Κυριακή 31 Μαρτίου 2013

Ο Σικελιανός, ο Πικιώνης κι η εσωτεριστική αρχιτεκτονική του μεσοπολέμου

Δελφοί      

                                                                                      Της Βασιλίκας Σαριλάκη

Πριν λίγες μέρες ήταν η επέτειος από την γέννηση του μεγάλου μας ποιητή Άγγελου Σικελιανού (15 Μαρτίου 1884). Με αφορμή αυτήν την επέτειο, προσπαθήσαμε να δούμε μια περίεργη πλευρά της πνευματικής μας Ιστορίας. Την Ιστορία που αφορά στό όραμα για την δημιουργία του Δελφικού κέντρου από τον Σικελιανό σύμφωνα με τα αρχαία πρότυπα, δηλαδή ενός αρχιτεκτονήματος εσωτεριστικής λογικής όπως θα λέγαμε σήμερα, σε συνεργασία με τον Πικιώνη, να δούμε γιατί και πως το φαντάστηκαν, να δούμε τις περιπέτειες των Δελφικών εορτών αλλά και το πως σήμερα μπορούμε να συσχετίσουμε αυτήν την αντίληψη του Πικιώνη με τις ιδέες εσωτεριστικής αρχιτεκτονικής σε ανάλογα κτίρια του Μεσοπολέμου στην Ευρώπη..

image_thumb3

Το Δελφικό Κέντρο.Τον Δεκέμβριο του 1921 ο Σικελιανός γράφει στον Νίκο Καζαντζάκη σχετικά με ένα «κοσμικό μοναστήρι» που σχεδιάζει να οργανώσει. Πρόκειται ουσιαστικά για μία από τις πρώτες αναφορές στο Δελφικό Κέντρο. Μετά λίγο καιρό το όραμα του Σικελιανού για ένα πνευματικό μοναστήρι θα βρει ως ιδανικό τόπο πραγματοποίησής του τους Δελφούς. Εκεί μόνο «στον ιερό χώρο των Αρχαίων Αμφικτιονιών» θα μπορούσε να φανταστεί «ένα κέντρο πνευματικό για να ενθαρρύνει και να διευκολύνει την επαφή των επιστημόνων, των καλλιτεχνών και των πνευματικών ανθρώπων όλων των χωρών». Λίγα χρόνια μετά, το 1924, ο Σικελιανός θα εμφανιστεί πάνω στους Δελφούς ντυμένος «με  το παχύ ένδυμα αρτίου ψευδοπροφήτου», όπως θα γράψει ο Τάκης Παπατσώνης, για να μιλήσει για το Δελφικό όραμα, για την προσπάθειά του να «μυήσει τον κόσμο σε μία νέα χαώδη θρησκεία».

_thumb3Άγγελος Σικελιανός, Nίκος Καζαντζάκης, Σκήτη Καυσοκαλυβίων, Εργαστήρι Ιωασαφαίων.

“Καλοκαίρι του 1929. Ο Άγγελος Σικελιανός περπατάει δίπλα στον Δημήτρη Πικιώνη κάπου στην Κηφισιά. «Το έχω αποφασίσει» του λέει. «Το Δελφικό Κέντρο πρέπει να σχεδιαστεί από έναν Έλληνα». Εσύ θα είσαι αυτός. Θα είναι ένα Κέντρο το οποίο θα προβάλλει σε όλον τον κόσμο τις αρχές της χαμένης Δωρικής ή Απολλώνιας Επιστήμης. Τις αρχές της ακτινοβολίας, της Ευρυθμίας, της Πειθαρχίας, της Απλότητας. Τώρα είναι ώριμη η στιγμή να γίνει ένα τέτοιο πνευματικό κέντρο εδώ, στο κέντρο του κόσμου. Το έκανε ο Tagor με τη Visva Bharati στη Βεγγάλη, το έκανε ο Lubicz με τη Suhalia στη Γενεύη, το έκανε ο Steiner με το Goetheanum στο Dornach. Ήρθε ο καιρός να γίνει κάτι αντίστοιχο και στους ΔελφούςΏρες συζητούσε ο Πικιώνης με τον Σικελιανό για τις θεωρίες των αρμονικών χαράξεων του Hambidge και του Mössel, για τους αρχαίους ναούς και τις αρχές της ξεχασμένης ρυθμικής Γεωμετρίας.

Μαζί σχολιάζανε το έργο του Cantor, του Planck, του Einstein, του Schrödinger, του Heisenberg, του Broglie και διαπιστώνανε ότι όλη η Φυσική και Μαθηματική Επιστήμη, επέστρεφε προς το αιώνιο πνευματικό περιεχόμενο του Πυθαγορισμού. Ο Σικελιανός είναι ενθουσιασμένος με το όραμά του: Το Δελφικό Κέντρο θα εγκαινιαστεί με μία παγκόσμια καλλιτεχνική έκθεση οργανωμένη από τον Le Corbusier! Ο Σικελιανός και ο Πικιώνης θα είναι οι δύο Μύστες. Όπως οι μύστες του Schuré έτσι και αυτοί θα διδάξουν την τεχνική της ενόρασης. Την αντίληψη της πυθαγόρειας αρμονίας που οδηγεί απευθείας στο άρρητο.” Αυτή είναι η κεντρική ιδέα όπως την περιγράφει ο αρχιτέκτονας Κώστας Τσιαμπάος* . Τί απέγινε τελικά;

           pikionis                      AggelosSikelianos1

Ο Σικελιανός αναζητώντας έναν τρόπο να εδραιώσει τη «Δελφική Ιδέα» στη  συνείδηση Ελλήνων και ξένων επιχειρεί να διοργανώσει ένα σημαντικό γεγονός το οποίο θα μπορέσει φέρει πολύ κόσμο στους Δελφούς και ταυτόχρονα θα αποτελέσει την απαρχή της «Δελφικής προσπάθειας». Το γεγονός αυτό είναι οι Δελφικές Εορτές οι οποίες πραγματοποιούνται δύο φορές, στις 9 Μάιου του 1927 οι πρώτες και το 1930 οι δεύτερες.

Ο Σικελιανός οραματιζόταν να δημιουργήσει μια παγκόσμια πνευματική κοινωνία με έδρα τους Δελφούς, όπου διανοούμενοι από όλο τον κόσμο και από όλους τους χώρους των επιστημών και των τεχνών θα εργάζονταν για την πνευματική και ψυχική συναδέλφωση των λαών.. Τους Δελφούς τους επέλεξε εξαιτίας της αίγλης και της ηθικής που εξέπεμπε κατά την αρχαιότητα το ιερό, καθώς θεωρούνταν ο ομφαλός της γης και επειδή εκεί είχε την έδρα της η Δελφική Αμφικτυονία, μια μικρογραφία της τότε Κοινωνίας των Εθνών, του σημερινού ΟΗΕ.

