Ποιά τέχνη εκπροσωπεί την χώρα μας σήμερα στο Παρίσι; Ένα ακόμη σκάνδαλο;

Της Βασιλίκας Σαριλάκη Έκπληκτοι είδαμε στον επίσημο ιστότοπο της πρεσβείας μας στο Παρίσι την φετινή επίσημη εκπροσώπηση της Ελλάδας στην διοργάνωση Art Capital που γίνεται μάλιστα στο Grand Palais! Η έκθεση ( 27 Νοε - 2 Δεκ. 2012), περιλαμβάνει 15 Έλληνες παραστατικούς καλλιτέχνες κι επιμελείται για τρίτη συνεχή χρονιά η ιστορικός τέχνης Έμυ Βαρουξάκη, σύζυγος διπλωμάτη. Αναρωτιόμαστε ειλικρινά, έως που θα φτάσουμε ως χώρα πλέον..Στην έκθεση περιλαμβάνεται μάλιστα κι έργο - “αντιγραφή” του διεθνούς μας καλλιτέχνη Γιάννη Κουνέλλη!! Είναι δυνατόν να βλέπουμε εν έτει 2012 να εκπροσωπούν την Ελλάδα σε μια μητρόπολη της τέχνης αυτά τα έργα; Ειδικά αφού όπως μας ενημερώνει η ιστοσελίδα της πρεσβείας “η έκθεση στο Grand Palais καλωσορίζει 120.000 επισκέπτες κάθε χρόνο, λάτρεις της τέχνης, γκαλερίστες, συλλέκτες, επιμελητές και κριτικούς από άλλες εκθέσεις”; Ρωτάμε τον υπουργό πολιτισμού: Πώς έγινε η ανάθεση; Γιατί στην ελληνική εκπροσώπηση συμμετέχει αλλοδαπή; Με αυτόν τον πολιτισμό ανακτάμε την αξιοπιστία μας στο εξωτερικό; Ποιός αποφάσισε να εκπροσωπήσουν την χώρα αυτά τα απιστεύτου κάλλους έργα; Ποιά επιτροπή; Ή μήπως μόνη η σύζυγος διπλωμάτη;                                            Ας μας εξηγήσει επίσης η πρεσβεία πως γίνεται να ενσωματώνεται ξαφνικά στους 15 Έλληνες καλλιτέχνες ξαφνικά μια Μεξικάνα γλύπτρια επειδή έκανε ένα γλυπτό στην ιδιαίτερη πατρίδα της επιμελήτριας κας Βαρουξάκη στην Θάσο; Ο τρόπος που το δικαιολογεί δε στην επίσημη ιστοσελίδα της πρεσβείας είναι ..παροιμιώδης..Λέει: “Οι 15 καλλιτέχνες στο ελληνικό περίπτερο είναι οι: Σ. Αγγελάκη, Ά. Aμπαριώτου, Μ. Αποστόλου, Α. Varouxa, Τ. Δημητρακοπούλου, Ρ. Καπελιάρη, Σ. Καράμπελας, Τ. Kάσσαρη, Σ. Μελετοπούλου, Π. Μπελδέκο, Penny Monogyiou, Δ. Σαρασσίτης, ο Κ.  Παππάς, Μ.  Τσαγγάρη και η Μεξικάνα γλύπτρια Dalia Valdez Moreno, επειδή έχει δημιουργήσει ένα μοναδικό γλυπτό με μάρμαρο της Θάσου,αλλά ειδικά στον τόπο παραγωγής, πιο συγκεκριμένα στο πάρκο γλυπτικής της Καλλιράχης Θάσου.”..!!! Την δε Μεξικάνα την αναφέρει τελευταία. Κρίμα.. Αφού εβαπτίσθη…… Μεξικανοελληνίδα :) γιατί όχι και πρώτη! Να μην είμαστε και ρατσιστές!                                 Σημειώνουμε πως η κα Βαρουξάκη και το 2010 τον Νοέμβριο διοργάνωσε και πάλι μια έκθεση 17 καλλιτεχνών στο Grand Palais στα πλαίσια της ίδιας διοργάνωσης. Ενδεικτικό είναι το παρακάτω έργο στο τότε δελτίο τύπου. Φαίνεται, ότι την προτιμούν ..ιδιαίτερα. Πέρσι και πάλι η κα Βαρουξάκη διοργάνωσε το ίδιο event και μάλιστα μερικοί καλλιτέχνες επαναλαμβάνονται και φέτος, όπως φαίνεται εδώ: http://www.amb-grece.fr/grece_en_france/art_en_capital_2011.htm. Αναρωτιόμαστε εύλογα.. Είναι κάτι σαν ..προσωπική εργολαβία; Τα έργα δεν θα τα σχολιάσω. Δεν χρειάζεται. Μάτια έχουν όλοι. Η περσινή διοργάνωση είχε 20 καλλιτέχνες και είχε και μερικούς γνωστούς. Δεν έλειπαν όμως και τα ..αριστουργήματα όπως αυτό που τιτλοφορείται Σύννεφο.      Η φετινή συμμετοχή έχει κάθε λογής θέματα..(προπαντός Ελληνικά). Δηλαδή -εκτός από την συμμετοχή της Μεξικάνας- έχει κινέζικα ιδεογράμματα, έχει  κάτι σαν σπανιόλικους ? χορούς, έχει  Πικασοειδή, έχει και κύματα να σκάνε σε ελληνικές ή και πορτογαλικές -ενδεχομένως- παραλίες, έχει και λίγο δράμα,-ένεκα κρίση-, και τατουάζ σε γυμνά έως και  ..φλοκάτες.. Τί άλλο να ζητήσει κανείς;                                                                                                                           Στην συνέχεια το (φετινό) δελτίο τύπου επισημαίνει την σημαντικότητα της έκθεσης και του χώρου λέγοντας:¨”Οι Έλληνες καλλιτέχνες έχουν ενσωματωθεί τα τελευταία χρόνια στο Salon des Independants, το οποίο απαριθμεί μεταξύ των ιδρυτικών μελών του τον Paul Cézanne, τον Paul Gauguin, τον Henri de Toulouse-Lautrec, τον Camille Pissaro, τον Odilon Redon, τον George Seurat και τον Paul Signac.”     Αλήθεια γιατί αναφέρονται οι ως άνω σημαντικοί Γάλλοι καλλιτέχνες απο την επιμελήτρια; Υπάρχει ίσως κάποια, –οιαδήποτε- νύξη συσχετισμού του κύρους τους με τους έλληνες εκτιθέμενους καλλιτέχνες; Δηλαδή να θεωρήσουμε για παράδειγμα ότι η ..πολύχρωμη απομίμηση του Picasso της Αργίνας Βαρουχά (ή Βαρουξά) μέσα στο ίδιο το Παρίσι, ενέχει κάποιο είδος..πρωτοπορίας; Πράγματι ποιά είναι αυτή η καλλιτέχνης; Και γιατί δεν υπάρχει ούτε ένα έργο της πουθενά στο διαδίκτυο και απολύτως κανένα στοιχείο για αυτήν; Ή ακόμα χειρότερα η μίμηση -για να μην πω κάτι χειρότερο- που βγάζει μάτι, ενός διεθνούς μας φήμης Έλληνα καλλιτέχνη του Γιάννη Κουνέλλη, πασίγνωστου στο εξωτερικό και ειδικά στην Γαλλία περιποιεί τιμή αλήθεια στην Ελλάδα; Και συγκρίνεται μάλιστα έστω και ως υποβολή, έμμεσα, με τον Σεζάν, τον Γκωγκέν κλπ; Και καλά.. η νεαρά καλλιτέχνης Πέννυ Μονογυιού ας υποθέσουμε ότι δεν καταλαβαίνει το καλλιτεχνικό μέγεθος του Κουνέλλη σε σύγκριση με το δικό της και κάνει ότι βλέπουμε. Αναρωτιέται κανείς εύλογα: Η έμπειρη κα Βαρουξάκη, δεν γνώριζε καν αυτό το πασίγνωστο έργο του Κουνέλλη που εκτέθηκε πριν λίγο μόλις καιρό στο μουσείο Γουλανδρή για κάτι μήνες; Βάσει ποιάς λογικής συμπεριέλαβε το έργο αυτό “παραλλαγής” του Κουνέλλη (για να το πω όσο πιο ήπια μπορώ) σε μια αντιπροσωπευτική μάλιστα έκθεση για την Ελλάδα, την στιγμή που όλοι στο Παρίσι ξέρουν τον Κουνέλλη; Αλλά κι απέναντι στον σημαντικότατο αυτό καλλιτέχνη μας είναι η πρέπουσα συμπεριφορά αυτή από την ίδια την γενέτειρά του την Ελλάδα; Τί λέει το Υπουργείο Πολιτισμού για όλα αυτά τα ερωτήματα;   Όσο για το κόνσεπτ το δελτίο αναφέρει “Φέτος, οι Έλληνες καλλιτέχνες παρουσιάζουν έργα διαποτισμένα από τις προσωπικές τους  εμπειρίες, από την ζωή τους στην πολυπολιτισμική Αθήνα, από τα συναισθήματα τους στην κρίση, την  φυγή τους προς την ύπαιθρο ιδιαίτερα  αυτό το καλοκαίρι, και τελικά κάποιες αφηγήσεις ιδανικών που θυμίζουν την νοσταλγία και τις αναμνήσεις από καλύτερες μέρες.” Απλά πράγματα.. Όπως αναφέρει ο Ανδρέας ΓΚΟΤΣΙΝΑΣ, Γραμματέας Πρεσβείας Γ’ στο Παρίσι..