Δευτέρα 21 Μαΐου 2012

The screaming walls of Athens..


gerodaki

                                                                                                                                                   Της Βασιλίκας Σαριλάκη

H Αθήνα της κρίσης σήμερα, είναι ίσως η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που οι δημόσιοι χώροι της είναι τόσο φορτωμένοι graffiti, συνθήματα και παντός είδους γραφές κι εικόνες.Ο τοίχος, δεν έχει μόνο την δική του Ιστορία στην Αθήνα αλλά τώρα, στην περίοδο της απόγνωσης λέει την δική του σκληρή αλήθεια.Στο Γκάζι, στου Ψυρρή, στα Εξάρχεια, στην Πλάκα, στο τέλος της Ερμού, στα Πατήσια στην Κυψέλη και σ΄ όλες τις φτωχογειτονιές οι τοίχοι, σχολιάζουν , καταγγέλλουν, κραυγάζουν, θρηνούν. Είναι μια ιδιαίτερη, ανώνυμη, πλην ομιλητική “κοινή γνώμη”,αποτελούν ένα ασφαλές πολιτικό ρεπορτάζ και είναι μάλλον ο χορός της σύγχρονης ελληνικής τραγωδίας..Δείτε τους.

graf9


   DSC02683                 gr10

  Η Ελληνική κοινωνία δείχνει σήμερα φοβερά τρομαγμένη αλλά και εξοργισμένη με όσα έχουν συμβεί, καταγγέλλει τους κλέφτες δημόσια αλλά όπως και στην εικόνα του τοίχου νοιώθει φιμωμένη και ανήμπορη να διεκδικήσει όσα της έχουν κλέψει. Αυτό είναι το κυρίαρχο συναίσθημα.

               DSC02675     DSCF6474           
Πριν λίγο καιρό ο τοίχος ήταν επιεικής, έδειχνε την αγάπη μας για το ευρώ και πως δεν θέλουμε να το αποχωριστούμε καθόλου. Τώρα ο τοίχος δεν αστειεύεται καθόλου. Δείχνει τα δόντια του και σαρκάζει:”Τα όπλα μπορούν να σε σώσουν από τα ζόμπι. Το μαχαίρι μπορεί να σε σώσει από την πείνα.”                           

DSC02728    live

Ο Τοίχος ξέρει να χτυπάει νεύρο. Δείχνει μια μισόγυμνη κουτσή με κόκκινο γοβάκι, να κάνει πασαρέλα με ύφος μοντέλου και δίπλα γράφει: Greece next economic model!Δίπλα το τουριστικό σύνθημα του Υπουργείου Τουρισμού “Live your myth in Greece”αλλάζει σε “Live your Greece in myth”.. Μεγάλη πίκρα..

athens_04

batsoi    gr2 

Σήμερα η Ελλάδα κατεβάζει ρολά. Τα μαγαζιά κλείνουν. Οι τοίχοι γεμίζουν ασφυκτικά συνθήματα. Οι κουκουλοφόροι καίνε,οι αναρχικοί καλούνε σε αντάρτικο πόλης, ο τοίχος τους ηρωoποιεί, δείχνουν την Αθήνα να καίγεται και τους μπάτσους σαν γουρούνια με τα γκλόμπς.

chaos

                  Κάποτε τα παιδιά κι οι έφηβοι ήταν αθώοι. Και ζωγράφιζαν τον Σαίξπηρ στον τοίχο.

   DSC02698   DSC02694    DSC02723 
  

graffiti_athens
  Ύστερα τα φτερά της αθωότητας έπεσαν ξαφνικά. Οι έφηβοι έγιναν εκπεσώντες άγγελοι κι ο Παρθενώνας μετατράπηκε σε κτίριο του Βωβού και κεκλιμένη Βαβέλ! Το κέρδος ισοπέδωσε τα πάντα. Λαμόγια παντού. 

 DSC02730     DSC02833 DSC02686

                                         Δεν υπήρχε πλέον καιρός για παραμύθια με γοργόνες και πειρατές..

 DSC02759     gr7

           Και δεν άντεχαν να βλέπουν γύρω τους. Κάποια στιγμή κανένας αληθινός άνθρωπος δεν άντεχε να βλέπει!

gr8

“Το τοπίο της ζωής σας είναι χτισμένο πάνω στον θάνατο” είπαν και δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματική ζωή..


          DSC02853                DSC02857

         Παντού θλίψη, εμπόδια, μιζέρια, στεναχώρια κι αξεπέραστα προβλήματα. Παντού αδιέξοδο. Δεν πάει άλλο.

 
   DSC02815  DSC02805   DSC02862

Κάποιοι στράφηκαν στο Διαδίκτυο να ξεχαστούν. Αλλά μερικούς τους αποξένωσε. Κάποιοι στην τηλεόραση αλλά διαπίστωσαν πως η TV χειραγωγεί και δεν αστειεύεται σε θέματα εξουσίας.. 