Η κοινοποίηση σε ένα διεθνές επίπεδο ενός τόσο φιλόδοξου και σημαντικού έργου όπως το Δελφικό Κέντρο προσέλκυσε το ενδιαφέρον αρκετών αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων από το εξωτερικό εκείνη την περίοδο. Παρ’ όλα αυτά ο Σικελιανός θα προτιμήσει να αναθέσει την μελέτη του Δελφικού Κέντρου στον Πικιώνη με τον οποίο είχε συνεργαστεί κατά την διάρκεια της προετοιμασίας των δεύτερων Δελφικών Εορτών μια και «αυτό το σχέδιο θα ’πρεπεν απόλυτα να βγει ακέριο απ’ την Ελλάδα»

Δελφικές_Εορτές_1927

Το 1928, σε μία ελληνογαλλική συνάντηση στο Παρίσι, ο Σικελιανός προτείνει, μια συμβολική κίνηση. Τη μεταφορά του ιερού πυρός από τον τάφο του άγνωστου στρατιώτη στο Παρίσι, στον ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς. Οι συνδαιτυμόνες, ανάμεσα στους οποίους προσωπικότητες όπως ο Gabriel Boissy, ο Mario Mennier κ.α. ενθουσιάζονται στην ιδέα.

Το 1928, ο Σικελιανός ρίχνει την ιδέα για μια διεθνή έκθεση μοντέρνας τέχνης στους Δελφούς με έργα των Picasso, Braque, Derain, Léger κ.α. και προσκαλεί τον Le Corbusier να έρθει να την διοργανώσει
.  Παράλληλα ο Σικελιανός συνεχίζει τις επαφές του με τους Γάλλους διανοούμενους ελπίζοντας σε ένα ακόμα οργανωμένο ταξίδι στους Δελφούς, χωρίς όμως να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.  Από την άλλη, ούτε η Εύα Πάλμερ καταφέρνει να βρει οικονομική υποστήριξη για το Δελφικό Κέντρο στην Αμερική. Αν και απευθύνεται σε πολλούς – από παλιούς γνωστούς μέχρι και το ίδρυμα Rockefeller - όλοι ακούν με ενδιαφέρον το σχέδιο για το Δελφικό Κέντρο κανένας όμως δεν έχει τη διάθεση να το ενισχύσει οικονομικά. Οπότε προχωράνε μόνοι τους.

delfikes giortes

Αλλά κι η Ελλάδα του 1930  δεν έβλεπε την αναβίωση της αρχαιότητας με την ιδιαίτερη ματιά του Σικελιανού ή του Πικιώνη, αλλά μόνο ως μια ευκαιρία οικονομικής ανάπτυξης μέσω του τουρισμού. Οι περισσότεροι πολιτικοί μπορεί να έμοιαζαν ενθουσιασμένοι με το Δελφικό όραμα, αλλά πίσω από αυτό έβλεπαν μάλλον τα χρήματα που θα εισέρχονταν στα ταμεία ή τους ψήφους από την τοπική κοινωνία. Ο Σικελιανός όμως το έβλεπε εντελώς διαφορετικά. Και γιαυτό δεν επέτρεψε την τουριστικοποίηση της περιοχής την οποία πάλαιψε σταθερά.Για την επίτευξη του στόχου του ο Σικελιανός θεωρούσε απαραίτητο να ιδρυθεί εκεί ένα Πανεπιστήμιο ηθικών, ανθρωπιστικών και καλλιτεχνικών σπουδών. Στο ίδρυμα αυτό θα διδάσκοντα  κοινωνιολογικές, μουσικές κ.ά. σπουδές, και εκτός από σεμινάρια, διαλέξεις και συνέδρια θα οργανώνονταν και οι δελφικές εορτές.Οι γιορτές περιλάμβαναν θεατρικές παραστάσεις, αρχαίους και λαϊκούς χορούς, αθλητικούς αγώνες, λαμπαδηδρομίες, συναυλίες βυζαντινής μουσικής, εκθέσεις έργων γλυπτικής, ζωγραφικής, λαϊκής χειροτεχνίας..

AggelosSikelianosagones3

Σύμφωνα με το όραμα του Σικελιανού, η κοινότητα του Δελφικού Κέντρου θα ήταν αυτόνομη με την έννοια ότι θα ζούσε από την εκμετάλλευση της δικής της γεωργικής και βιοτεχνικής παραγωγής. Ένας άλλος τομέας ο οποίος θα συνδέονταν με την επιβίωση του Δελφικού Κέντρου θα ήταν ο ήπιος τουρισμός. Υπήρχε η προσδοκία το Δελφικό Κέντρο να προσελκύσει επισκέπτες από όλο τον κόσμο και γι’ αυτόν τον λόγο θα γίνονταν η προσπάθεια να αναβαθμιστεί το λιμάνι της Ιτέας, να εκσυγχρονιστεί η οδική συγκοινωνία και παράλληλα να κατασκευαστεί στους Δελφούς ένα μικρό αεροδρόμιο!
Ο Σικελιανός θεωρούσε ότι το Δελφικό Κέντρο θα κατασκευάζονταν κυρίως από την εθελοντική δουλειά των τοπικών μαστόρων αλλά και «των αστέγων της Δελφικής περιοχής και των άλλων Ελλήνων, προσφύγων και μη».

Αρχιτεκτονική αναπαράσταση της αρχαιότητας. Ήδη από τα πρώτα σκίτσα που κάνει ο Πικιώνης για το Δελφικό Κέντρο διαφαίνονται κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Ο κεντρικός δρόμος, ο οποίος ορίζει την ανηφορική πορεία προς το συγκρότημα ακολουθώντας το ανάγλυφο του εδάφους, το περιμετρικό τείχος το οποίο δημιουργεί ένα σαφές όριο ανάμεσα στο μέσα και το έξω
δίνοντας παράλληλα έναν χαρακτήρα ακρόπολης στην κοινότητα και ο μεγάλος υπαίθριος χώρος ο οποίος οργανώνει τα κτίρια περιμετρικά και τονίζει τον δημόσιο χαρακτήρα του χώρου.

pikionis quoteΜε μια γρήγορη ματιά στα σκίτσα του Πικιώνη η εικόνα που αποκομίζει κάποιος είναι παρόμοια με αυτή που θα είχε αν έβλεπε μπροστά του έναν παραδοσιακό οικισμό σε κάποια ορεινή περιοχή της Ελλάδας. Η «ελεύθερη σύνθεση» του συνόλου, η ακανονιστία σχημάτων και όγκων, τα μικρά ανοίγματα, οι δικλινείς στέγες με τα κεραμίδια, είναι στοιχεία τα οποία μας παραπέμπουν στην λαϊκή αρχιτεκτονική. Αν δούμε όμως προσεκτικότερα θα διαπιστώσουμε ότι πίσω από την γενικότερη μορφολογική ομοιομορφία το αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο εμφανίζεται πλουσιότερο και με πολλαπλές αναφορές.
Αυτό που κυριαρχεί τελικά είναι η αρχιτεκτονική αναπαράσταση της αρχαιότητας και αυτό γίνεται σε τέτοιο βαθμό που να μην μπορεί κανείς να διακρίνει αν αυτό που βλέπει στα σκίτσα είναι μία νέα κατασκευή ή η αναπαράσταση ενός φανταστικού αρχαίου οικισμού. Με άλλα λόγια, αν οι Δελφοί είναι ο κατεξοχήν συμβολικός τόπος της αρχαίας Ελλάδας, ο Πικιώνης δεν κρύβει την επιθυμία του να «δει» στον χώρο να αναβιώνει ένας νέος οικισμός ο οποίος όμως φαίνεται σαν να αναγεννήθηκε από μία άλλη εποχή.

Πικιώνης..