(που φυσικά δεν φταίει σε τίποτα ο άνθρωπος) στις “Πολιτιστικές δραστηριότητες: Η Πρεσβεία συμμετέχει ενεργά στην διοργάνωση πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε διάφορους τομείς καλλιτεχνικής δημιουργίας και πολιτιστικής έκφρασης με στόχο την αποτελεσματική προβολή του ελληνικού πολιτισμού στην Γαλλία. κλπ.” Έ λοιπόν πετύχατε διάνα αγαπητοί φίλοι..(και δεν εννοούμε φυσικά ότι μπορεί να φταίει ο συγκεκριμένος άνθρωπος που σωστά τα λέει..)http://www.mfa.gr/france/presveia/sections/politistiko-tmema.html Μπείτε και στο site της πρεσβείας μας στο Παρίσι να διαπιστώσετε και μόνοι σας..Δείτε επίσης το πόσο “σοβαρά” αντιμετωπίστηκε επικοινωνιακά η έκθεση. Οι φωτογραφίες των έργων είναι θολές και δεν υπάρχουν κάν οι τίτλοι και οι χρονολογίες των έργων! Εξ ου και δεν είχα κι εγώ τίτλους να βάλω..Χαίρε μεγάλη Ελλάδα! Δείτε: http://www.amb-grece.fr/grece_en_france/art_en_capital_2012.htm

Συζητώντας με τον William Kentridge για την παράσταση Refuse the Hour.

 

Της Βασιλίκας Σαριλάκη Το σημαντικότερο πολιτιστικό γεγονός του φθινοπώρου, οι παραστάσεις του William Kentridge με τίτλο Refuse the Hour ξεκινούν απόψε στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και θα διαρκέσουν μέχρι και την Κυριακή. Με αφορμή το νέο έργο του Kentridge, ενός από τους κορυφαίους καλλιτέχνες στον κόσμο, συναντηθήκαμε την Τρίτη το πρωί  στην Στέγη, μερικοί δημοσιογράφοι και συζητήσαμε μαζί του. Το Art Noise έθεσε μερικά ερωτήματα για την έννοια του χρόνου και πως την διαπραγματεύεται στην πρωτοποριακή αυτή όπερα, την σχέση αυτογνωσίας και πολιτικής, που αποτελεί  κεντρικό στοιχείο γενικά στην δουλειά του, το πως βλέπει την ελληνική κρίση και την σχέση μας με τους Γερμανούς κ.ά. Σημειώνουμε πως η παράσταση του Kentridge Refuse the Hour, στην οποία συμμετέχει κι ο ίδιος, είναι μια θεατρική συνεκδοχή της μεγάλης βιντεοεγκατάστασής του,The Refusal of Time (ένα από τα σημαντικότερα έργα της φετινής Documenta 13, στο Κassel της Γερμανίας). Ο συνδυασμός αυτής της έξοχης εγκατάστασης με τον πρωτοποριακό χορό και την μουσική είναι μας κάνουν να μιλάμε για το σημαντικότερο γεγονός του φθινοπώρου. Γι΄ αυτό άλλωστε και τα εισιτήρια που απομένουν είναι ελάχιστα, στο ζενίθ μάλιστα της κρίσης. Ο William Kentridge είναι ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης. Ασκεί μια τρυφερή, υπαρξιακή τέχνη με ευρύτερη πολιτική αναφορά. Στις ταινίες, τα σχέδιά, τις εγκαταστάσεις και τις όπερες του καταγράφει το αβέβαιο ξεδίπλωμα του χρόνου, την φθορά του πολιτισμού, το αρχετυπικό spleen της μοναξιάς, την κοινωνική καταπίεση. Πρόσωπα και πράγματα που δεν μπορούμε να ξεχάσουμε όταν κλείνουμε τα μάτια. Η νέα όπερα “δωματίου” του είναι ένα εκρηκτικό μίγμα. Ένας ντανταϊστικός οργασμός εικόνων και ήχων, μια ρετρό αναμόχλευση των “μηχανών του χρόνου”του 19ου αιώνα σε αγαστή αρμονία με την κονστρουκτιβιστική, επαναστατική ρητορική και το μπρεχτικό ύφος..Κι από την άλλη, υπάρχει η αφήγηση του μύθου του Περσέα από τον ίδιο κι οι αρχετυπικές εκφράσεις του χρόνου μέσα από τον χορό και την ρηξικέλευθη μουσική, παιγμένη ζωντανά από παράξενα όργανα, τρομπέτες, τρομπόνια, βιολιά και κρουστά.   Όλα αυτά νοτίζονται με την ουμανιστική ποιητική του  Kentridge: Στην οθόνη βλέπουμε τις εφήμερες και «πτητικές» σεκάνς του, με το κάρβουνο ή την λευκή κιμωλία να επεμβαίνουν στην ροή της εικόνας, να δείχνουν, να γράφουν, ν’ αμφισβητούν ή να διαγράφουν τα δρώμενα, αφήνοντας μόνον ίχνη. Ο Kentridge ως αυτοδίδακτος κινηματογραφιστής, επιλέγει τεχνικές βωβού κινηματογράφου ή πειραματισμούς των αρχών του αιώνα. Συχνά θυμίζει το ύφος του Eisenstein ή του Chaplin. Η εικονογραφία των ηρώων του είναι κάπως γκροτέσκα. Παραπέμπει σε παλαιούς γερμανούς εξπρεσσιονιστές – τον Max Beckmann ή τον Otto Dix έως και τον Francis Bacon-. Τα τοπία του αν και σκοτεινά αποπνέουν μιαν ανυπέρβλητη ποίηση. Είναι ουτοπικοί παράδεισοι για μοναχικούς περιπατητές. Πάνω απ’ όλα όμως ο Kentridge είναι ένας άνθρωπος που παράγει συγκίνηση κι εγρήγορση νου. Κι αυτό θα πάμε να δούμε..   Ο Kentridge είναι ένας πολύπλευρος νοτιοαφρικανός καλλιτέχνης . Κινηματογραφιστής, σκηνογράφος, σκηνοθέτης θεάτρου κι όπερας, σχεδιαστής και χαράκτης. Με σπουδές φιλοσοφίας, αφρικανικής ιστορίας, πολιτικών επιστημών και καλών τεχνών στην πατρίδα του και θεάτρου στην σχολή LeCoq στο Παρίσι. Δεν είναι παράξενο λοιπόν, που μέσα στην Λεονάρντεια τάση του επέλεξε να κάνει αυτήν την όπερα που διαπραγματεύεται τον Χρόνο σε συνεργασία με τον αμερικανό φυσικό Peter Galison.. Όπως μας είπε για το project ο ίδιος : “Αναρωτηθήκαμε μαζί για το πως βιώνουμε τον χρόνο, όχι τόσο από επιστημονική σκοπιά αλλά για τα μεταφορικά σχήματα που έχουμε δημιουργήσει ιστορικά, προκειμένου να βιώσουμε τον χρόνο..Έτσι η παράσταση, αναφέρεται στις ιδέες περί χρόνου από την εποχή του Νεύτωνα, περνώντας ύστερα στον 19ο αιώνα, όπου έγινε μια προσπάθεια ενοποίησης  του χρόνου και συντονισμού όλων των ρολογιών καταλήγοντας στο 1905 και μετά, δηλαδή στην εποχή της θεωρίας σχετικότητας του Αϊνστάιν, όπου έχουμε μεν ρολόγια αλλά η ιδέα του ενοποιημένου χρόνου εγκαταλείπεται ενώ αναπτύσσονται οι ιδέες περί των μαύρων οπών…. Κατά ειρωνικό τρόπο επίσης, το έργο αυτό ξεκινάει στην Αθήνα με την ιστορία του Περσέα που σκοτώνει την Μέδουσα. Εδώ, ενδιαφέρει ωστόσο περισσότερο, το γεγονός ότι ο Περσέας σκοτώνει τον παππού του ως αλληγορία της μοίρας του θανάτου, από όπου δεν μπορεί να ξεφύγει κανείς. Είναι λοιπόν αυτά τα δύο πράγματα. Το ότι πιστεύουμε όλοι ότι μπορούμε να δραπετεύσουμε από τον χρόνο ενώ είμαστε παγιδευμένοι στην βαρύτητα (gravity) που μεταφορικά μας οδηγεί στον τάφο (grave)..