DSC02785            athens-graffiti_super-democracy-as-seen-on-tv

                           «Έγχρωμη TV , Ασπρόμαυρη Ζωή.» (οδός Στουρνάρα, Αθήνα)  

tv     DSC02692

Ο Τοίχος άρχισε να ειρωνεύεται τα media και τους τηλεαστέρες..Εδώ απευθύνεται στον Κωστόπουλο που κλαίγεται στις τηλεοράσεις πως έχει φαληρίσει: “Κουράγιο Πετράν..” του λέει..Κάποτε στο Γκάζι γράφτηκε το φοβερό σλόγκαν: «Το Lifestyle είναι μαγικό, από μηδενικό σε κάνει νούμερο.» Ο τοίχος έγραψε Ιστορία..

523318_401102983234352_100000039612443_1542439_2136011110_n   

Η απειλή όλο και μεγάλωνε, το θηρίο θέριευε, το βλέπαμε αλλά κάποιοι έκαναν τους τρελούς.. Ο τοίχος πάλι σχολίασε: «Η χώρα καταστρέφεται από την αδιαφορία, αλλά τι με νοιάζει εμένα?» (λόφος Στρέφη, Αθήνα)
 
                            DSC03076           DSC03078

“ΚΑΠΟΤΕ ΚΑΙΓΑΝΕ ΒΙΒΛΙΑ, ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙΝΕ ΜΥΑΛΑ" έγραφαν στους τοίχους. Παλιότερα μερικά παιδιά στράφηκαν στην Εκκλησία. Ύστερα ξέσπασαν και τα σκάνδαλα με τον Πάπα και τους γύρω παιδεραστές που δεν έμεινε ασχολίαστο.

 
                  DSC03081           DSC02679

 
Τα αδιέξοδα μεγάλωναν, η κρίση γινόταν απειλητική, η ανεργία το ίδιο, ήρθε η Πλατεία και η μεγάλη κραυγή που πολλές φορές έγινε βία και γενικευμένη καταστροφή, μια ανηλεής καταστροφική μανία, χωρίς διάκριση..


 DSC02716  gr3   gr4

                          Η κουκούλα πήρε το πάνω χέρι. Ήταν πλέον πολύ αργά και η κατάσταση είχε ξεφύγει..
   maskes

Συνθήματα..«Τα γκαζάκια δεν είναι μόνο για καφέδες.» (οδός Παπαδιαμαντοπούλου, Αθήνα)..«Μην τα περιμένετε όλα από την Αστυνομία. Χτυπηθείτε μόνοι σας.» (Παπασωτηρίου, οδός Στουρνάρα, Αθήνα). ‘Δεν φοβάμαι τίποτα, Δεν ελπίζω τίποτα, Ι am a free man.”.. Ο τοίχος προειδοποίησε αλλά ποιός άκουσε;

   masca2

«Το καλύτερο σχολείο που φωτίζει είναι αυτό που καίγεται.». «Ο Χριστός δίδαξε και πέθανε. Οι καθηγητές τι περιμένουν ?» ( Ε.Μ.Π., Αθήνα). Καμία προσευχή δεν πιάνει πλέον. Ο νέος στον Τοίχο κατουράει πάνω στον ήλιο του ΠΑΣΟΚ αναφερόμενος πιθανώς στο περιβόητο παλιό αναρχικό ρητό ‘Θα κατουρήσω πάνω στους τάφους σας”. Εικόνες βγαλμένες από επιστημονική φαντασία κατακλύζουν τους τοίχους. Εικόνες με τρομακτικούς εκδικητές, με μάσκες και πανοπλίες..

prosefhi    pasok 

  mama 

epanastasi 
    
       Οι αρχηγοί των μεγάλων κομμάτων εμφανίζονται ως πιόνια που θα τα καταστρέψει ο βούρδουλας. 

 

apologismos

Και τώρα χωρίς ελπίδα για τους νέους και τα παιδιά, βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν. Σε πλήρη απόγνωση..

hopeless
                 Κι όπως σωστά και πάλι δείχνει ο Τοίχος, αυτή η υπόθεση δεν δείχνει νάχει καλό τέλος..
    DSC02740
 

Πέμπτη 10 Μαΐου 2012

Monumenta 2012, Daniel Buren

buren head

                                                                                                                                           Της Βασιλίκας Σαριλάκη

buren 3                              Daniel Buren, « Excentrique(s), travail in situ », 2012, 380 000 m3. Détail. Monumenta 2012, Paris.