                            Η Εσωτεριστική αρχιτεκτονική του μεσοπολέμου

Στην εποχή του Μεσοπολέμου το Δελφικό Κέντρο αποτελεί μία μοναδική περίπτωση για την Ελλάδα, ένα φιλόδοξο όραμα χωρίς προηγούμενο. Σε άλλες χώρες της κεντρικής Ευρώπης όμως, κοινότητες σαν το Δελφικό Κέντρο προϋπήρχαν και αποτελούσαν σημαντικούς πόλους οι οποίοι προσέλκυαν γνωστές προσωπικότητες από όλον τον κόσμο.
Το Goetheanum είναι ένα πνευματικό κέντρο το οποίο ιδρύεται το 1913 στο Dornach της Ελβετίας από τον Rudolf Steiner. Ο Steiner, ο οποίος ο ίδιος σχεδιάζει τα γνωστά κτίρια του Goetheanum, πιστεύει στην δημιουργία μίας υγιούς κοινωνίας μέσα από την ενόραση των υλικών, ψυχικών και πνευματικών αναγκών των ανθρώπων και αναζητάει μία νέα αρχιτεκτονική στην υπηρεσία της ανθρώπινης ζωής.

goetheanum3                                                                                   

                                                                                                                                                        hermanngrafkeyserling_thumb2                                                                                          Hermann Alexander Graf Keyserling

Αντίστοιχα, η Σχολή της Σοφίας ιδρύεται στο Darmstadt το 1920 από τον Hermann Alexander Graf Keyserling (1880 – 1946) έναν γερμανόφωνο Ρώσο πολυταξιδεμένο φιλόσοφο και αποτελεί ένα είδος πανεπιστημίου από όπου περνούν ως μαθητές ή καθηγητές σημαντικά πρόσωπα όπως ο γνωστός ψυχολόγος του Βάθους Carl Jung, ο κινεζολόγος Richard Wilhelm, ο συγγραφέας και ποιητής Herman Hesse και ο Ινδός νομπελίστας ποιητής Rabindranath Tagor. Ο Keyserling οραματίζεται έναν παγκόσμιο πολιτισμό όπου συνυπάρχουν οι δυτικές και ανατολικές φιλοσοφίες και ιδρύει τη σχολή με στόχο να μεταδώσει τη γνώση η οποία θα οδηγήσει σε μια «βαθύτερη και καλύτερη ενόραση» για τον κόσμο.Το 1933 οι ναζί απαγόρευσαν την λειτουργία της Σχολής και το 1944 καταστράφηκαν απο τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο τα κτίρια.Το 1946, η Σχολή ξανάνοιξε με επικεφαλής τον γιό του Keyserling

                 Arnold Keyserling

arnoldarnold-keyserling-guitar Ο γιος του Hermann Keyserling, καθηγητής Arnold Keyserling, είναι σήμερα ένας γνωστός φιλόσοφος στην Ευρώπη. Υπήρξε μαθητής του George Gurdjieff , του Ramana Maharishi και του μουσικού Josef Matthias Hauer και μεγάλωσε ουσιαστικά μέσα στην Σχολή Σοφίας του πατέρα του. Πέθανε πριν 4 χρόνια. Ήταν για 30 χρόνια καθηγητής θρησκευτικής φιλοσοφίας αλλά και εφαρμοσμένων Τέχνών στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Έγραψε πάνω απο 50 βιβλία πάνω στην ψυχολογία, την φιλοσοφία, την μουσική κλπ.O Count Keyserling, ο πατέρας του, ήταν επίσης συγγραφέας πολυάριθμων βιβλίων, πολλά από τα οποία ήταν best sellers της δεκαετίας του 1920 στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και τη Νότια Αμερική. Ήταν ο πρώτος δυτικός στοχαστής που συνέλαβε ένα πλανητικό πολιτισμό, πέρα ​​από τον εθνικισμό και τον πολιτιστικό εθνοκεντρισμό. Ίδρυσε τη Σχολή της Σοφίας στο Darmstadt της Γερμανίας το 1920, με βάση τις αρχές των σχολείων της Σοφίας, που ήκμασαν πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ινδία, σε μια βουδιστική λογική. Σε αντίθεση με άλλους πνευματικούς ηγέτες της ημέρας, δεν θεωρούσε τον εαυτό του ως έναν γκουρού και δεν δημιούργησε οιαδήποτε μορφής προσωπολατρείας. Αντ 'αυτού, ενθάρρυνε την ισότιμη συμμετοχή πολλών άλλων συμπεριλαμβανομένων των φίλων του, Carl Jung, Richard Wilhelm κλπ. Η Σχολή, παραδόξως πως, λειτουργεί και σήμερα! http://www.schoolofwisdom.com/index.php

Την ίδια εποχή, που ιδρύθηκε η Σχολή της Σοφίας, στις αρχές του 1920, ο Γάλλος Schwaller de Lubicz (1887-1961), πολλά από τα βιβλία του οποίου συναντάμε στην προσωπική βιβλιοθήκη του Δημήτρη Πικιώνη, ιδρύει τη Suhalia, ένα ερευνητικό κέντρο «επιστημονικών και αλχημικών» σπουδών όπως το ονομάζει. Ένα κέντρο όπου κάποιος θα μπορούσε να διδαχθεί από φυσική και αστρονομία μέχρι ξυλουργική και υφαντουργία.

          Schwaller de Lubicz

SchwallerdeLubicz_thumb3Ο Schwaller de Lubicz είναι γνωστός κυρίως για την αποκαλυπτική του έρευνα σχετικά με τις πνευματικές και κοσμολογικές αντιλήψεις της αρχαίας Αιγύπτου. Ήταν μυημένος στην αρχαία τέχνη της αλχημείας. Και σήμερα σώζεται το αλχημιστικό του εργαστήριο καθώς και το σπίτι, η βιβλιοθήκη του κλπ. Τα βιβλία που έγραψε στα γαλλικά, διέθεταν μια εντελώς διαφορετική ερμηνεία από εκείνη των συμβατικών βιβλίων Αιγυπτιολογίας. Η σύζυγός του, Isha Schwaller de Lubicz έγραψε επίσης σημαντικά βιβλία πάνω στο ίδιο θέμα. Υποστήριζε ότι η αρμονία ανάμεσα στον άνθρωπο και το Θείο κι οι αρχές των μαθηματικών που θεωρούσε επίσης θείες ήταν ο πυρήνας του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού. Με αυτά ως μέσα οι αρχαίοι καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες ήταν σε θέση να δημιουργήσουν αυτά τα αντικείμενα και τα κτίρια που είχαν μια εκπληκτική δύναμη. Από το 1938 ως το 1952, έζησε στο Λούξορ, στην Αίγυπτο ερευνώντας πολλά από τα σπουδαία μνημεία και τους ναούς, ειδικά τον Ναό του Λούξορ. 

luxor-roberts

                    O ναός του Luxor, τον οποίον μελέτησε επι χρόνια ο Schwaller σε ζωγραφική απόδοση του David Roberts, 1838

Σε βιβλία του όπως Ο Εσωτερισμός και τα Σύμβολα, Ο Ναός μέσα στον άνθρωπο, Το αιγυπτιακό Θαύμα, και το μνημειώδες Ο Ναός του Ανθρώπου, ο Schwaller de Lubicz υποστήριξε ότι ο αιγυπτιακός πολιτισμός είναι πολύ παλαιότερος από ό, τι πιστεύουν οι ορθόδοξοι αιγυπτιολόγοι. Υποστήριξε επίσης ότι ο πυρήνας του αρχαίου Αιγυπτιακού πολιτισμού παρείχε μια θεμελιώδη εικόνα για "τους γενικούς νόμους της δημιουργίας." Ο Schwaller υποστηρίζει πως τίποτα στην Αίγυπτο δεν είναι τυχαίο ή καθαρά διακοσμητικό – όλα, ξεκινώντας από τον τύπο του χρησιμοποιούμενου υλικού κτιρίου, το μέγεθος των μπλοκ, οι διαστάσεις των τοίχων, οι συμβολισμοί των αριθμών, η τοποθέτηση των ιερογλυφικών και των συμβόλων, ο προσανατολισμός του χώρου - όλα ήταν συνειδητά επιλεγμένα ωστε να δημιουργούν ένα προκαθορισμένο αποτέλεσμα.