Όπου εξαφανίζεται κάθε μνήμη, ίχνος και σκέψη και τα καταπίνει τελικά η βαρύτητα….  Προσπαθήσουμε λοιπόν, να οπτικοποιήσουμε αυτήν την εμπειρία του χρόνου κι αυτό έγινε μέσω ορισμένων στοιχείων.  Της μουσικής ως ενός περάσματος χρόνου, που δεν συνοδεύει απλώς την performance, (όπου εμφανίζομαι κι εγώ ως αφηγητής) αλλά αποτελεί την καρδιά της έρευνάς μας, ένα είδος αντίληψης του χρόνου και γι’ αυτό συνεργαστήκαμε άλλωστε από την αρχή με τον συνθέτη Philip Miller. Μέσω της performance που παρουσιάστηκε στην Documenta ενω υπάρχει και η φάση του χορού επί σκηνής με την νεαρή χορεύτρια Dada Masilo , με τον χορό της οποίας εκφράζεται η ιδέα ότι η κίνηση του σώματος αλλά και η ο χτύπος της καρδιάς ως ρολόι μπορούν να αντιπροσωπεύσουν μια ιδέα περί χρόνου. Κι όλα αυτά μαζί πάνω στην σκηνή μετατρέπονται σε ένα δοκίμιο πάνω στον χρόνο..Μια ουτοπική ιδέα αντίστασης στον χρόνο”. Ακούγοντας αυτές τις σκέψεις πάνω στο πως βιώνουμε τον χρόνο αναρωτήθηκα για το εφαλτήριο αυτών των ιδεών και προσπάθησα να ανιχνεύσω κατά πόσον η προσέγγισή του ήταν μεταφυσική ή όχι. Ρώτησα: “Ίσως η έκσταση να αποτελεί ένα είδος άρνησης του χρόνου και μέσω του νοτιαφρικανικού πρωτόγονου χορού όπως είναι και τα ελληνικά διονυσιακά δρώμενα να δημιουργείται κάτι τέτοιο αλλά αυτό είναι κάτι που έχουμε ξαναδεί..Μήπως αυτή η άρνηση του χρόνου σχετίζεται με έναν τρόπο να συλλάβουμε π.χ μια εκδοχή χρόνου του Borges ή του T.S.Elliot  ή του Βουδισμού ή του Σουφισμού δηλαδή άλλων παραδόσεων σκέψης.Απάντησε: “Όχι. Δεν πρόκειται περί αυτών.Θα μπορούσε κανείς να δουλέψει με πολλούς τρόπους αυτό το θέμα. Χρησιμοποιώντας την Αφρικανική οντολογία, τον Βουδισμό, Ελληνικές ιδέες χρόνου αλλά εδώ πρόκειται για μια δυτική, επιστημονική προσέγγιση που εξετάζει ποιές μεταφορές ξεφεύγουν απ’ τον ρασιοναλισμό και λειτουργούν βαθύτερα μέσα μας. Θα μπορούσαν να υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις για κάθε χώρα αλλά θα ήταν διαφορετικά τα έργα. Έτσι λοιπόν δεν έχει να κάνει η παράσταση με το εκστατικό στοιχείο, τον Βουδισμό και τον Σουφισμό αλλά με τον Νεύτωνα, τις μαύρες τρύπες, το πως ο χρόνος επηρέασε την αποικιοκρατία, το τρόπο που αλλάζει ο χρόνος και το ότι ταυτόχρονα καταρρέει ο ρασιοναλισμός.”   Από την απάντηση κατάλαβα πως η προσέγγιση του χρόνου που επέλεξε είναι υπαρξιακή, ιστορική και πολιτική. Απολύτως φυσικό, αφού ο Kentridge ήταν πάντα πολιτικοποιημένος κι  υπήρξε για χρόνια πολέμιος του apartheid και των φυλετικών διακρίσεων. Άλλωστε η έκρηξη Kentridge ξέσπασε στην διεθνή σκηνή το 1997 αφού μέχρι τότε παρέμενε απομονωμένος από τα διεθνή δρώμενα εξ αιτίας του γνωστού μποϋκοτάζ που επέβαλλαν οι περισσότερες χώρες του κόσμου στην Ν. Αφρική. Πολιτικά έργα έκανε από το 1970, αλλά η τέχνη του είναι εκείνη ενός λευκού διανοούμενου της αριστεράς, μια τέχνη πολιτική, αλλά όχι στρατευμένη. Όπως είχε πει παλιότερα: “Μ’ ενδιαφέρει μια τέχνη πολιτική, δηλαδή μια τέχνη αμφισβήτησης, αντίφασης, ανολοκλήρωτων προσπαθειών κι αβέβαιων εκβάσεων. Μια τέχνη (και μια πολιτική) όπου η αισιοδοξία διατηρείται μέσα στην αποτυχία και τον κραυγαλέο μηδενισμό που μας περιβάλλει». Ήταν ευκαιρία λοιπόν να του ζητήσω να γίνει λίγο πιο συγκεκριμένος. Ρώτησα: “ Πώς συνδέετε την αναζήτηση αυτογνωσίας με το πολιτικό στοιχείο που είναι τόσο έντονο στο έργο σας;”  Απάντησε:   “ Νομίζω πως είμαι πολύ χαρούμενος που επιτρέπω μερικές φορές στο προσωπικό να μετατρέπεται σε μια περιγραφή του πολιτικού και στο πολιτικό να αποτελεί μια περιγραφή ενός προσώπου. Για παράδειγμα αν νοιώθεις πολύ καταθλιμμένος ή εκνευρισμένος κι αρνητικός έχεις την τάση να πεις ας πάει όλος ο κόσμος στην κόλαση. Κι έτσι σε ένα από τα φίλμ μου, υπάρχει ένας χαρακτήρας που επειδή νοιώθει χάλια, έχει την εικόνα ξαφνικά ότι όλη η πόλη έχει καταρρεύσει, κι αυτό μπήκε εκεί ως αλληγορία για να υποδηλώσει ότι η πόλη έχει καταρρεύσει για να υποστηρίξει τον ίδιον..Αλλά μερικές φορές, προκειμένου να περιγράψεις μεγάλα κοινωνικά φαινόμενα δεν μπορείς να το κάνεις μέσω ενός ανθρώπου. Έτσι λοιπόν το προσωπικό και το πολιτικό μεταλλάσσονται το ένα στο άλλο κι επηρεάζουν έντονα το ένα το άλλο. Και ας μιλήσω και για την ιστορία που μου είπε ο πατέρας μου όταν ήμουν 8 χρονών, που ήταν μια προσωπική ιστορία, αλλά που ταυτοχρόνως σχετιζόταν με μια ελληνική ιστορία που ενείχε την ιδέα των μαύρων οπών της εξαφάνισης, του θανάτου κλπ (αναφέρεται στην ιστορία του Περσέα).. Και που μετά εγώ είπα μια ιστορία στον γιό μου σε ηλικία 8 ετών, περί του πως να φιλμάρω ανάποδα, να αντιστρέψω τον χρόνο, κάτι που έκανα..Τελικά διαπίστωσα ότι αυτό το project έχει να κάνει και με την προσωπική μου ιστορία. Με τις γενιές, του πατέρα μου, εμένα και του γιού μου, του Περσέα και του παππού του,  με την έννοια της γενεαλογίας. Σε ότι αφορά λοιπόν την γενική ιδέα του χρόνου στο τέλος καταλήγει στην σχέση των γενεών και των σχέσεών τους..Αλλά δεν σχεδιάστηκε επίτηδες έτσι. Απλά συνέβη έτσι.”   