          Εγκαινιάζεται σήμερα στο Grand Palais στο Παρίσι η Monumenta 2012, που αυτήν την φορά είναι αφιερωμένη στον  Daniel Buren. Αδιαμφισβήτητη φυσιογνωμία της εννοιακής γαλλικής σχολής και πρεσβευτής μετέπειτα του μεταμοντέρνου, ο 74χρονος σήμερα Daniel Buren δέσποσε για δεκαετίες στο γαλλικό αστικό τοπίο αλλά και την διεθνή σκηνή. Καλλιτέχνης χώρου, διανοούμενος, «αντικαπιταλιστής», δήλωνε το 1969 πως «κάθε παραγωγή έργου είναι κοινωνική κι όχι ιδιωτική υπόθεση, άρα έχει πολιτική σημασία». Την ίδια περίοδο ίδρυσε μαζί με άλλους 3 καλλιτέχνες την ομάδα BMPT που στην διακήρυξή της αρνιόταν το κλασσικό ζωγραφικό στοιχείο ως «ένα υποκειμενικό μήνυμα κι οφθαλμαπάτη»... Έτσι αποφάσισε να παρεμβαίνει χρωματικά σε αντισυμβατικές επιφάνειες όπως σημαίες, ιστία, πέτρινα σκαλοπάτια και τοίχους.Αργότερα επεκτάθηκε στους δημόσιους χώρους..

04_0

Ο δημόσιος χώρος, λοιπόν, κέρδιζε σταδιακά ολοένα και περισσότερο την προσοχή του Buren, όπως κι εκείνη του κοινού του. Κι οι αρχιτεκτονικές του παρεμβάσεις είναι τελικά εκείνες που τον έκαναν διεθνώς γνωστό αλλά και δημοφιλή στο Παρίσι καθώς το έργο του έχει σαφώς μια αίσθηση γαλλικής γεύσης.....

clip_image001

Η χρονιά της μεγάλης δόξας για τον Buren ηταν αναμφίβολα το 1985. Όταν πολύς κόσμος θαύμασε την τεράστια εγκατάστασή του στην Αυλή των Τιμών του Palais Royal.

            clip_image002clip_image004

                                                      Daniel Buren, Les Deux Plateaux , 1986, Palais Royal, Paris

buren plateau                               « Les Deux Plateaux », sculpture in situ permanente, cour d'honneur du Palais-Royal, Paris,1985-1986.

Μαυρόασπροι ριγέ κίονες, κομμένοι σε διαφορετικά ύψη, συνέχιζαν νοητά το ήδη υπάρχον περιστύλιο της διάσημης αυλής. Το αποτέλεσμα ήταν μια ρυθμική εγκατάσταση, σχεδόν λυρική με μια αίσθηση ισσοροπίας και την νοηματοδότηση ενός αρχαιοελληνικού ή ρωμαικού, εικαστικού νεολογισμού..Κάποιοι τότε υπερθεμάτισαν αλλά δεν ήταν και λίγοι αυτοί που συνοφρυώθηκαν από την νέα,αυτή αλλόκοτη πρωτοπορία... Τις ρίγες αυτές που ο καλλιτέχνης πρωτοπαρουσίασε το 1966 τις συνέχισε σε διάφορες χρωματικές παραλλαγές κι επιφάνειες και τα επόμενα χρόνια. Οι παρεμβάσεις του, κάπως αυστηρές, γεωμετρικές ή ελαφρά παιγνιώδεις στο πνεύμα της op-art , ξεδιπλώθηκαν στους δρόμους του Παρισιού, στο metro ή στις γκαλερί αρνούμενες, ωστόσο, σε κάθε περίπτωση το μουσείο.

buren 1968 Photo-souvenir : « Affichage sauvage », travail in situ, Paris, avril 1968

«Το μουσείο, -έλεγε ο Buren το ΄86-, καταφέρνει να πνίξει την πλέον οξεία κι ερωτηματική τέχνη, πνίγει τον λόγο της και τα πραγματικά προβλήματα που θέτουν ορισμένα έργα. Ενώ αντιθέτως, ο δρόμος τα ζωντανεύει..»

Ούτως ή άλλως ο καλλιτέχνες το 1968 δεν διέθετε καν ατελιέ κι “εξέθετε” απευθείας στους δρόμους..