Merneptah-Horus

Στο Ναό του Ανθρώπου, ο Schwaller λέει πώς οι Αιγύπτιοι γνώριζαν, και χρησιμοποιούσαν συνειδητά, προηγμένες μαθηματικές έννοιες που συνήθως αποδίδονται σε εμάς στους Έλληνες. Ένα από αυτά ήταν η χρυσή τομή, μια μαθηματική συνάρτηση η οποία εμφανίζεται σε όλη τη φύση, π.χ, στις αναλογίες ενός σπειροειδούς γαλαξία ή τις τροχιές των πλανητών. Όταν η χρυσή τομή χρησιμοποιείται στην αρχιτεκτονική, επιτρέπει στο κτίριο να ενσαρκώσει οικουμενικές αρχές, οι οποίες αργότερα χρησιμοποιήθηκαν στην ελληνική ναούς και τις γοτθικές μητροπόλεις, και στις οποίες οφείλουν ένα μέρος από την δύναμή τους. Τα στοιχεία αυτά συνεργούν κι έτσι εκφράζουν την ιδιαίτερη φύση των κοσμικών αρχών που είναι ενσωματωμένα μέσα στο ναό. Οι Αιγυπτιακές μελέτες του Schwaller de Lubicz ήταν μόνο ένα μέρος του συνολικού έργου του ως αλχημιστή και φιλόσοφου του 20ου αιώνα. Στο βιβλίο του Schwaller de Lubicz, Για το σύμβολο και το συμβολικό, ο ειδήμων αυτός θεοσοφιστής και αλχημιστής, εκφράζει μεγάλο μέρος της φιλοσοφίας του χρόνου έτσι όπως την επεξεργάστηκαν Ζεν δάσκαλοι.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και μόνο το γεγονός της ύπαρξης τόσων παρόμοιων σχολών, πανεπιστημίων, πνευματικών κέντρων αποτελεί μαρτυρία ενός κλίματος που διαπερνά όλη την Ευρώπη ακριβώς την ίδια εποχή του μεσοπολέμου. Από την Γερμανία και την Ελβετία έως την Ελλάδα και την Γαλλία κάποιοι πνευματικοί άνθρωποι, φιλόσοφοι, καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, πρόσωπα περισσότερο ή λιγότερο γνωστά, αναζητούν τους τόπους εκείνους όπου θα στήσουν τις δικές τους ανεξάρτητες κοινότητες. Ανάμεσα σε αυτούς είναι και ο Σικελιανός ο οποίος συνειδητά ακολουθεί έναν παράλληλο δρόμο.
Τόποι οι οποίοι έχουν ένα μυθικό-συμβολικό περιεχόμενο όπως είναι οι Άλπεις, οι Δελφοί, οι ακτές της Μεσογείου υποδέχονται αυτές τις κοινότητες – πραγματικές ή φανταστικές - οι οποίες, απομακρυσμένες από τα μεγάλα αστικά κέντρα δίνουν την ελπίδα μιας καινούργιας αρχής, μέσα από την αναγέννησης της παράδοσης, τον σεβασμό στην πνευματική κληρονομιά και την πίστη σε μια κοινή πνευματική αποστολή.

Αφιερωμένο στην τεχνοκριτικό Έφη Αθανασίου..

* http://kostastsiambaos.blogspot.gr/2011/02/blog-post.html

Δευτέρα 18 Μαρτίου 2013

Let’s return to Modernism..Πνεύμα ζυμούμενον συμφώνως προς τας περιστάσεις

natasa                                                                                                                                                                       Της Βασιλίκας Σαριλάκη

Μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση με την υπογραφή της Ελισάβετ Λογοθέτη - Λύρα κλείνει στις 21 Μαρτίου τον κύκλο της εντός των θυρών της αίθουσας τέχνης ΠΟΤΝΙΑ ΘΗΡΩΝ- Bank of Attention, ενώ θα συνεχιστεί και εκτός  θυρών.. Δεν είναι τόσο μια κλασσική έκθεση όσο ένα καταστασιακό event. Κι αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά που δίνει άλλο πνεύμα στις μέρες μας. Καλές κι εφαρμοσμένες τέχνες (γλυπτά, κατασκευές, εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, design, graffiti, editions) μαζί  με ζωντανή μουσική και μια χορευτική performance δίνουν ιδιαίτερο τόνο στο event. H Ελισάβετ, δίνοντας μια ιδιοσυγκρασιακή, ευρηματική προσέγγιση κατάφερε να συνδυάσει την επιστροφή στον υπέροχο μοντερνισμό των 70΄s, με την απίστευτη μυστικιστική τρυφερότητα του Νίκου Αλεξίου, τα graffiti της πονεμένης Αθήνας, τα μπρούτζινα μοντερνιστικά ειδώλια του αρχαιοπρεπή Μόραλη (και τις στιβαρές του αξίες), την αλληγορική, λιτή σκάλα του ρομαντικού Τσόκλη, χειρόγραφα του Roland Barthes, οικολογικές προτάσεις κλπ αλλά κι εξαιρετικές performances.  Με λίγα λόγια, η οικονομική κρίση και μια εννοιολογική απάντηση του πως μπορούμε να την αντέξουμε. Με επιστροφή σε αξίες μοντερνιστικές, με αλήθειες, μια νέα αθωότητα βλέμματος, αλληλεγγύη και συνεργασίες, ανοίγματα στην τρυφερότητα του σώματος και της ψυχής. Respect.

316963_331280833651418_1764885235_n

Η έκθεση αυτή είναι μια προσωπική ανταπόκριση στο πνεύμα των καιρών. Ένας αναστοχασμός στις αξίες που υπήρχαν κάποτε και που στο διάβα των περασμένων δεκαετιών απολησμονήθηκαν χάριν της απληστίας, χάριν της έλλειψης μέτρου, της αποκορύφωσης του ανταγωνισμού, της ταχύτητας της παγκοσμιοποίησης και της ελληνικής πνευματικής υπανάπτυξης. Νομίζω πως η αισθητική πρόταση της Λύρα υποδηλώνει μια διάθεση για μια σχεδόν ρομαντική επιστροφή στην πρότερη εποχή της χαλαρότητας, της φυσικότητας και της ανθρωπιάς. Η έντονη κούραση της κρίσης και του κυνισμού να πληρώνουμε τεράστια λάθη και κερδοσκοπία πολιτικών εκεί οδηγούν.