Στο ερώτημα εαν αισθάνεται ως ηθοποιός επί σκηνής που του απηύθυνα απάντησε πως είναι επειδή είναι κακός ηθοποιός προτιμά να νοιώθει ότι είναι ένας αφηγητής. Αναφέρθηκε επίσης στον τρόπο που χρησιμοποιεί την τεχνολογία και στην επιρροή του απο την πολυπολιτισμικότητα της Ν. Αφρικής. Η συζήτηση όμως επέστρεψε ξανά επί του πολιτικού. Λές κι η λέξη πολιτικό άναψε μια σπίθα σε όλους. Ο Kentridge, δεν υπερασπίστηκε την ιδέα πως η τέχνη θα πρέπει να είναι αναγκαστικά πολιτική όπως τον ρώτησε μια συνάδελφος. Είπε όμως πως υπάρχει πολιτικό στοιχείο στην παράσταση: “ Στα τέλη του 19ου αιώνα η Βρετανία έφερε και στη Νότια Αφρική την ώρα Γκρίνουιτς... Το Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς στο Λονδίνο προσπάθησε μάλιστα κάποιος τότε να το ανατινάξει… Επρόκειτο για μια πράξη αντίστασης στην επιβολή του ευρωπαϊκού χρόνου, του ευρωπαϊκού ρολογιού, μια πράξη αντίστασης στην αποικιοκρατία, μια συμβολική πράξη εναντίον του παγκόσμιου ελέγχου του κόσμου...Η αντίσταση στην αποικιοκρατία, συνέχισε, θυμίζει κάτι και από τις διαμαρτυρίες στην Ευρώπη σήμερα." Ήταν η κατάλληλη στιγμή να μας πει και για μας. Ρώτησα απανωτά:“ Έχω την εντύπωση πως επειδή είστε ένας σημαντικός διεθνής καλλιτέχνης πολλοί ΄Ελληνες θα ήθελαν να ξέρουν την άποψή σας για την Ελληνική κρίση..σε πολιτικό επίπεδο και την άποψή σας για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε με την στάση της Γερμανίας και της Μέρκελ απέναντί μας”  Και μια συνάδελφος έκανε follow up..ρωτώντας τι λένε για μας στο Γιοχάνεσμπουργκ. Η κατάσταση της Ελλάδας μοιάζει με αποικιοκρατία. «Τα μέσα ενημέρωσης δίνουν την εικόνα μιας χώρας σαν τη Βηρυτό του 1976. Πως τα μισά κτίρια είναι πυρπολημένα, δεν υπάρχουν ταξί, υπάρχουν χιλιάδες στους δρόμους, όλοι είναι άνεργοι, τα μαγαζιά είναι κλειστά όπως και τα θέατρα. Μου είπαν που πας; Υπάρχει θέατρο να παίξεις; ενώ η πραγματικότητα είναι διαφορετική” και συνέχισε  “Η κρίση στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα περίπλοκη υπόθεση.Είναι δύσκολο να κάνω μια καθαρή πολιτική ανάλυση. Όπως και οι ελληνογερμανικές σχέσεις: Καταλαβαίνω όλη την οργή που υπάρχει αλλά κι εδώ είναι περίπλοκο. πάντως το "κάνε αυτό, κάνε το άλλο", το "άλλαξε τον εαυτό σου, όπως κάναμε εμείς" μοιάζει με αποικιοκρατία.. Μου θυμίζει τη Μεγάλη Βρετανία που έδινε εντολές πώς πρέπει να είναι δομημένη η νοτιοαφρικανική κοινωνία. Οι Γερμανοί έχουν μεγάλο παρελθόν με την Ελλάδα, με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με τον Χάιντεγκερ, τον Γκαίτε, αλλά και με τους αρχαιολόγους τους, αρχής γενομένης από τον Βίνκελμαν που έφερε την αρχαία Ελλάδα στη Δύση. Αλλά προσωπικά αισθάνομαι προνομιούχος που εμφανίζομαι στην Αθήνα σε μια στιγμή που τίθενται τόσο σοβαρά ερωτήματα για τον κόσμο».                                                                                  William Kentridge, The refusal of time, 2012 Η συζήτηση ολοκληρώθηκε με μια ερώτηση σχετικά με την παγκόσμια πολιτική ανυπακοή. Το σχόλιο του Kentridge ήταν πως αν είχε μια συμβουλή να δώσει θα ήταν αντίθετη από αυτήν του Μάο που έλεγε “Άδραξε την μέρα”. Είπε πως αυτη η στάση βρίσκεται στον αντίποδα του “Αρνήσου τον χρόνο”, τον τίτλο της παράστασης και πως πρέπει να σπάσουμε όλοι τις βεβαιότητές μας και να προχωρήσουμε προς το αβέβαιο..Στο ερώτημα της Αφροδίτης Παναγιωτάκου, εκτελεστικής διευθύντριας της Στέγης, που συντόνισε την όλη συζήτηση Εαν πιστεύει στον Θεό απάντησε αρχικά οτι δυσκολεύεται να πιστέψει και στον ίδιο του τον εαυτό..Αλλά στο σχόλιό της : “Ο Julian Barnes έλεγε πως δεν πιστεύω στον Θεό αλλά τον χρειάζομαι” τελικά συγκατάνευσε..   Ας σημειώσουμε πως είναι η πρώτη φορά που θα δούμε τον  Kentridge επι σκηνής και πως είναι πολύ δημοσφιλής στην Ελλάδα. Στην Αθήνα έχουμε δεί παλαιότερα αρκετά έργα του.. Στο Outlook, στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς, στην έκθεση του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Σύνοψη 3: Μεταξύ Μυθοπλασίας και πραγματικότητας», στην γκαλερί Kappatos και το 2010 στην γκαλερί Bernier-Elliades. Φυσικά είναι πασίγνωστος και δημοφιλής. Το 2010, το ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης,  διοργάνωσε αναδρομική έκθεση του. Ο αριθμός επισκεπτών της έκθεσης στο νεοϋορκέζικο μουσείο, έφτανε τους 10.000, καθημερινά. Έχει κάνει τρείς όπερες πριν από αυτήν και η τελευταία The Nose (Shostakovich) έτυχε θερμών κριτικών.. Περιζήτητα είναι και τα σχέδιά του με κάρβουνο, η τιμή πώλησης των οποίων φτάνει μέχρι και τα 100.000 ευρώ. Σημειώνουμε τέλος πως το σχέδιο είναι η επιτομή του έργου του Kentridge. Απο εκεί ξεκινούν όλα. Όλο του το έργο δεν αποτελεί παρά μια προέκταση του σχεδίου όπως υποστηρίζει. « Σχεδιάζοντας – αναφέρει– δοκιμάζεις τις ιδέες σου. Το σχέδιο είναι σκέψη σε αργή κίνηση. Δεν είναι στιγμιαίο όπως η φωτογραφία. Ο αβέβαιος κι ιδιαίτερος τρόπος δημιουργίας ενός σχεδίου αποτελεί ορισμένες φορές μοντέλο του πώς να κατασκευάζεις νόημα ». Σ’ ένα δοκίμιο του πάλι με τίτλο Memo εκμυστηρεύεται πως αυτό που τελικά τον ενδιαφέρει  είναι ο χρόνος, το ξεδίπλωμά του, τα ίχνη που αφήνει, οι αναμνήσεις και τα γεγονότα. Οι άνθρωποι και τα πράγματα που δεν μπορούμε να ξεχάσουμε όταν κλείνουμε τα μάτια. .                                                                                Ευχαριστώ για την ανάγνωση            Και μια γεύση από την βιντεοεγκατάσταση The refusal of Time , του Kentridge στην φετινή Documenta Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση και εισιτήρια μπορείτε να απευθυνθείτε στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών: http://www.sgt.gr/gr/programme/event/790

