankgehr-άκια!                                     Dominique Perrault Architect, ’la liberte’ Apartment Building, groningen, the netherlands 2011                                  Αλλά και  το ….απότομο φρενάρισμα….σβιννννννιιιιιιιιιιιιιιιιιι…..του γκριζοκάνθαρου..                                                                         Foster & Partners, London City Hall 2002 Κι αφού τα κτίρια καταρρέουν, εξωκείλουν, σχιζοφρενούν, ανεμοστροβιλίζονται κι ερωτοτροπούν με πολλαπλούς συντρόφους δεν θα..λιποθυμούσαν ωραία και γοητευτικά; Μα ασφαλώς! σκέφτηκαν οι πονηροί starchitects..Κι επιδόθηκαν αμέσως εις το έργον..Μα θα μπαίνει κανείς εκεί μέσα; Ρώτησε ένας αφελέστατος, πλην γενναίος στατικός..Γύρισαν και τον κοίταξαν όλοι επιτιμητικά..Αυτό είναι το θέμα; Του είπαν..Θα βρούμε ένα τρόπο να το στηρίξουμε απέξω..εν ανάγκη και με σκαλωσιές.. Είσαι καλλιτέχνης ή όχι; Ιδού το αποτέλεσμα..Γιατί όχι;                   A rendering of a transit materials lab by Masha Pekurovsky for Building Exhibition Hudson Valley/Erie Canal, 2014-24                                                                     To πολυδύναμο φερμουάρ..ή αλλιώς πολλές επιλογές να ..”πηδηχτείς απ’ το παράθυρο”!!                                                                                                                   Από το blog Το σπιτόσκυλο: http://www.spitoskylo.gr/2010/04/14/gehry-fail/ διαβάζουμε: “Το σπιτόσκυλο, τζετλαγκιασμένο όσο δεν παίρνει (πάλι) καθώς προσπαθεί να βρει ένα μπούσουλα και να καταλάβει πού βρίσκεται και τι ώρα είναι, σου δείχνει ετούτες εδώ τις φωτογραφίες που έβγαλε ερχόμενος από το Μπρούκλιν στο Μανχάταν περπατώντας την τουριστικότατη Μπρούκλιν Μπριτζ. Είναι ένας ουρανοξύστης φρέσκος κι ολοκαίνουριος, που ορθώνεται στα ουράνια τώρα που μιλάμε. Θα έχει 76 ορόφους και θα στεγάζει μαγαζιά, ένα νοσοκομείο (!), ένα δημοτικό σχολείο (!!) και 903 διαμερίσματα προς ενοικίαση. Δες όμως πιο προσεκτικά τη φασάντ. Σου θυμίζει κάτι; Το ασημόχρωμο σαν-μεταλλικό υλικό που καμπυλώνει και κυρτώνεται; Όχι; Ε, κοίτα τον τίτλο του ποστ τότε. Αυτός είναι ο Beekman Tower, ο ουρανοξύστης που φτιάχνει στο Μανχάταν ο πολύς Φρανκ Γκέρι. Αχ..γκρεμοτσακίστηκα… Πόσα παιδάκια ξέραν ότι ο Φρανκ ο Γκέρι είχε φτιάξει κι άλλο ενδιαφέρον χτίριο στην Ισπανία εκτός απ’ το διάσημο μουσείο στο Μπιλμπάο (χτίριο, αυτό δε μετράει); Χέρια; Κανείς; Να το ξενοδοχείο Marqués de Riscal στο χωριουδάκι Ελσιέγο της επαρχίας Ριόχα, ανάμεσα στα αμπέλια. Κομψό και κυματιστό και φουτουριστικό και κουφό, έχει 43 δωμάτια - τα 11 σουίτες - το 98% της τιμής των οποίων πάει για απόσβεση της αμοιβής του starchitect. Ή κάπως έτσι, καταλαβαίνεις τώρα εσύ.”..              Τέλος ακολουθούν δυο διαφορετικά σχόλια παρμένα από ένα αμερικανικό blog αρχιτεκτονικής. Διαλέξτε και πάρτε! ***** Αχ Frank Gehry ... Ως πρώην φοιτήτρια αρχιτεκτονικής, έχω μια σχέση αγάπης / μίσους με τον Gehry. Ως καλλιτέχνης ... Είναι και γαμώ τις ιδιοφυίες. Ως αρχιτέκτονας, έχει χάσει κάθε επαφή με αυτό που χωρίζει αυτά τα δύο. Όταν φοιτούσα στην αρχιτεκτονική είδα ότι υπήρχαν  δύο εντελώς διαφορετικοί τύποι μαθητών: οι καλλιτέχνες, οι οποίοι ήθελαν την κουβερτούλα της ασφάλειας που τους έδινε μια δουλειά που έκαναν το πρωί ή ήθελαν να κάνουν τη μαμά και τον μπαμπά ευτυχισμένους και τους λεγόμενους “μηχανικούς” που προσποιούνταν ότι είναι καλλιτέχνες.                                                             