Είναι αδύνατον να αντέξεις να βλέπεις τον άστεγο ναρκομανή να τρυπιέται ξαπλωμένος σε στρώμα κατάχαμα απέναντι από την Ζαίμη 7 που είναι η γκαλερί και να μην σκεφτείς την κρίση. Και είναι προσόν που η δική της αστική καταγωγή δεν την αφήνει τυφλή μπροστά σ΄ αυτό, αν και η επαφή της με τα graffiti του Sonke είναι κάπως εξωραισμένη.. Από την άλλη, η αισθητική της άποψη, η αγάπη της για τον Αλεξίου, η οικολογική της πρόταση αλλά και η στήριξη πολλών ταλέντων με τα οποία συνεργάζεται και στηρίζει σε μια δύσκολη εποχή αποτελούν σαφώς κάτι αξιοσημείωτο που καταγράφεται θετικά..

moralis Το Τραπέζι με τους Αγγέλους του Γιάννη Μόραλη, με οκτώ αγγέλους, υπογεγραμμένο και χρονολογημένο, Ι. Μόραλης 64. Το έργο, από ορείχαλκο, είναι μοναδικό αντίτυπο και εκτελέστηκε το 1971.

Λίγο πριν πεθάνει έλεγε ο Μόραλης σε συνέντευξή του στην Καθημερινή. «Έχω ζωγραφίσει τόσους αγγέλους στη ζωή μου. Σε λίγο καιρό, θα γίνω και εγώ ένας από αυτούς. Να δείτε που μπορεί να 'ναι και το τελευταίο μου καλοκαίρι στην Αίγινα...». Πριν 3 χρόνια έφυγε κι αυτός. Δεν αντέχω στο πειρασμό να μην παραθέσω δυό τρία λόγια του ανθρώπου που δεν έβρισκε σωστό να βάλει τις εικόνες του δίπλα στα ποιήματα του Σεφέρη!

Περί έρωτος: «Ο έρωτας όπως και η ζωγραφική είναι άχραντο μυστήριο. Ποτέ δεν ξέρεις τι σε έκανε να παραδοθείς σε έναν άνθρωπο όπως ποτέ δεν ξέρεις τι καθοδηγεί το χέρι σου την ώρα που ζωγραφίζεις. Ποια μυστική δύναμη...».
Για την ποίηση: «Η ποίηση δεν εικονογραφείται. Ξεκινάς από το συναίσθημα. Τι σου θυμίζει ένας στίχος. Τι σε κάνει να φαντάζεσαι. Ύστερα τα πράγματα έρχονται μόνα τους. Για το «Αξιον Εστί» έκανα πολλές δοκιμές. Για τον Σεφέρη έβαλα τις εικόνες ανάμεσα στα δισέλιδα που μπορεί κανείς να τις βγάλει. Δεν το έβρισκα σωστό να τα τοποθετώ δίπλα στα ποιήματα. Οι λέξεις των ζωγράφων είναι τα χρώματα και τα σχήματα, οι εικόνες που παραπέμπουν κάπου».
Για τα έργα του: «Ένα έργο μου πρέπει πρώτα να ικανοποιεί τα δικά μου μάτια. Πολλές φορές βασανίζομαι με έναν πίνακα. Ψάχνω αυτό που μου λείπει και δεν το βρίσκω. Και ξαφνικά, ακόμη και ύστερα από καιρό συνειδητοποιώ ότι έλειπε μία και μόνη γραμμή. Tη βάζω και τότε ησυχάζω»."

 Αλεξίου 1  Αλεξίου 1  

Το κορυφαίο έργο της έκθεσης για μένα όμως, είναι αυτό το εργάκι του 1989 του Νίκου Αλεξίου που έχει τον τίτλο Άστερισμοί. Είναι πολύ δύσκολο να το περιγράψεις καθώς πρέπει κανείς να το δεί από κοντά για να διαπιστώσει πόσο τρυφερό, εξομολογητικό, φτωχό και πλούσιο είναι ταυτοχρόνως. Είναι από εκείνα τα έργα του Αλεξίου που σε αφήνουν μαγεμένο. Το συγκεκριμένο είναι μιας περιόδου του Αλεξίου που αγαπώ καθώς χαρακτηριζόταν από μια ζεν χειρονομία κι έχει μια κινέζικη αύρα καθώς βλέπουμε όλες αυτές τις δροσοσταλίδες που έχει δημιουργήσει και τον τρόπο που έχει υφάνει τα σπιρτάκια πάνω στον ημιδιάφανο ιστό..Επίσης έχει εναποθέσει λιλιπούτεια χαρτάκια που ονοματοδοτούν σύννεφα..

Φτωχή τέχνη, βάθος ανεξαγόραστης αγάπης, ταπεινότητα, ο έρωτας της ψυχής, η ευγενική χειρονομία.. Πέρασαν δυό χρόνια από τον θάνατό του..Καλλιτεχνικό και προσωπικό κενό που ξέρω πολύ καλά πως δεν θα αναπληρωθεί. Κι όταν είδα αυτές τις δροσοσταλίδες θυμήθηκα δυο πράγματα ταυτόχρονα. Τον φίλο μου τον Νίκο Χαραλαμπίδη να μιλάμε τι σημαίνει ο “ιδρώτας του έργου” και την πρώτη μου επαφή με ένα συγκλονιστικό κι απλό έργο του Αλεξίου από  ξυλάκια στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας μόλις είχα επιστρέψει από το Παρίσι όπου σπούδαζα. Κανείς δεν ήξερε ποιού ήταν το έργο! Κι εγώ έμελλε να γνωρίσω τον Αλεξίου δυο χρόνια αργότερα και να αναγνωρίσω το δημιουργό που έψαχνα καιρό! Εκείνο το έργο κι αυτό ήταν της ίδιας πνοής. Σκέφτηκα μήπως έκλεισε ο κύκλος ενός πένθους, ίσως πάλι απλώς να το ευχήθηκα..

601195_470294779701118_111011916_n

Το έργο αυτό του Τσόκλη μου θύμισε το κορυφαίο έργο του Tadao Ando απλώς συνειρμικά αν και δεν έχει καμιά  σχέση βέβαια το ένα με το άλλο. Απλά μου υπενθύμισε ότι από την εποχή του Escher που δημιούργησε τόσα έργα με τις οφθαλμαπάτες και τις σκάλες μέχρι τις κατασκότεινες φανταστικές φυλακές του Piranesi με τις ατελείωτες σκαλωσιές που τόσοι  ποιητές ύμνησαν, το σύμβολο της σκάλας και αλληγορικά της ανέλιξης του πνεύματος παραμένει εξίσου δυνατό και έγκυρο όπως και η ανερχόμενη αλυσίδα του DNA μας. Αυτό νομοτελειακά σημαίνει πως οτιδήποτε κατεβαίνει κάποτε ανέρχεται ξανά. Και η κρίση περιμένει το πνεύμα της αλλαγής για να του παραδώσει αναγκαστικά την σκυτάλη, αργά ή γρήγορα..Εν τω μεταξύ χρέος μας είναι να μην αναμένουμε άπραγοι..Γιατί όπως έλεγε ο Αλεξανδρινός ποιητής στο Πρώτο Σκαλί:

POTNIA Tadao Ando's Water Temple

Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νά ‘σαι υπερήφανος κ’ ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νά ‘σαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι
και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.
Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας
που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.

Tadao Ando's Water Temple

 

 

Η έκθεση συνεχίζει με πλέον νεανικά κομμάτια άλλοτε παιγνιώδη όπως την μινιατούρα βιβλιοθήκης του Ettore Sottsass, μερικά graffiti του Αλέκου Σκουταριώτη (SonKe) και τεράστιους σκαραβαίους του Δημήτρη Ντόκου ζωγραφισμένους με ακρυλικά και φύλλα χρυσού. Επίσης εκτίθεται ένα θρανιάκι νηπιαγωγείου δεκαετίας του ’50 όπου και παρουσιάζεται μια παράσταση κουκλοθέατρου για ενήλικες από την Ελένη Βογιατζίδου και τον Αλέξανδρο Σεϊταρίδη.