Dilek Winchester, Ο νόστος της χαμένης γλώσσας, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Της Βασιλίκας Σαριλάκη Η έκθεση της Dilek Winchester που παρουσιάζει το ΕΜΣΤ, σε επιμέλεια Άννας Καφέτση, είναι μια συμβολική προσπάθεια επούλωσης ενός παλιού τραύματος. Αναφέρεται στην πολυπολιτισμικότητα της γλώσσας, την ανάγκη να παραμείνει ελεύθερη και τα δεινά που προκαλεί η λαθροχειρία της. Μαθήματα που χρειάζονται και σε μάς, οι οποίοι παρότι διαθέτουμε μια τόσο αρχαία και φιλοσοφική γλώσσα, συχνά κάποιοι προσπαθούν την ..αναμορφώσουν με βάναυσο τρόπο. Η έκθεση σχολιάζει το μεγάλο γλωσσικό, πολιτισμικό κι ανθρωπιστικό πρόβλημα που προέκυψε το 1928, όταν ο Kemal Atatürk θέλοντας να αποισλαμίσει την Τουρκία άλλαξε μέσα σε 3 μήνες  την γλώσσα της Τουρκίας, επιβάλλοντας ένα επινοημένο λατινικό αλφάβητο. Την αλλαγή επέβλεψε και προπαγάνδισε ο ίδιος.. Η Winchester, μ΄ έναν πολύ κομψό, εννοιολογικό τρόπο, έρχεται να θυμίσει τις επιπτώσεις αυτής της ενέργειας στον πληθυσμό. Η έκθεση διαρκεί μέχρι τις 13 Ιανουαρίου 2013..                                                                                                          Portrait of the 'Τurkish' artist Dilek Winchester on an Armenian stamp Η Dilek Winchester είναι μια γνωστή καλλιτέχνης της Τουρκικής νέας σκηνής. Γεννήθηκε το 1974 στην Κωνσταντινούπολη, όπου  ζει και σήμερα και σπούδασε ζωγραφική και ντιζάιν στο Central St Martins College of Art and Design στο Λονδίνο.. Συνέχισε σπουδάζοντας Νέα Μέσα στο London Metropolitan University και γλυπτική στο Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Marmara University. Με λίγα λόγια η παιδεία της είναι κυρίως δυτική και μιλάει άψογα αγγλικά όπως διαπιστώσαμε μιλώντας μαζί της στα εγκαίνια της έκθεσης. Τα έργα της, μαυροπίνακες με διάφορες γραφές, στα αρμενικά, στα αραβικά, στα ελληνικά, θύμιζαν σε πρώτη, συνειρμική ματιά, μαυροπίνακες του Beuys.. Μια τάση ταξινόμησης, σχέδια, χειρόγραφα, βιβλία, δύο νέες βιντεοεγκαταστάσεις, μια καλλιγραφική γραφή μιας τεράστιας λέξης-σιδηρόδρομου, που όπως μου εξήγησε η καλλιτέχνης ήταν συρραφή πολλών λέξεων διαφορετικών γραφών, “κάτι ανάλογο με αυτό που κάνουν οι Γερμανοί” σχολίασα..(πέφτοντας βέβαια έξω)..”Περίπου” -με διόρθωσε ευγενικά-. Είναι μια προσπάθεια να ξαναενώσω τις γραφές όπως συνυπήρχαν παλιά αρμονικά.. Την ρώτησα “πως συνέλαβε αυτήν την τόσο ιδιαίτερη και ιδιοσυγκρασιακή έκθεση” και μου εξήγησε. Όλη η ιστορία ξεκίνησε όταν ξαφνικά διαπίστωσε ότι μια φίλη της κρατούσε πάντα στα ταξίδια της ένα βιβλίο, για καθαρά συναισθηματικούς λόγους, αφού ανήκε στον πατέρα της παρότι ήταν γραμμένο σε μια γραφή παλαιότερη που εκείνη δεν μπορούσε να διαβάσει..Επρόκειτο για ένα από τα πολλά θύματα μιας εποχής όπου υπήρχαν πολλοί άνθρωποι εξαναγκασμένοι να μάθουν ξαφνικά να γράφουν μια νέα γλώσσα, επινοημένη, γιατί αυτή θα ήταν πλέον η νέα επίσημη γλώσσα! Ομολογώ πως αιφνιδιάστηκα άσχημα.. Δεν είχα ιδέα για το γεγονός αυτό! Μου φάνηκε απίστευτο. Πως είναι δυνατόν –σκέφτηκα- να συνέβη κάτι τέτοιο; Το απόλυτο Χάος. Η Dilek με διαβεβαίωσε πως αυτό όχι μόνον συνέβη αλλά ακόμη και σήμερα έχει επιπτώσεις στην Τουρκία, γιατί συνέβη μόλις δυό γενιές πίσω..και πως όταν έγινε, υπήρχαν ξαφνικά παιδιά που έπρεπε να μιλάνε άλλη γλώσσα στο σπίτι κι άλλη στο σχολείο, καθώς όσοι μίλαγαν αρμένικα ή κουρδικά ήταν ανεπιθύμητοι αλλά πως υπήρχαν επίσης πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούσαν να μάθουν να γράφουν αλλιώς με το νέο λατινικό αλφάβητο. Επίσης υπήρχαν και πολλοί που μπέρδευαν τις δύο γραπτές γλώσσες, άλλαξαν όλες οι πινακίδες και πολλοί αναλφάβητοι, που είναι εκατομμύρια στην Τουρκία μπέρδευαν πλέον τους δρόμους  κλπ.. Μου προσέθεσε, πως το κύριο έργο που παρουσιάζει στην έκθεση είναι το εικαστικό της σχόλιο σε αυτήν την ιστορία….“Το απόλυτο Χάος, σκέφτηκα”. “Για φαντάσου π.χ να μας το έκανε κι αυτό στην Ελλάδα ένας πολιτικός. Να μας άλλαζε ξαφνικά κι απροειδοποίητα ΚΑΙ την γλώσσα! Ανατρίχιασα και μόνο που το σκέφτηκα!” Κοίταξα τους μαυροπίνακες..Δεν μου θύμιζαν πλέον Beuys αλλά μια μαρτυρία πόνου, μια πολιτική καταγγελία με τον απλό, τρυφερό τρόπο της γραφής με κιμωλία..σαν στο σχολείο..Όπως ωραία μας περιγράφει η Αννα Καφέτση για αυτό το έργο: “…η εγκατάσταση με τίτλο On reading and Writing (Περί ανάγνωσης και γραφής) του 2007, είναι ένα κομβικό έργο που συνοψίζει την βασική έρευνα και προβληματική της Γουίντσεστερ, στο όριο μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Σε τρεις μαυροπίνακες η καλλιτέχνις μεταγράφει με λευκή κιμωλία τρία αποσπάσματα δικού της κειμένου, γραμμένα στην τουρκική γλώσσα με ελληνικό, αραβικό και αρμενικό αλφάβητο, που αφηγούνται αυτή τη γλωσσική «βαβέλ» με τα μάτια ενός μικρού παιδιού.  Η αναφορά στην ιστορική φωτογραφία που απεικονίζει τον Κεμάλ Ατατούρκ να παρουσιάζει σε φορητό μαυροπίνακα το νέο λατινικό αλφάβητο της νεοσύστατης Δημοκρατίας της Τουρκίας το 1928, είναι φανερή για τον επισκέπτη της έκθεσης, και μέσα απ’ αυτήν μπορεί να διαβάσει τον κριτικό σχολιασμό του έργου πάνω στη βίαια ρήξη και τις τραυματικές πολιτικές της πολιτιστικής επανάστασης απέναντι σε ένα πλούσιο πολυπολιτισμικό οθωμανικό παρελθόν». O Atatürk δείχνει το νέο Τουρκικό αλφάβητο στον λαό του Kayseri, 20 Σεπτ. 1928                                                                                                      Κρύβοντας την διαφορετικότητα. Όμως, όπως μου εξήγησε η Dilek στην συνέχεια, η έρευνά της δεν περιορίζεται μόνο στο θέμα της γλώσσας αλλά και στο θέμα της συνολικής πολιτιστικής κληρονομιάς που επλήγη ή παραμερίστηκε μετά την ύστερη οθωμανική εποχή..