Οι απόψεις του Buren καθώς και η μορφή της εικαστικής του έκφρασης παρέμεινε είναι αλήθεια σταθερή με τα χρόνια. Ίσως μάλιστα σ΄ αυτήν ακριβώς την σταθερότητα αλλά και την ευφυή κάθε φορά αντιμετώπιση του αρχιτεκτονικού χώρου να οφείλει τις μεγάλες –πράγματι- παραγγελίες γιά έργα σε δημόσιους χώρους που δέχτηκε όλη την δεκαετία του ΄80. Εδώ βλέπουμε ένα έργο του στην Ιαπωνία στο οποίο παίζει εννοιακά με ένα γνωστό έργο ψευδαίσθησης του Magritte βάζοντας στο κάδρο το ίδιο το  τοπίο, μεταβάλλοντάς το σε έργο “ζωντανής ζωγραφικής”..

buren sha kei            « Sha-Kkei » ou « Emprunter le paysage », travail in situ, Ushimado, Japon, novembre 1985.

clip_image005

Dominant-Dominé, coin pour un espace, 1465,5 m² ,miroir, encre sérigraphique sur PVC, bois, électricité, 1991, CAPC musée d’art contemporain de Bordeaux

Η πιο σοφιστικέ πάντως από τις εγκαταστάσεις αυτές ήταν εκείνη του 1991, στο CAPC Bordeaux, όταν καθρέφτισε έναν μεγάλο χώρο με αψίδες , στο ύφος ενός αραβικού ναού και το ΄95 στην πλατεία Terreaux της Lyon όταν αναδόμησε την παλιά του εγκατάσταση του Palais Royal.

Αυτήν την φορά 80.000 κόσμος θαύμασε το έργο ενός αναγνωρισμένου πλέον καλλιτέχνη που κατόρθωσε ευτυχώς να μην κάνει την πρωτοπορία του μανιέρα, όπως δυστυχώς έκανε ένας άλλος διάσημος καλλιτέχνης χώρου, ο Christo, που δέσποσε επίσης στην γαλλική σκηνή,..

clip_image006Οι διαφορές αυτές, φυσικά προκύπτουν από το άλλο επίπεδο του Buren που δεν εξάντλησε την πρωτοπορία του μέχρι τελευταίας ρανίδος. Αντίθετα φρόντισε να την εμπεδώσει θεωρητικά στο ευρύτερο κοινό, μέσα από ένα τρίτομο έργο με γραπτά του που έτυχε πολύ καλής υποδοχής στο Παρίσι και κυρίως ενδιαφέρθηκε να παραμείνει πειραματικός, κάτι που οποιοσδήποτε μπορεί να εκτιμήσει..

Οι αρχιτεκτονικές του παρεμβάσεις δεν σταμάτησαν ποτέ να αναζητούν έναν διάλογο και μια πολύτιμη ισορροπία ανάμεσα στην σύγχρονη δυτική τέχνη κι εκείνη των Ετρούσκων ή των Αιγυπτίων ή των συγχρόνων του Μεξικανών. Κι αυτό δικαιολογημένα άρεσε..

Daniel Buren. Le Temps D'une Oeuvre , 2005. Musée d'art contemporain de Lyon, Biennale de Lyon d'Art Contemporain

Σήμερα τα έργα του Buren εκτίθενται και σε μουσεία, καταχωρήθηκαν στην Ιστορία αλλά παραμένουν εφήμερες εγκαταστάσεις. Που αφού τελειώσει η ζωή τους επιβιώνουν μόνον σε φωτογραφικά ντοκουμέντα. H χρήση της ψευδαίσθησης είναι συχνά παρούσα στα έργα του όπως στο παρακάτω έργο στο μουσείο Guggenheim, το 2005.

buren guggenheim                                « Around the Corner », travail in situ, Guggenheim Museum, New York, 2005

Ο δημόσιος χώρος πού έχει φιλοξενήσει τα έργα αυτά του Buren έχει αλλάξει αλλά αυτό που απομένει είναι η μνήμη μιας απελθούσας «διακόσμησης - υπό την ευγενή έννοια του όρου – η οποία, όπως λέει ο Buren - είναι μια από τις ιδιότητες κάθε μεγάλης τέχνης»...

bureni                                   « Effet/Contre-effet », travail in situ, château de Versailles, 2004

Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που έχουν άλλη άποψη για το ζήτημα της διακόσμησης..Ασφαλώς, αν και ο Buren αποτελεί έναν “κλασσικό” της δημόσιας τέχνης στην Γαλλία, σαφώς πιο πολιτκός σε θέματα δημόσιου χώρου είναι ο Richard Serra που μετά την δική του εικαστική παρέμβαση στο Παρίσι άλλαξε τα δεδομένα..

grand                                                      Richard Serra, Monumenta, 2008, Grand Palais..

Είναι φανερό ότι ο Buren δεν επιλέγει πλέον , όπως αρχικά, την πολιτική εκδοχή στα έργα του αλλά προαιρεί το κάλλος..Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύει το έργο του στην φετινή Monumenta για το οποίο μας είχε προιδεάσει μερικά χρόνια πρίν..Μια επιστροφή στο παιγνιώδες, στο αρχαικό, στην χαρά της ζωής και την αρμονία..Μια αγάπη εντέλει για την πανδαισία..

2009_Asiago.8            « Capanna rotonda con 7 colori », travail in situ permanent, collection privée, Asiago, 2009.

 

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...