380616_318155271630641_353682306_n

                                                                     Ettore Sottsass: Carlton Library miniature

    skoutarioths    16329_4891951188464_1473737899_n

Αλέκος Σκουταριώτης (1984)                                                                     Αλέκος Σκουταριώτης (SonKe)
Πατρίδα μας τα παιδικά μας χρόνια,1.5. Sonke 2012

536981_334758519970316_1050318515_n

Όπως ανέφερα όμως και παραπάνω, η ειδοποιός διαφορά αυτής της έκθεσης είναι η μεταμόρφωσή της χάρις στις μουσικές και χορευτικές perfomances της σε ένα καταστασιακό event αλλά και το μοίρασμα φαγητού στο τέλος των παραστάσεων που γίνονταν κάθε Πέμπτη.

17606_4828340141135_1372184993_n

Εδώ βλέπουμε τους Περιστασιακούς. Αποτελούνται από τον Αλέξανδρο Ηλιάκη (τραγούδι), Μάνο Τζανουδάκη(πλήκτρα) και guest την Στέλλα Καββαδία. Ο Ηλιάκης είναι ιστορικός τέχνης και assistant της γκαλερί. Έχει συμμετάσχει σε διάφορα συγκροτήματα κι εδώ τραγουδάει όμορφα τραγούδια από διάφορες χώρες με έμφαση στα 70’s. Η φωνή του είναι πολύ αισθαντική και cool και του ταιριάζει πολύ το ύφος των σέβεντις. Είναι πολύ καλός κι όταν ροκάρει με την ηλεκτρική κιθάρα. Παίζει διαφορετικά τραγούδια κάθε φορά και για προσωπικούς μου λόγους με συγκίνησε πολύ ένα ρωσικό τραγούδι που έπαιξε με κανονική μάλιστα ρωσική προφορά καθώς έχει ζήσει τρία χρόνια στην Μόσχα. Το τραγούδι “Ο έφορος” πάλι, είναι ενταγμένο κι αυτό στην θεματολογία της κρίσης. Ο Ηλιάκης δημιουργεί μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα με την υπαινικτική του θεατρικότητα. Πολύ καλός κι ο Τζανουδάκης στον ρυθμό.

 734375_4938327987855_1407426165_n

269502_331589786953856_586462523_n

Εδω η Νατάσσα Αρέθα 28/2/13, αυτοσχεδιάζει πάνω σε μουσική του Νίκου Ψαριανού (κόντρα μπάσο και φυσαρμόνικα) φορώντας ένα φοβερό κοστούμι της Δέσποινας Μακαρούνη που θυμίζει την σημαντική καλλιτέχνιδα Kim Sooja που πριν μερικά χρόνια είχαμε την χαρά να δούμε στο ΕΜΣΤ. Η Νατάσσα είναι μια άριστη καλλιτέχνης. Για μένα αποτέλεσε πραγματικά μια έκπληξη η πανέμορφη κι αρμονική της κίνηση που πηγάζει από την μεγάλη εντρύφησή  της στον χορό και όχι μόνον αφού αποτελεί δασκάλα tai chi. Ίσως-σκέφτηκα- αυτή να είναι η επίγονος του σεβάσμιου δασκάλου μου στο tai chi του Πέτρου Κουρόπουλου..Προσωπικά με εντυπωσίασε πάρα πολύ τόσο αυτή όσο και ο συνθέτης της πρώτης performance της που είδα, ο Άντώνης Κούκιος που έγραψε ένα θεϊκό κομμάτι σαν ηλεκτροζέν για την  συγκεκριμένη performance ταξιδεύοντας τους θεατές. Άλλο κομμάτι του για χορογραφία εδώ:  http://www.behance.net/gallery/MUSIC-FOR-MODERN-DANCE-1/362585. Σημειώνω πως την Νατάσα έχουν συνοδέψει μουσικά, σε live μορφή, ο Νίκος Ψαριανός στο κόντρα μπάσο και στη φυσαρμόνικα, ο Μάριος Παπαδέας στο σαντούρι και ο Βασίλης Τζαβάρας στην ηλεκτρική κιθάρα (επίσης πολύ καλός), τους άλλους δεν τους άκουσα.

franco

Στην έκθεση παρουσιάστηκε επίσης το χειροποίητο βιβλίο για την Tamara de Lempicka (1977), έκδοση του διάσημου εκδότη βιβλίων τέχνης Franco Maria Ricci, χαρισμένο «Τιμής ‘Ενεκεν» από τον εκδότη στον Roland Barthes και στη συνέχεια, από τον Barthes στο σημερινό ιδιοκτήτη.

   574757_353199651459536_373275932_n

Τα έργο De-fence II, είναι παράξενο προιόν της αρχιτεκτόνισσας τοπίου Ελένης Γεωργιάδη. Υλοποιεί μοτίβα για περίφραξη εμπνευσμένα από τη φύση και ταυτόχρονα είναι ένα αιχμηρό σχόλιo για τις παρούσες συνθήκες της ζωής μας. Η απόσταση ανάμεσα στις δύο σιδερένιες ακίδες όπως μου είπαν, έχουν μελετηθεί έτσι ώστε να μην μπορούν να κάτσουν εκεί τα πουλιά!

486245_10151387015718265_822398569_n Στο δεξιό δωμάτιο της έκθεσης κυριαρχεί μια οικολογική ιδέα ως έκθεμα. Είναι το Το Παιδί της Κρίσης, μια χαμηλού κόστους ευρεσιτεχνία-αισθητική πρόταση του Andrew Michael Clements, για το πρασίνισμα των κτηρίων, με φυτά από την ελληνική χλωρίδα. Και στο ίδιο δωμάτιο υπάρχουν δύο φωτο από Κρητικά τοπία του George Kouvakis.

379655_340474732732028_953568578_n                                                 George Kouvakis , φωτογραφία, Αμυγδαλιά στα Λευκά Όρη, Κρήτη

Τέλος όπως λέει και στο δελτίο τύπου της έκθεσης. “Ταυτόχρονα δοκιμάζεται ένας νέος τρόπος αγοραπωλησίας, ο οποίος συντελεί στη διαρκή ανανέωση της έκθεσης. Το κάθε αισθητικό αντικείμενο μόλις πωλείται θα «κατεβαίνει» και θα αντικαθίσταται από επόμενο, από το value vault, το «θησαυροφυλάκιο αξιών» της ΠΟΤΝΙΑ ΘΗΡΩΝ - Bank of Attention.” Όμως γενικά θάλεγα: Τί αξίζουν τα λεφτά μπροστά στις ιδέες; Και τι αξίζουν οι ιδέες μπροστά στην αγάπη;

pneyma

Σάββατο 9 Μαρτίου 2013

Rethink Athens expo, sequences from Athens dream..