Όπως μας πληροφορεί επεξηγηματικά η επιμελήτρια της έκθεσης: “ Το ερευνητικό ενδιαφέρον της καλλιτέχνιδας εστιάζεται κυρίως στο ύστερο οθωμανικό παρελθόν της τουρκικής λογοτεχνίας του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, και ειδικότερα στη χρήση διαφορετικών γραφών και αλφάβητων, όπως το ελληνικό και το αρμένικο, από το καραμανλίδικο και αρμενοτουρκικό μυθιστόρημα και θέατρο, που αποκλείστηκαν από τον τουρκικό λογοτεχνικό κανόνα. Η Γουίντσεστερ επαναφέρει στο προσκήνιο περιθωριοποιημένα υβριδικά κείμενα, ανασύρει από τη λήθη ένα πολυγλωσσικό παρελθόν ξαναγράφοντάς, συχνά με το χέρι, ξεχασμένα αλφάβητα, φανερώνει κρυφές σχέσεις ανάμεσα στα πράγματα και το όνομά τους στην καθημερινή γλώσσα. Μέσα από τις δημιουργικές αυτές πρακτικές πραγματεύεται ζητήματα εθνικής ταυτότητας και διαπολιτισμικότητας, εξετάζει κριτικά και συχνά με παιγνιώδη τρόπο σχέσεις γλώσσας και ιδεολογίας, τέχνης και πολιτικής.”                                                                                 Μικρό ιστορικό παράρτημα Ας δούμε όμως και το πώς σε αυτήν την ιστορική περίπτωση έγινε η διαπλοκή γλώσσας, ιδεολογίας και πολιτικής.. αφήνοντας για λίγο την τέχνη.. Η ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας ξεκινά με την ίδρυση της δημοκρατίας στις 29 Οκτωβρίου 1923, από τα κατάλοιπα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Η κυβέρνηση δημιουργήθηκε από τα μέλη της επαναστατικής ομάδας της Άγκυρας με Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Atatürk  αφου νίκησε τους Έλληνες στη δυτική Τουρκία. Η Συνθήκη της Λωζάνης, που υπογράφτηκε στις 24 Ιουλίου 1923 εδραίωσε την πλειονότητα των σύγχρονων συνόρων της χώρας. Ο  Atatürk εισήγαγε πολλούς νεωτερισμούς στην Τουρκία, ένας από τους οποίους ήταν η αντικατάσταση στην τουρκική γλώσσα του αραβικού αλφαβήτου με το λατινικό.  Το σημερινό αλφάβητο της Τουρκίας δημιουργήθηκε από έναν Αρμένιο, τον Hagop Martayan Dilaçar. Αποτέλεσε μια από τις βασικές μεταρρυθμίσεις του  Atatürk και τον βοήθησε να εδραίωσει την εξουσία του. Έχοντας δημιουργήσει ένα μονοκομματικό κράτος που κυβερνήθηκε από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του, ο  Atatürk παραμέρισε την προηγούμενη αντιπολίτευση κι εφάρμοσε την ριζική μεταρρύθμιση του αλφαβήτου. Ανακοίνωσε τα σχέδιά του, τον Ιούλιο του 1928 δημιουργώντας ταυτόχρονα μια Επιτροπή Γλώσσας. Άλλαξε την γλώσσα σε 3 μήνες! Η επιτροπή ήταν υπεύθυνη για την προσαρμογή της τουρκικής στο λατινικό αλφάβητο ώστε να καλύψει τις φωνητικές απαιτήσεις της τουρκικής γλώσσας.  Ύστερα, ο  Atatürk  περιόδευσε στη χώρα εξηγώντας το νέο σύστημα γραφής και προπαγάνδισε την ταχεία υιοθέτηση του νέου αλφαβήτου. Η Επιτροπή, αρχικά πρότεινε μια πενταετή μεταβατική περίοδο προσαρμογής, αλλά ο Atatürk το μείωσε σε τρεις μήνες! Έτσι ο νόμος για την υιοθέτηση και την εφαρμογή του τουρκικού αλφαβήτου, πέρασε την 1η Νοεμβρίου 1928 και τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 1929, καθιστώντας τη χρήση του νέου αλφαβήτου υποχρεωτική σε όλες τις δημόσιες ανακοινώσεις! Μέσα σε 3 μήνες άλλαξε η γλώσσα! Το χάος που προέκυψε ήταν τεράστιο. Μπορεί ο ηγεμόνας να διέταξε αλλά η κοινωνία αδυνατούσε να ανταποκριθεί..Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι  οι τοπικές τουρκικές εφημερίδες υιοθέτησαν το λατινικό αλφάβητο μόνο το 1934, δηλαδή πέντε χρόνια μετά.. Mustafa Kemal Ataturk inspects troops at an officer's training school in Constantinople in 1926. Bettmann / Corbis “Θα καθαρίσουμε τα μυαλά των Τούρκων από τις αραβικές τους ρίζες” Οι μεταρρυθμίσεις είχαν στόχο να σπάσει ο δεσμός με το οθωμανικό και ισλαμικό παρελθόν και να προσανατολιστεί η Τουρκία προς τη Δύση απομακρυνόμενη από τα παραδοσιακά οθωμανικά εδάφη της Μέσης Ανατολής. Ο ιστορικός Bernard Lewis δηλώνει ξεκάθαρα, πως η ενέργεια αυτή ήταν “μια συστηματική προσπάθεια για την απαλλαγή  της τουρκικής γλώσσας από τους αραβικούς και περσικούς όρους και την αντικατάστασή τους με λέξεις από τις δυτικές γλώσσες, κυρίως από τα γαλλικά”. Ο Atatürk,  είπε στον φίλο του Falih Rifky Atay, ο οποίος ήταν στην Επιτροπή Γλώσσας της κυβέρνησης, ότι ολοκληρώνοντας  την μεταρρύθμιση αυτή " θα καθαρίσουμε τα μυαλά των Τούρκων από τις αραβικές τους ρίζες." Η νέα γλώσσα άργησε να γίνει αποδεκτή αλλά ευνόησε όντως τις σχέσεις με την Δύση. Όμως ακόμα κι έτσι, η τουρκική αραβική γραφή συνέχισε να χρησιμοποιείται από τους ηλικιωμένους σε ιδιωτική αλληλογραφία, σημειώσεις και ημερολόγια μέχρι και τη δεκαετία του 1960. Σήμερα, σύμφωνα με το άρθρο 42 του Συντάγματος της Τουρκίας: “Καμία γλώσσα πλην της τουρκικής δεν πρέπει να διδάσκεται ως μητρική γλώσσα στους τουρκικούς πολίτες. Οι ξένες γλώσσες που διδάσκονται στα ιδρύματα εκπαίδευσης καθώς και οι κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται από τα σχολεία που διευθύνουν την εκπαίδευση σε μία ξένη γλώσσα, θα πρέπει να καθορίζονται από το νόμο.” Η διάταξη αυτή έχει επικριθεί από την οργάνωση Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η οποία ισχυρίζεται ότι οι εθνοτικές μειονότητες αντιμετωπίζουν περιορισμούς όσον αφορά τη χρήση των γλωσσών τους στην Τουρκία. Περαιτέρω, παρατηρεί ότι «η τουρκική κυβέρνηση δέχεται τα γλωσσικά δικαιώματα των Εβραίων, Ελλήνων και Αρμενίων μειονοτήτων όπως αυτά διασφαλίζονται από τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923. Όμως, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι αυτές είναι μειονότητες της Τουρκίας, κι οποιαδήποτε συζήτηση για τα δικαιώματα των μειονοτήτων αυτών πέρα ​​από αυτό είναι απλά αποσχιστικές ». Σήμερα τα ποσοστά των γλωσσών που ομιλούνται στην Τουρκία είναι: Τουρκικά 84.54%, Κουρδικά 11.97%, Αραβικά 1.38%, Zαζά, 1.01% .Τα Ελληνικά είναι υπό εξαφάνισιν στην Τουρκία όπως και πολλές άλλες γλώσσες τοπικών λαών.                                                                            Ευχαριστώ για την ανάγνωση..

Αλέξανδρος Γεωργίου/ Forgotten Gods/ ΕΜΣΤ..