Bilbao, Guggenheim Museum Ο Gehry ταιριάζει σίγουρα στην πρώτη κατηγορία. Είναι ένας πραγματικός καλλιτέχνης, το έργο του έξω από την αρχιτεκτονική λειτουργεί μόνο για να επιβεβαιώσει αυτό το γεγονός. Το πρόβλημα είναι, οτι η αληθινή ουσία της αρχιτεκτονικής χρησιμοποιεί τον χώρο, καθώς και τις ανάγκες και το περιβάλλον γύρω από αυτό, προκειμένου να δημιουργήσουν έναν όμορφο χώρο, και λειτουργικό. Ακόμη και πολλοί από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες χρησιμοποιούν αυτές τις αρχές στο έργο τους. Ο Gehry έχει ξεχάσει αυτήν την πλευρά της τέχνης. Ωστόσο, έχει ανακυκλώσει πολλές ιδέες. Χωρίς να είμαι ένα πρεζόνι της αρχιτεκτονικής, μπορώ να πω,επίσης, πως υπάρχουν πολλά κτίρια που θα μπορούσε κανείς να πει ότι επαναλαμβάνουν ακριβώς το Guggenheim του Μπιλμπάο από μια διαφορετική οπτική γωνία.Τούτου λεχθέντος, αγαπώ Gehry. Το έργο του είναι παιχνιδιάρικο, και πραγματικά πρωτότυπο. Αναζωογονεί μια τέχνη που είχε αρχίσει να εκπίπτει σε μια νεοκλασική κόλαση.                                                                           ******Ο σκοπός της τέχνης δεν είναι να προκαλέσει. Αυτή είναι η δουλειά ενός νταή! Επίσης, τα κτίρια πρέπει να είναι λειτουργικά, δεν χρειαζόμαστε μια τέχνη που να μοστράρει και να σπαταλάει τον χώρο, κι έτσι δεν μπορείτε να το καρτηγοριοποιήσετε αυτό που κάνει ως ένα «στυλ τέχνης». Αλλά αν τα μελλοντικά κτίρια μοιάζουν με «αποδομημένα” τότε θα έχουμε έναν πραγματικά καταθλιπτικό κόσμο..(Αναστεναγμός..). . Τι έχει πάθει ο κόσμος; Χρειαζόμαστε οπωσδήποτε λιγότερη και όχι περισσότερη δημοσιότητα του έργου του Gehry αν μπορεί κανείς αυτό να το αποκαλέσει έργο... Τα «designs» του Gehry μοιάζoυν με παραισθήσεις πρεζονιού. Δείτε το χωρίς καμιά προκάληψη. Για ποιό λόγο φτιάχνετε ένα κτίριο; Για να σπαταλάτε χώρο βάζοντας κάτι χαριτωμένο, αλλά εντελώς άχρηστο ή για να χρησιμεύσει σε κάτι λειτουργικό; Τα δικά του κτίρια σίγουρα δεν είναι λειτουργικά. Κοιτάξτε, ακόμη και τις τουαλέτες στα αεροσκάφη. Είναι ακόμη κι αυτές λειτουργικές, αξιοποιώντας κάθε χώρο, και ο χώρος είναι πολύ καλά σχεδιασμένος.                                                                            Lou Ruvo Brain Institute by Frank Gehry Ο Gehry αυτοπροβάλλεται ως ο γεροσοφός της αρχιτεκτονικής, ένας ευχάριστα αυτοαποδοκιμαζόμενος τύπος, ενθαρρύνοντας κιόλας την νέα ταλέντα να είναι οι εαυτοί τους. Το πλασάρει πολύ ωραία, και το παίζει ένας πολύ σοβαρός, καλλιτεχνικός τύπος που μάλιστα φοράει πάντοτε μόνον μαύρα. Αλλά παρόλη την οπτική του γκλαμουριά,  τα κτίρια του αποτελούν δια βίας καινοτομίες για να μην πω, ακόμη και ανοησίες, στο τοπίο. Δεν αντλούν την αρχιτεκτονική σπουδαιότητά τους από την κυριαρχία τους πάνω στις αναλογίες ή την απλότητα της φόρμας - τα χαρακτηριστικά των αληθινών αριστουργημάτων - αλλά από μια προκλητική έλλειψη πλαισίου και συσχετισμού με το περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο, ο Gehry έχει αδράξει την προσοχή ενός ανεκπαίδευτου κοινού που διψά για φτηνούς εντυπωσιασμούς. Αυτό που με κάνει να αγανακτώ όμως, είναι πως με κυνικό τρόπο κατάφερε τελικά να διεισδύσει ανέξοδα και στον κόσμο των εικαστικών τεχνών  ως ένα αξιοπερίεργο των ημερών…