P1010055                                                                                                                                              Της Βασιλίκας Σαριλάκη

Το βασικότερο πράγμα που έχουμε ανάγκη στις μέρες μας είναι η αλλαγή παραδείγματος, το νέο όραμα που θα κρατήσει τις καρδιές μας ζεστές, να ξαναενωθούν, μαζί με μια αποφασισμένη αναδίπλωση των δυνάμεών μας για να προχωρήσουμε. Το Rethink Athens είναι μια τέτοια οραματική, στοχευμένη προσπάθεια που από την πρώτη του κιόλας σπίθα, χωρίς τυμπανοκρουσίες άρχισε να μεταλαμπαδεύει σιωπηλά μια τέτοια ελπίδα για την ανασύνταξη της Αθήνας, για την επιστροφή της συνεργασίας θεσμών, για την επιστροφή της έννοιας της ευεργεσίας στον δημόσιο χώρο. Μια ελπίδα στο γκριζόμαυρο χάος της κρίσης.
Την ελπίδα αυτή, την αγκάλιασαν πολλοί. “Χρειάζεται να γίνει αυτό, ως ένας καταλύτης σε μια προσπάθεια που θα κάνει τους Αθηναίους να ξαναγυρίσουν στο κέντρο, να ξαναζωντανέψει το κέντρο, να αποκτήσει την οικονομική ζωή που θα φέρει και την ανάπτυξη. Επομένως βλέπουμε το project αυτό ως ένα project καθαρά αναπτυξιακό, δεν το βλέπουμε σαν έργο βιτρίνας. Δεν το βλέπουμε σαν μία πεζοδρόμηση. Το βλέπουμε σαν ένα ουσιαστικό έργο. Που θα βοηθήσει την πόλη μας” υπογραμμίζει ο πρόεδρος του ιδρύματος Αντώνης Παπαδημητρίου σε μια συνέντευξη.
Και σήμερα η πρωτοβουλία του ιδρύματος Ωνάση να χρηματοδοτήσει έναν ευρωπαϊκό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την ριζική ανάπλαση του κέντρου προχώρησε, ενώ επιλέχθηκε και η καλύτερη μελέτη ανάμεσα στις 71 υποψηφιότητες οι οποίες εκτίθενται μέχρι την Κυριακή στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (επιμέλεια Πάνου Δραγώνα).

P1010085

Η πρώτη αίσθηση που αποκομίζει ο επισκέπτης από αυτήν την έκθεση των 71 αρχιτεκτονικών προτάσεων για το κέντρο της Αθήνας αλλά κι από τις 27 κεντρικές μακέτες – προτάσεις για μια νέα πλατεία Ομονοίας είναι πως έγινε μια πραγματικά σοβαρή προσπάθεια για νεωτερισμούς σε ευρωπαϊκά πλαίσια αισθητικής αντίληψης με λίγη γεύση από νεοφουτουρισμό, Decorative Masonry, ζαρτινιέρες, καφασωτά  και Abu Dhabi αλλά και πολύ βιοκλιματισμό.... Πρέπει να περιδιαβεί κανείς όλα τα εκθέματα, να χαζέψει όλες τις προτάσεις και ύστερα μόνος του διαπιστώνει την ευχάριστη αλήθεια πως το πρώτο βραβείο που δόθηκε ομόφωνα από την κριτική επιτροπή στο Ολλανδικό γραφείο OKRA, ήταν η καλύτερη εκδοχή.. Η πρόταση άλλωστε όπως είπε ο κος Παπαδημητρίου είναι “μια πρόταση απλή, αλλά κάθε άλλο παρά απλοϊκή, απολύτως εφαρμόσιμη, λειτουργική, πιστή στο πνεύμα της Αθήνας αλλά κυρίως στις προοπτικές και στις δυνατότητές της με κέντρο τον πολίτη και τις ανάγκες του”.Κι απ΄οτι λέγεται είναι επίσης επεκτάσιμη..

P1010053

Ο επικεφαλής της προσπάθειας Μartin Knuijt, του γραφείου OKRA, που έχει προβεί σε ανάλογες αναπλάσεις αστικού τοπίου σε άλλες πρωτεύουσες της Ευρώπης (Βασιλεία, Λονδίνο, Κοπεγχάγη, Ρότερνταμ), δήλωσε στην Καθημερινή: "Η Αθήνα είναι μια ιστορική πόλη και το κέντρο της είναι γεμάτο με υπέροχα σημεία. Είναι σαν την Ωραία Κοιμωμένη που περιμένει να της δώσουμε ένα φιλί για να ξυπνήσει... Είναι η πρωτεύουσα όμως μια χώρας σε κρίση. Και αυτό το γεγονός μας "παθιάζει", θέλουμε όσο τίποτα το εγχείρημα της Πανεπιστημίου να πετύχει και να λειτουργήσει σαν καταλύτης για την αναζωογόνηση του κέντρου"…martin_zw_03704_185___

Είπε επίσης: «Επιθυμία μας είναι να δημιουργήσουμε έναν δημόσιο χώρο σε ανθρώπινη κλίμακα, που θα είναι το ίδιο καλός και λειτουργικός και ύστερα από 50 χρόνια. Έναν χώρο που θα γίνει μέρος της ζωής της πόλης, συνδέοντας την ιστορία της με το μέλλον με έναν έμμεσο τρόπο, χωρίς φουτουριστικές κατασκευές ή κατασκευές που να αντιγράφουν την ελληνική ιστορία».

P1010080

Τα Νέα γράφουν: Ποιο ήταν το μυστικό που έδωσε στους ολλανδούς αρχιτέκτονες τη νίκη στον διαγωνισμό Re-think, τον οποίο διοργάνωσε και χρηματοδότησε το Ίδρυμα Ωνάση, αφήνοντας στη δεύτερη θέση μια ελληνική πρόταση; Αρκεί η μετατροπή της Πανεπιστημίου σε ένα βουλεβάρτο με στάσεις και φιλική προσέγγιση του πολίτη;
«Κατάφεραν να συνδυάσουν την υψηλή αισθητική με τη λειτουργικότητα. Πέτυχαν εξάλλου πολύ υψηλό επίπεδο στη διαχείριση των υδάτων, καθώς αξιοποιούν το νερό της βροχής για να δημιουργήσουν υδατοδεξαμενές στο υπέδαφος για πότισμα αλλά και για τη δημιουργία πιδάκων. Στοιχεία τα οποία, σε συνδυασμό με το πράσινο που θα προστεθεί, θα μειώσουν τη θερμοκρασία περί τους δύο-τρεις βαθμούς ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες», εξήγησε ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ Παναγιώτης Τουρνικιώτης, επικεφαλής της ομάδας που προετοίμασε τον διαγωνισμό.
Επίσης, η Πλατεία Ομονοίας γίνεται τετράγωνη όχι μόνο «διότι και στα αγγλικά ονομάζεται square, δηλαδή τετράγωνο», αλλά και επειδή «γύρω από μια τετράγωνη πλατεία κάθεται ο κόσμος, γύρω από μια κυκλική κυκλοφορούν αυτοκίνητα», ενώ θα αποκτήσει δύο μικρά σιντριβάνια. Σημειώνουμε εδώ ότι και οι 4 πλατείες του κέντρου θα έχουν νερό.

 omonia okra

Το νέο τοπίο της πόλης ενισχυμένο με πολύ πράσινο θα συνδεθεί με τους λόφους γύρω από το κέντρο της πόλης, με αποτέλεσμα η μείωση της αστικής θερμοκρασίας να επεκταθεί σε όλο το Μητροπολιτικό Κέντρο. Η στρατηγική του πράσινου στην Αθήνα θα περιλαμβάνει μέριμνα για τη σωστή άρδευση, καθώς η καλή κατάσταση των φυτών είναι αποφασιστικής σημασίας για τη μείωση της θερμοκρασίας. Το βρόχινο νερό θα συλλέγεται σε υπόγειες δεξαμενές, στις ταράτσες ή όπου αλλού κριθεί εφικτό.