Group of Forgotten Gods, Mixed media processed photograph, National Museum of Contemporary Art                                                                                                                                                                    Της Βασιλίκας Σαριλάκη Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει έως τις 13 Ιανουαρίου 2013 την έκθεση Χωρίς δικό μου όχημα I-V του Αλέξανδρου Γεωργίου, σε επιμέλεια Δάφνης Βιτάλη. Ο Γεωργίου είναι ένας σύγχρονος περιηγητής, ένας flaneur ποιητικών εικόνων. Κι ένας πραγματογνώμονας μιας αδυσώπητης πολιτισμικής φθοράς στην Ανατολή, που μας καθηλώνει μέσα στην ιερή της πενία και γύμνια.. Τα λείψανα αυτά, μας υποχρεώνουν σ’ έναν αναστοχασμό βαθύτερο αλλά και σε μια λυτρωτική παράδοση του εαυτού, μια ευεργετική ταπείνωση εντέλει..Η διαφορά του με τους άλλους είναι ότι αυτός δεν φωτογραφίζει ούτε εξωτισμούς, ούτε μελοδράματα κι ακρότητες που απευθύνονται στα ακόρεστα μάτια των δυτικών και στην διεθνή αγορά φωτογραφιών μιζέριας κι εξαθλίωσης ανθρώπων.. Απλά, συγκεντρώνει relics, μνήμες κι αποκαίδια ενός πολιτισμού που γέρνει πλέον βουλιάζοντας, πρός την Δύση και μας προβληματίζει ως προς το ουσιαστικό νόημα της ζωής..Η άλλη διαφορά του είναι ίσως κι η σημαντικότερη. Ό,τι το ζει επιτόπου, από μέσα κι από μόνος του για χρόνια τώρα. Α! Κι ότι  συνηθίζει να καταπίνει το δηλητήριο ως το τέλος.                                      Persepolis. Mixed media processed photo, Courtesy of the artist and Eleni Koroneou gallery Όπως σημειώνει η επιμελήτρια, “Η έκθεση Χωρίς δικό μου όχημα I-V συγκεντρώνει και παρουσιάζει ένα σώμα δουλειάς που δημιούργησε ο καλλιτέχνης από το 2005 έως και σήμερα.(..)Το καλλιτεχνικό του έργο συνίσταται στην περιπλάνηση, τη δημιουργία εικόνων και τη συγγραφή κειμένων. Οι εμπειρίες που αποκομίζει, οι γνώσεις που αποκτά και τα συναισθήματα που βιώνει όσο ταξιδεύει μετουσιώνονται σε ένα ευαίσθητο και τρυφερό καλλιτεχνικό σύμπαν.. ….Τον Απρίλιο του 2005 ο καλλιτέχνης ξεκίνησε ένα ταξίδι δια ξηράς από την Ελλάδα προς την Ινδία περνώντας από την Τουρκία, το Ιράν και το Πακιστάν. Το ταξίδι αυτό αποτέλεσε και το πρώτο από τα πέντε μέρη/ταξίδια του έργου Χωρίς δικό μου όχημα που παρουσιάζονται στην έκθεση. Στα ταξίδια του, ο Γεωργίου έχει ως «συνοδοιπόρους» του ορισμένους ανθρώπους στους οποίους στέλνει ταχυδρομικώς το υλικό που συλλέγει και δημιουργεί: χειροποίητες κάρτες, φωτογραφίες πάνω στις οποίες επεμβαίνει ζωγραφικά, ασπρόμαυρες επιζωγραφισμένες φωτοτυπίες, CD με μουσική, ταινίες, βιβλία, ποιήματα, κ.ά. Μέσα από το υλικό αυτό, το οποίο συνοδεύεται από συναρπαστικά και αποκαλυπτικά κείμενα, ο καλλιτέχνης μεταφέρει στους αναγνώστες του τις προσωπικές του περιπέτειες, και τον ακολουθούν πνευματικά στο διαπολιτισμικό αυτό ταξίδι. Μέσα από τα έργα που δημιουργεί, ο Γεωργίου μας παροτρύνει να δώσουμε προσοχή στο παραμελημένο, το εγκαταλελειμμένο και το μοναχικό και μας μυεί σε έναν εύθραυστο και απόκρυφο κόσμο που βρίσκεται ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία του καλλιτέχνη.”     Siva under Kali's foot, Mixed media processed photo Τον Ιανουάριο του 2008, κάναμε για λογαριασμό του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, στα πλαίσια των Προφορικών Ιστοριών, μια συζήτηση για το έργο του Αλέξανδρου Γεωργίου. Εξέθετε τότε μαζί με άλλους στην έκθεση ”Σε Ενεστώτα χρόνο. Νέοι Έλληνες καλλιτέχνες”. Σήμερα, ο Αλέξανδρος είναι πιο ώριμος κι όχι πλέον τόσο έκπληκτος απ΄ την ζωή. Κατάφερε να επιβιώσει μέσα σε μεγάλες ταλαιπωρίες, δημιουργώντας μας μερικές φορές αγωνία για την τύχη του. Δεν ξέρω ειλικρινά για πόσο θα συνεχίσει ακόμα. Και εάν θα τον απορροφήσει εντέλει η ίδια η ζωή…Το έργο του είναι πιο πλούσιο σήμερα και πιο φιλοσοφικό, -όχι εννοιακό- αλλά πάνω στην ρευστότητα της ζωής που δεν σκλαβώνεται σε καμία έννοια, ούτε στατικότητα.. Οι εικόνες του είναι το διάμεσο μιας μικρής εξομολόγησης, μιας εμπειρίας, ανοιχτής σε διάφορες ερμηνείες, και για μένα σε διάφορες ονειροπολήσεις.. Ακολουθεί το κείμενο που έγραψα κι η συζήτηση στο video.. Δεν θα άλλαζα τίποτα  σήμερα..                            Αλέξανδρος Γεωργίου- Δραπετεύοντας στην Μέση Ανατολή (από την Ν. Υόρκη..) Τι έκανε αλήθεια τον Αλέξανδρο Γεωργίου να εγκαταλείψει την εφτάχρονη διαμονή του στην Ν. Υόρκη, το όνειρο κάθε νέου καλλιτέχνη της περιφέρειας και να κάνει το πολύμηνο ταξίδι του στην Ινδία, το Ιράν και το Πακιστάν στο οποίο αναφέρεται και το έργο που μας παρουσιάζει στην έκθεση του Ε.Μ.Σ.Τ; Ποια ήταν η διαδρομή της καλλιτεχνικής του αναζήτησης μέχρι τότε και σε τι διαφοροποιήθηκε ως προς την «ανάγνωση του κόσμου και της τέχνης»; Ο Αλέξανδρος, γνωστός ως νέος καλλιτέχνης ήδη από την εποχή που ήταν φοιτητής στην ΑΣΚΤ με μια δουλειά που παρουσίασε στο Spring Collection στο ΔΕΣΤΕ που είχε τον χαρακτήρα μιας intime υπαρξιακής αναζήτησης και μετά από διάφορες συμμετοχές σε διεθνείς εκθέσεις αποφάσισε να κάνει μια προσωπική υπέρβαση. Αναζητώντας την πραγματικότητα πέρα από το μηντιακό ψέμμα και την προκατάληψη για την ζωή και την τέχνη της Ανατολής δραπέτευσε από μια ατμόσφαιρα αγοράς και marketing της Ν. Υόρκης σε μια νέα, σθεναρή χειραφέτηση της καλλιτεχνικής του αντίληψης ζώντας και δημιουργώντας με εντελώς νέα υλικά από εκείνα της Δύσης . Οι εικόνες- θραύσματα και οι παρατηρήσεις που απέστειλε σε διάφορους επιλεγμένους παραλήπτες στην Ελλάδα – και που αποτελούν τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση- είναι χρωματισμένες από την αμεσότητα μιας οδυνηρής καθημερινότητας φτώχειας, από μια υβριδική αχλύ όπου συμβιώνει το ιερό με το καταναλωτικό, από προσωπικές εικόνες ποίησης, από πολύχρωμα οράματα θεοτήτων που σβήνουν οι διαφημίσεις αλλά που παραμένουν ζωντανές στις ψυχές ως μια τελευταία έκφραση ελπίδας και πίστης.          As I am sitting here looking..,2008, digital print on photo                                Death of a God, Mixed media processed photo Οι εικόνες αυτής της πνευματικότητας αναδύονται ως μια μέθεξη με την ζωή και τον πόνο και παρουσιάζονται αγνές, βιωματικές, ειλικρινείς κι άμεσες αναδεικνύοντας την δική τους αισθητική, εκείνη της μοναχικής παροδικότητας που αφήνει ωστόσο πίσω της ένα ανεξίτηλο στίγμα νόστου. Περισσότερα στο video που ακολουθεί..  Σύντομο βιογραφικό Ο Αλέξανδρος Γεωργίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1972. Τελείωσε την Α.Σ. Κ. Τ Αθήνας το 1996 και συνέχισε τις σπουδές του στο School of Visual Arts στη Νέα Υόρκη. Ζει στην Αθήνα, την Νέας Υόρκη κι έχει επίσης ζήσει κι εργαστεί σε άλλες πόλεις όπως στην Τεχεράνη, το Βαρανάσι και τη Μπανγκόκ. Έχει συμμετάσχει σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.                                                                                                     Ευχαριστώ

Hit the road Max…(3D graffiti)..