P1010084

Το έργο καλύπτει μια ευρύτερη περιοχή που τοποθετείται στον άξονα: Λεωφόρος Αμαλίας, Πανεπιστημίου, Πλατεία Δικαιοσύνης, Ομόνοια, Πατησίων, Αρχαιολογικό Μουσείο, Πλατεία Αιγύπτου. Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει τέσσερις χαρακτηριστικές περιοχές. Το Σύνταγμα και η Πλατεία Ομονοίας θα μεταμορφωθούν σε δύο πράσινες αστικές πλατείες, με  άφθονα υδάτινα στοιχεία. Η πλατεία Δικαιοσύνης θα μετατραπεί σε ένα πράσινο “αστικό δωμάτιο”, που θα περιλαμβάνει μια πηγή νερού και θα φιλοξενεί δραστηριότητες σε ένα σκιασμένο προαύλιο. Στο μέσον της οδού Πανεπιστημίου, ένα πράσινο σύνολο θα δώσει στην περιοχή τον χαρακτήρα αστικού πάρκου. Το πράσινο θα χρησιμοποιηθεί ως ένα συνεκτικό δίκτυο που θα ενώνει τον δημόσιο χώρο προς κάθε κατεύθυνση και θα συνδέει τις παρακείμενες γειτονιές, με αποκορύφωμα την Πανεπιστημίου. Η νέα γραμμή του τραμ θα σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι εμφανής και να αποτελεί βασικό συστατικό της εικόνας του χώρου, συμβάλλοντας στη συνοχή του.

P1010071

Σημείο-κλειδί για την επιτυχία όλου του εγχειρήματος ωστόσο «είναι η άψογη συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και όλων των εμπλεκόμενων φορέων (σ.σ.: Δήμος Αθηναίων, Περιφέρεια Αττικής, υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Κλιματικής Αλλαγής, υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, καθώς και Αττικό Μετρό ΑΕ) ώστε να διασφαλιστεί ότι το έργο δεν θα αποτελέσει άλλο ένα σχέδιο που θα μείνει στα χαρτιά», τονίζει η υπεύθυνη του εγχειρήματος Μαριάννα Μόσχου στα Νέα.

P1010065

Επίσης το ίδρυμα Ωνάση θα αναλάβει τη χρηματοδότηση για εκπόνηση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα αφορά και την ευρύτερη περιοχή του έργου. Στα σχέδιά του είναι ακόμη να χρηματοδοτήσει την εκπόνηση οικονομικοπολεοδομικής έρευνας, η οποία θα καταλήξει, σε συνεργασία με όλους τους φορείς, στην επεξεργασία και πρόταση μέτρων τόσο για την επιστροφή των πολιτών στο κέντρο όσο και για την εμπορική αναζωογόνησή του.

P1010047

Ένα σημαντικό στοιχείο που διαπιστώνει κανείς στην κεντρική πρόταση είναι μια διάθεση σεβασμού στην ελληνική παράδοση. Δηλαδή το νεοκλασσικό και μνημειακό ύφος των Προπυλαίων γίνεται σεβαστό και δεν του “επικολλάται” όπως είδαμε σε άλλη εντυπωσιακή μελέτη καμία φουτουριστική νότα που δεν συνάδει με το περιβάλλον ύφος. Επίσης υπάρχει μέριμνα για την συγκοινωνιακή κι αισθητική ενοποίηση του ιστορικού κέντρου και των σημαντικών κτιρίων του όπως το Αρχαιολογικό μουσείο, με την Τριλογία και το νέο μουσείο της Ακρόπολης.

P1010088

Η κεντρική ιδέα πάντως τόσο αυτής της πρότασης όσο και πολλών άλλων είχαν έναν κοινό παρονομαστή που δεν πρέπει να ξεχνάμε πλέον: Έμφαση στο πράσινο στο κέντρο της πόλης, μείωση της κυκλοφορίας, προσπελασιμότητα στους πολίτες ανάκτηση του κέντρου, μείωση ρύπανσης, θορύβου και θερμοκρασίας το καλοκαίρι. Εξοικονόμηση υδάτων και επιστροφή στον Πολιτισμό με ανάκτηση χρήσεων κενών κτιρίων..

domatia

Την ιδέα της επαναδραστηριοποίησης των πολιτιστικών δρώμενων σε μια Αθήνα της κρίσης που έχει τόσο μεγάλη Ιστορία την θεωρούμε δραματικά αναγκαία και σημαντική. Ο δήμαρχος της πόλης κος Καμίνης είχε την κατάλληλη πρόταση που υιοθετήθηκε. Χρησιμοποιώντας και μετατρέποντας ισόγεια, προτείνεται η ιδέα του θεάτρου των 1000 δωματίων στα κενά κτίρια, οργανώνοντας πολιτιστικά δρώμενα και εντοπίζοντας εστιακά σημεία που θα δημιουργήσουν μια νέα ζωντανή ατμόσφαιρα. Το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων θα έχει σχέση με την ελληνική φιλοσοφία, την επιστήμη το θέατρο και την τέχνη, σύμφωνα με την βραβευμένη πρόταση. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.

P1010050

Σε μικρότερη κλίματα οι ελαφριές αρχιτεκτονικές εγκαταστάσεις δεν θα εστιάσουν μόνο στην εμπορική
δραστηριότητα αλλά θα προσφέρουν και άλλες εξυπηρετήσεις, όπως περίπτερα νερού ή μια βιβλιοθήκη παιχνιδιών. Τέλος, το διαδραστικό διακοσμητικό φως θα δώσει στον δημόσιο χώρο την κατάλληλη ατμόσφαιρα κατά τις βραδινές ώρες.

P1010087

Να σημειώσουμε τέλος, πως στο πρώτο βραβείο συνεργάστηκαν κι Έλληνες (STUDIO 75 (Πάντος-Κίκκος Στέφανος) κι αυτό οπωσδήποτε θεωρείται θετικό. Τόσο η πολιτική συναίνεση από συμπολίτευση κι αντιπολίτευση που είδαμε στην παρουσίαση του βραβείου, όσο κι η καλή συνεργασία ιδιωτικών και δημόσιων φορέων και η δρομολόγηση εκ μέρους του υπουργείου ανάπτυξης, υποδομών κλπ να μπει στο ΕΣΠΑ αποτελούν έναν θετικό οιωνό πως αυτό το πρόγραμμα θα προχωρήσει κι υπάρχει ελπίδα να έχει υλοποιηθεί μέσα στο 2015 όπως ανακοινώθηκε. Αλλά και οι σχετικοί επιστήμονες δείχνουν αισιόδοξοι, όπως π.χ ο γνωστός καθηγητής αρχιτεκτονικής κος Διονύσης Φατούρος που συναντήσαμε στην έκθεση..

P1010035  P1010038   P1010093  

                  Ευχόμαστε από καρδιάς καλή επιτυχία στην αλλαγή στην πόλη μας και στην επανεκκίνησή της.

P1010056

                                      Η έκθεση είναι ανοιχτή για το κοινό από τις 10 το πρωί ως τις 9 το βράδυ…

  P1010075    P1010074

  P1010081    P1010083

P1010082     P1010095

   P1010064     P1010099
                                                                                               

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...