Της Βασιλίκας Σαριλάκη Απροσδόκητα παιχνίδια με την οφθαλμική μας βεβαιότητα παίζουν τα έργα των καλλιτεχνών δρόμου Joe Hill και Max Lowry που τα τελευταία χρόνια ταξίδεψαν σ΄ όλον τον κόσμο, από την Νέα Υόρκη ως την Σαγγάη δημιουργώντας καταπληκτικά έργα οφθαλμαπάτης. Τα έργα τους έχουν φοβερή πλάκα και εντυπωσιάζουν ..Έκπληκτοι οι περαστικοί, στην αρχή σοκάρονται αλλά μετά συμμετέχουν στο παιχνίδι της οφθαλμαπάτης.. Οι αναμορφώσεις αυτές, καθώς είναι πολύ εντυπωσιακές σήμερα δεν περιορίζονται πλέον μόνο στα τρισδιάστατα παιχνίδια με την όραση  στο οδόστρωμα ή τα πεζοδρόμια αλλά επεκτείνονται στην διοργάνωση εκδηλώσεων, σε μουσικά videos και τηλεοπτικές διαφημίσεις. Μεγάλες εταιρείες σαν την Google, την Reebok την M&C Saatchi ή το BBC αξιοποίησαν το νέο μέσον ..                         Mε το πρωτοποριακό τρισδιάστατο πρόγραμμα Reebok CrossFit, οι Joe και  Max κατάφεραν να σπάσουν το παγκόσμιο ρεκόρ Guinness γαι το μεγαλύτερο τρισδιάστατο γκράφιτι που έγινε ποτέ. Η ζωγραφιά κατείχε το εντυπωσιακό ρεκόρ των 1,160.4m²  κι έγινε στο London’s West India Quays, Canary Wharf. Το κοινό προσκλήθηκε να λάβει μέρος στην απονομή. Αυτό που εντυπωσιάζει συνήθως σ΄ αυτά τα λαϊκά φιλοτεχνήματα του δρόμου δεν είναι τόσο η σύνθεση όσο οι δήθεν υπόγειοι κόσμοι που προτείνουν κι οι προοπτικές της οφθαλμαπάτης.                                                        3D creation for The One Show, BBC by Joe Hill & Max Lowry                                                       3D creation for The One Show, BBC by Joe Hill & Max Lowry Ταυτοχρόνως μας δημιουργεί ζάλη ο ασύλληπτα αναμορφωτικός χώρος όπου ειδικά όταν συνδυάζεται με ζωγραφικές παρεμβάσεις και στους τοίχους δεν μπορείς να διακρίνεις το αληθινό από το ψεύτικο.                                                                                    Έργο στην Σαγγάη                          Τα έργα αυτά είναι στην ουσία “παιχνίδια δρόμου” που πολύ τα απολαμβάνουν οι θεατές, μικροί και μεγάλοι! Και φυσικά, το εμπόριο δεν αφήνει τέτοια πράγματα αναξιοποίητα. Πολλές διαφημιστικές και διοργανώτριες εταιρίες διαφόρων events σπεύδουν να τα εκμεταλλευτούν. Καλώς θα λέγαμε.. Ειδικά εάν εν προκειμένω γίνονται και ωραιότατα κοινωνιολογικά σχόλια για τον καταναλωτισμό όπως π.χ στο παρακάτω εμπορικό κέντρο..                           Κάποια στιγμή, ευνόητο είναι πως θα έμπαινε και η Google στο παιχνίδι..Λογικό δεν είναι;                                                                                                              Google Party, Paris by Joe Hill & Max Lowry                                                                Google party at the World Economic Forum in Davos by Joe Hill & Max Lowry                   Ο Max ήξερε να κάνει πλάκες και να διασκεδάζει μικρούς και μεγάλους.. Προοπτική είπατε; Τί είναι αυτό;                                                                             'Back to Work' scheme by Joe Hill & Max Lowry Κατά έναν ευτυχή τρόπο, οι περισσότερες από τις ζωγραφιές αυτές στον δρόμο αναβιώνουν ένα νέο είδος σουρεαλισμού και μια ανατροπή στην ζωή της πόλης προς όφελος του φαντασιακού μας πεδίου και προς άρση της καθημερινής ρουτίνας. Επιπλέον, αποτελούν το ελεύθερο πεδίο δημιουργικών ανταγωνισμών πολλών νέων καλλιτεχνών προς όφελος του κοινού.. Τα κόμιξ έχουν την δική τους, τιμητική θέση σ΄ αυτήν την τέχνη του Δήμου και είναι ευνόητο, αφού μιλάνε την δική τους, αγαπημένη γλώσσα στο υποσυνείδητο μας, ανασκευάζοντας το σύνηθες στο εντελώς απρόβλεπτο..                                                              Jameson Cult Film Club presents 'Aliens' by Joe Hill & Max Lowry Η πολιτική σάτιρα αποτέλεσε προνομιακό πεδίο στα έργα των δύο αυτών καλλιτεχνών.. Ακόμη κι όταν επρόκειτο για παραγγελίες..Εδώ παρωδία του Βρετανικού βασιλικού γάμου μετά από παραγγελία του Βρετανικού Τουρισμού στην Σιγκαπούρη..                         Visit Britain 'You're Invited' campaign - Royal Wedding 3D canvas in Singapore by Joe Hill & Max Lowry                                                                                 Και οι αθλοπαιδιές επίσης..                                                                   EasyJet Campaign by Joe Hill & Max Lowry Καμιά φορά, όμως, η τύχη παίζει απρόβλεπτα κι εγκληματικά παιχνίδια σ΄ αυτούς που μάλιστα έδωσαν πολλά σε πολλούς. Μιλάω για τον έναν από τους δύο φίλους, τον καλλιτέχνη 3D Max Lowry που μετά απο μια οργασμική καλλιτεχνική ζωή σ΄ όλον τον πλανήτη, πέθανε ξαφνικά πριν 3 χρόνια την βραδιά ακριβώς πριν παντρευτεί την αγαπημένη του Jane Davies.. Εδώ τον βλέπουμε να πηδάει μια πολύ γνωστή οφθαλμαπάτη που έφτιαξε στον δρόμο.. Κοιτάξτε την σανίδα που έχει βάλει τάχα για να αποτελέσει εφαλτήριο..Brillant!     Πέρυσι διοργανώθηκε μια αναδρομική έκθεση προς τιμήν αυτού του καλλιτέχνη που έχασε τόσο άδοξα την ζωή του στα 36 του χρόνια από το σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου που προέρχεται από αρρυθμία. Μαζί με τον Joe Hill αποτελούσαν ένα επιτυχημένο δίδυμο που όργωσε Αμερική, Ευρώπη και Κίνα δημιουργώντας φοβερές οφθαλμαπάτες σε δρόμους και πεζοδρόμια αλλά και μετά από παραγγελίες διαφόρων εταιρειών. Η θεματολογία των έργων τους ήταν πολύ ευρεία. Από τεχνητές τρύπες που έγιναν με σκοπό να μειώνουν ταχύτητα σε ορισμένα σημεία μοτοσικλετιστές και ποδηλάτες στην Βρετανία για να προστατεύονται οι πεζοί διερχόμενοι, μέχρι πολιτικά έργα δρόμου που έδειχναν π.χ τον τέως πρωθυπουργό Gordon Brown  και τον υπουργό Οικονομικών να πέφτουν μέσα σε μια τεράστια μαύρη τρύπα λίγο πριν κατατεθεί ο προϋπολογισμός του 2009 στην Βρετανία.. Στην δική μας περίπτωση του κραχ θάπρεπε αντίστοιχα, να τους δείχνουμε να πέφτουν στον Καιάδα υποθέτω..                                                                       IKEA catalogue launch, Picadilly Circus by Joe Hill & Max Lowry Έτσι έγινε και χάθηκε ο Max και πήγε στον κάτω κόσμο που τόσο καλά ζωγράφισε..Έδειξε όμως στην σύντομη ζωή του πως η τέχνη μπορεί να γίνει μια καθημερινή, ταπεινή και σεμνή εμπειρία για τον καθένα μας και πόσο χιούμορ χρειάζεται για να αντιμετωπίσουμε την φτηνή..-δεν ξέρω γιατί ακριβώς χρησιμοποιώ αυτήν την λέξη- αλλά ναι φτηνή από ουσία και ποιότητα ζωή μας. Νάσαι καλά Max!